Máy bay chiến đấu F-35. Ảnh: AFP/TTXVN
Theo đài CNN, đầu tuần này, Tổng thống Donald Trump đã công bố thương vụ bán chiến đấu cơ F-35 cho Saudi Arabia - một thỏa thuận gây nhiều tranh cãi. Tuy nhiên, các quan chức và chuyên gia quốc phòng Mỹ ngày 19/11 cho biết theo luật của Mỹ nhằm đảm bảo lợi thế quân sự của Israel trong khu vực, máy bay của Saudi Arabia sẽ thiếu các tính năng vượt trội so với phi đội của Israel, bao gồm hệ thống vũ khí tiên tiến và thiết bị tác chiến điện tử.
Israel được hưởng các quyền hạn đặc biệt để cải tiến máy bay F-35 của mình, bao gồm khả năng tích hợp các hệ thống vũ riêng và bổ sung khả năng gây nhiễu radar cùng các nâng cấp khác mà không cần sự chấp thuận của Mỹ.
Ví dụ, theo Douglas Birkey, giám đốc điều hành Viện Nghiên cứu Hàng không Vũ trụ Mitchell, ngay cả khi Saudi Arabia có được các máy bay này, họ cũng khó có thể nhận được Tên lửa Chiến thuật Tiên tiến Liên hợp AIM-260 (JATM), tên lửa không đối không thế hệ tiếp theo đang được phát triển cho máy bay thế hệ thứ năm.
Tầm bắn hơn 193 km của JATM đại diện cho công nghệ tên lửa tân tiến nhất liên quan đến nền tảng F-35. Tên lửa này có thể sẽ được chào bán cho Israel.
Tuy nhiên, bất chấp điều kiện giới hạn của F-35 dành cho Saudi Arabia, không quân Israel vẫn phản đối thương vụ này. Trong một văn bản gửi tới các nhà lãnh đạo chính trị, không quân Israel cảnh báo thương vụ sẽ làm suy yếu ưu thế trên không của Israel trong khu vực.
Máy bay F-35 do Mỹ sản xuất được tùy chỉnh theo từng quốc gia và phi công. Mỹ sở hữu những phiên bản mạnh nhất, trong khi các quốc gia còn lại đều nhận được máy bay chiến đấu yếu hơn. Việc các máy bay của Saudi Arabia, do Lockheed Martin sản xuất, kém hơn về mặt công nghệ so với máy bay của Israel là hoàn toàn có thể dựa trên gói phần mềm được cấp phép cho máy bay.
Ngoài những khác biệt về năng lực, Israel vẫn duy trì lợi thế về số lượng, hiện đang vận hành hai phi đội F-35 và đang đặt hàng thêm một phi đội nữa. Saudi Arabia sẽ bị giới hạn ở hai phi đội và cũng phải mất vài năm nữa mới hoàn thành việc chuyển giao.
Hơn thế nữa, Israel đã vận hành F-35 trong khu vực trong khoảng tám năm, mang lại cho họ kinh nghiệm đáng kể trong việc tìm hiểu các hệ thống và khả năng của máy bay.
Các quan chức Mỹ cho biết sẽ cần một đánh giá chính thức về lợi thế quân sự định tính (QME) trước khi thương vụ được hoàn tất. Bất kỳ thương vụ nào cho Saudi Arabia thường phải được Quốc hội phê duyệt. Một quan chức từng ám chỉ sự ủng hộ mạnh mẽ của Israel tại Đồi Capitol có thể cản trở việc phê duyệt.
Các quan chức cũng lưu ý Israel tìm cách đưa Saudi Arabia vào Hiệp định Abraham để thúc đẩy bình thường hóa khu vực và tránh làm căng thẳng mối quan hệ với Tổng thống Trump.
Sự phản đối của Quốc hội thông qua một nghị quyết chung có hiệu lực phủ quyết sẽ đòi hỏi hai phần ba nghị sĩ ở cả hai viện để bác bỏ quyền phủ quyết của tổng thống. Tuy nhiên, ngưỡng này được đánh giá là khó đạt được.
Thương vụ mua bán F-35 sẽ đưa Saudi Arabia ngang hàng với Qatar và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất, những quốc gia cũng đã được chào hàng F-35. Các thỏa thuận này vẫn đang bị đình trệ do những tranh chấp về lịch trình giao hàng, năng lực máy bay và lo ngại về việc Trung Quốc tiếp cận công nghệ.