Giáo dục tăng tốc số hóa nhưng còn nhiều khoảng trống

Hội nghị Chuyển đổi số trong giáo dục và đào tạo do Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức ngày 3 - 4/12 tại Đại học Kinh tế TP Hồ Chí Minh đã ghi nhận những kết quả nổi bật sau ba năm thực hiện Quyết định 131/QĐ-TTg, đồng thời chỉ rõ loạt thách thức lớn trong quá trình chuyển đổi số toàn ngành.

Theo Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Văn Phúc, ngành giáo dục đã cơ bản hoàn thiện cơ sở dữ liệu quốc gia cho bậc mầm non, phổ thông và đại học. Các nền tảng như học bạ số, văn bằng số đang được tích hợp lên VNeID, giúp giảm thủ tục hành chính và tạo cơ sở cho quản lý, điều hành dựa trên dữ liệu.

Tuy nhiên, Thứ trưởng Nguyễn Văn Phúc nhấn mạnh, quá trình chuyển đổi số vẫn gặp nhiều khó khăn như hạ tầng công nghệ thông tin chênh lệch giữa các địa phương, đặc biệt ở vùng sâu vùng xa; năng lực số của giáo viên và cán bộ quản lý chưa đồng đều; sự phát triển nhanh của trí tuệ nhân tạo (AI) vừa mở ra cơ hội nhưng cũng đặt ra yêu cầu khắt khe về an toàn, thống nhất và quản trị dữ liệu.

Ông Tô Hồng Nam, Phó Cục trưởng Cục Khoa học, Công nghệ và Thông tin cho biết, nhiều mục tiêu chuyển đổi số đã đạt hoặc vượt tiến độ. Với giáo dục phổ thông, 10/19 mục tiêu hoàn thành; ở giáo dục đại học, 4/13 mục tiêu hoàn thành trước hạn và 6/13 mục tiêu cơ bản đạt yêu cầu.

Việc hình thành cơ sở dữ liệu mầm non, phổ thông và đại học được đánh giá mang lại hiệu quả rõ nét cho hoạch định chính sách và điều hành. Học bạ số và văn bằng số đang được tích hợp dần lên VNeID, bước tiến giúp tăng tính minh bạch và hạn chế gian lận, tạo nền tảng kết nối với dữ liệu dân cư quốc gia.

Tuy vậy, ông cũng chỉ ra nhiều vấn đề còn tồn tại từ hạ tầng số chưa đồng bộ, thiếu kinh phí duy trì hệ thống đến thiếu nhân lực chuyên trách tại nhiều cơ sở giáo dục, chưa có nền tảng học tập dùng chung quy mô quốc gia.

Trong giai đoạn 2026 - 2030, Bộ Giáo dục và Đào tạo đặt ưu tiên xây dựng cơ sở dữ liệu “đúng - đủ - sạch - sống - thống nhất - dùng chung”, đồng thời phát triển hệ thống nền tảng quản lý học tập chung, đảm bảo an toàn thông tin và thu hút nhân lực chất lượng cao cho ngành.

Ở lĩnh vực giáo dục phổ thông, theo ông Nguyễn Thế Sơn, Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục Phổ thông, tính đến cuối năm học 2024 - 2025, cả nước đã có 91,6% học sinh tiểu học và 50,5% học sinh trung học sử dụng học bạ số. Nhiều địa phương tích hợp học bạ số với VNeID để hỗ trợ tuyển sinh, chuyển trường và giải quyết thủ tục hành chính trực tuyến.

Các nền tảng quản trị như LMS, VnEdu, SMAS… được ứng dụng ngày càng rộng rãi, góp phần thúc đẩy quản lý nhà trường, thanh toán không tiền mặt, sinh hoạt chuyên môn và dạy học trực tuyến. Kho học liệu mở với hàng nghìn tài nguyên số được phát triển trên nền tảng “Bình dân học vụ số” giúp giáo viên và học sinh chủ động tiếp cận tư liệu.

Từ tháng 12/2025, việc thí điểm đưa nội dung giáo dục trí tuệ nhân tạo (AI) vào trường học được coi là bước chuẩn bị quan trọng để triển khai đại trà trong các năm học tới. Tuy nhiên, nguy cơ “khoảng cách số” giữa các vùng miền cùng sự thiếu đồng bộ hạ tầng vẫn là thách thức lớn.

Đại diện doanh nghiệp, ông Hoàng Công Khuê, Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn Công nghệ Thành Nam thông tin, 76% giáo viên phổ thông đã sử dụng AI trong giảng dạy và 87% học sinh THCS nhận thức rõ lợi ích của AI. Điều này phản ánh nhu cầu cấp thiết về nền tảng giáo dục số thông minh, tích hợp mô phỏng 3D - AI - AR, thí nghiệm ảo, bài giảng tương tác và công cụ hỗ trợ giáo viên theo chuẩn Chương trình Giáo dục phổ thông 2018.

Hội nghị cho thấy chuyển đổi số trong giáo dục đã bước sang giai đoạn đòi hỏi sự đầu tư đồng bộ, từ hạ tầng, dữ liệu, nhân lực đến an toàn thông tin. Những ý kiến tại sự kiện sẽ được Bộ Giáo dục và Đào tạo tổng hợp, tham mưu Chính phủ để triển khai chiến lược chuyển đổi số giáo dục giai đoạn 2026 - 2030 theo hướng thực chất, thống nhất và bền vững.