Vịnh Hạ Long (Quảng Ninh) với những giá trị văn hóa, du lịch mang tính toàn cầu về cảnh quan và địa chất, đang là điểm đến thu hút khách. Tuy nhiên, để chuyển từ “lượng sang chất” thu hút du khách, tăng khả năng chi tiêu đang là vấn đề phải bàn.
Khách chủ yếu là tham quan
Hiện nay, Hạ Long đang tổ chức khai thác chính thức 5 tuyến thường xuyên từ cảng tàu du lịch Bãi Cháy đi Công viên Vạn Cảnh, Công viên các hang động, Trung tâm bảo tồn văn hóa biển, Trung tâm giải trí biển và bến Gia Luận (Cát Bà, Hải Phòng).
Một góc neo đậu thuyền trên Vịnh Hạ Long. |
Theo đó, trên mỗi tuyến hành trình, chương trình du lịch được lồng ghép đan xen giữa các nội dung tham quan giá trị thẩm mỹ tổng thể của cảnh quan vịnh Hạ Long, vẻ đẹp riêng của một số hang động, đảo đá điển hình, tham quan một số làng chài, điểm du lịch sinh thái, tắm biển và nghỉ đêm trên vịnh.
Trong các loại hình trên, hoạt động du thuyền tham quan vịnh Hạ Long và một số hang động điển hình với mục đích khám phá các giá trị thẩm mỹ của vịnh Hạ Long là chủ yếu. Hoạt động du thuyền tham quan vịnh Hạ Long được coi là sản phẩm du lịch lớn nhất. Tuy nhiên, kết cấu hạ tầng, bến bãi neo đậu và hệ thống dịch vụ đi kèm còn nhiều hạn chế và tiêu cực.
Đón khách xuống đi tham quan du thuyền Hạ Long. |
Với nhiều đảo đá, hang động, bãi biển trên vịnh Hạ Long, hoạt động du lịch mới tập trung khai thác các giá trị đặc trưng tại 15 hang động điển hình là: Động Thiên Cung, hang Đầu Gỗ, hang Sửng Sốt, động Mê Cung…; 15 đảo đá như: hòn Trống Mái (Gà Chọi), hòn Đỉnh Hương, hòn Chó Đá... Nhiều đảo còn lại chưa có điều kiện lập chương trình khai thác du lịch, nhiều đảo chưa có tên gọi, chưa có hồ sơ giới thiệu và chưa được nghiên cứu quy hoạch một cách hệ thống.
Trên vịnh Hạ Long hiện có bảy làng chài thì năm làng chài tiêu biểu đang được đưa vào chương trình tour như: Làng chài Cửa Vạn, Vông Viêng, Cống Đầm, Ba Hang, Hoa Cương. Còn dịch vụ tắm biển tại Hạ Long còn ít do công tác quản lý đầu tư và tổ chức khai thác còn đơn giản.
Du khách tham quan đảo Ti tốp. |
Cùng với hệ thống cơ sở lưu trú trên bờ phong phú và có chất lượng tốt, loại hình tàu du lịch lưu trú nghỉ đêm trên vịnh Hạ Long được đánh giá là một sản phẩm đặc thù riêng của Hạ Long, được nhiều thị trường du lịch cao cấp ưa chuộng. Tuy nhiên, do bộc lộ một số hạn chế mang tính kỹ thuật khi gặp phải thiên tai gần đây, loại hình này đang đặt ra cho các cấp, các ngành chức năng của tỉnh Quảng Ninh nhiều vấn đề cần quan tâm, khắc phục.
Một hoạt động team building (vui chơi đồng đội) trên một đảo của Vịnh Hạ Long. |
Theo đánh giá của Sở VH,TT&DL Quảng Ninh, sản phẩm, dịch vụ du lịch tại vịnh Hạ Long chủ yếu phát triển dựa trên các giá trị tài nguyên sẵn có, khai thác các giá trị thẩm mỹ tự nhiên thuận lợi tại khu vực trung tâm là chính. Do chưa được quy hoạch, định hướng phát triển một cách khoa học nên nhiều giá trị di sản chưa được khai thác, một số tiềm năng chưa được phát huy. Các sản phẩm, dịch vụ du lịch còn lại tại vịnh Hạ Long đều có quy mô nhỏ, hoạt động phân tán, chất lượng chưa cao, tính chuyên nghiệp còn hạn chế. Kết cấu hạ tầng phục vụ du lịch tại vịnh Hạ Long chưa được đầu tư đồng bộ, chưa tương xứng với tầm vóc, thương hiệu di sản Hạ Long.
Làm gì để tăng giá trị sản phẩm du lịch Hạ Long
Do có nhiều tiềm năng và lợi thế phát triển kinh tế nên trên vùng vịnh Hạ Long và khu vực ven bờ diễn ra các hoạt động khai thác khoáng sản, phát triển công nghiệp điện, xi măng, sản xuất vật liệu xây dựng, giao thông hàng hải, cảng biển, vận tải thủy nội địa, đánh bắt, nuôi trồng chế biến hải sản, phát triển du lịch, đô thị hóa với tốc độ nhanh. Những lĩnh vực trên đóng góp quan trọng cho sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Quảng Ninh nhưng cũng là các hoạt động nhạy cảm có thể gây xung đột và phương hại đến môi trường vịnh Hạ Long.
Do đó, việc hoạch định chiến lược và chính sách phát triển đảm bảo cân đối hài hòa giữa các lĩnh vực kinh tế, phát triển đô thị phải đặt trong mối quan hệ tương tác với vịnh Hạ Long, coi Hạ Long là ưu tiên số một. Những hệ lụy ảnh hưởng từ phát triển công nghiệp khai thác than, đô thị hóa thời gian qua dường như đã vượt quá giới hạn để cơ chế tự làm sạch của Hạ Long có thể được bảo vệ. Đã đến lúc phải dũng cảm từ chối những dự án đầu tư tạo ra nguy cơ ô nhiễm tới vịnh Hạ Long.
Để tăng giá trị sản phẩm du lịch Hạ Long, ông Nguyễn Văn Tuấn, Tổng cục trưởng Tổng cục Du lịch cho rằng: “Cần phát triển sản phẩm du lịch mang tầm quốc tế và đa dạng hóa dịch vụ du lịch, kéo dài thời gian lưu trú và tăng chi tiêu của khách du lịch.
Hạ Long đã đạt được sự tăng trưởng đáng ngạc nhiên về số lượng khách du lịch quốc tế và nội địa. Tuy nhiên, chi tiêu của khách thấp và thời gian lưu trú hầu như không tăng. Nguyên nhân là do thiếu sản phẩm du lịch hấp dẫn và dịch vụ chất lượng cao.
Thực tế việc khai thác du lịch trên vịnh Hạ Long vẫn tổ chức như cách đây 10 năm, chưa tạo ra được sản phẩm mới. Khách vẫn chỉ tham quan là chính. Do đó, tỉnh sớm thực hiện ý tưởng phát triển Bảo tàng sinh thái Hạ Long nhằm tạo ra sản phẩm mới, tạo điều kiện cho khách du lịch tiếp cận được giá trị thực sự của Hạ Long và kết nối Hạ Long với Vân Đồn, Yên Tử, Bạch Đằng. Bảo tàng sinh thái Hạ Long cũng là một mô hình phù hợp để giáo dục cộng đồng.
Tỉnh Quảng Ninh sớm đẩy mạnh tiến độ thực hiện cảng tàu du lịch quốc tế tại Tuần Châu cùng với sân golf, bến du thuyền chất lượng cao và các dịch vụ giải trí có đẳng cấp; phát triển một trung tâm mua sắm và ẩm thực có quy mô lớn với chất lượng và độ tin cậy cao tại Bãi Cháy.
Tỉnh Quảng Ninh cần coi trọng đúng mức và đầu tư cho quản lý điểm đến, kiểm soát chất lượng dịch vụ và xây dựng quảng bá thương hiệu. Hạ Long vẫn là một điểm đến chưa tạo ra độ tin cậy thực sự khi tình trạng lộn xộn tại cảng tàu, sự an toàn tuyệt đối trên vịnh, các hành vi gian lận về chất lượng dịch vụ, trọng lượng hàng hóa chưa được kiểm soát.
Mặc dù đã được đầu tư cả ở cấp độ quốc gia và địa phương nhưng trong việc xây dựng và quảng bá thương hiệu cho Hạ Long hiệu quả chưa cao. Hiện Tổng cục Du lịch với sự hỗ trợ của dự án Chương trình phát triển du lịch có trách nhiệm với môi trường và xã hội do EU tài trợ đang xây dựng kế hoạch maketting, quản lý điểm đến và phát triển thương hiệu du lịch cho Hạ Long. Đây sẽ là hoạt động ưu tiên trong giai đoạn từ nay đến năm 2015.
Bài và ảnh:Trường Giang - Xuân Minh