Bom FAB của Nga. Ảnh: Sputnik
Theo tờ The Kyiv Independent của Ukraine ngày 21/1, mặc dù được xem là vũ khí thô sơ, bom lượn của Nga đang trở thành thách thức nghiêm trọng đối với Ukraine khi các hệ thống phòng không tiên tiến do phương Tây cung cấp tỏ ra bất lực trước loại vũ khí này. Vụ tấn công mới nhất vào một cơ sở công nghiệp ở Zaporizhzhia gần đây đã gây thiệt hại lớn.
Theo số liệu từ Phái bộ giám sát nhân quyền của Liên hợp quốc tại Ukraine (HRMMU), bom lượn của Nga đã gây thương vong lớn cho Ukraine trong năm 2024. Danielle Bell, người đứng đầu HRMMU, nhận định đây là "một trong những thách thức lớn nhất đối với các thành phố dọc tuyến đầu".
Bom lượn về cơ bản là loại bom thả từ trên không tiêu chuẩn được cải tiến thêm modun điều khiển và cánh và hệ thống định vị vệ tinh, cho phép phóng từ xa thay vì phóng trực tiếp vào mục tiêu. Nga sử dụng chủ yếu bom FAB thời Liên Xô được nâng cấp. Moskva có nhiều loại bom với trọng lượng từ 250 đến 3.000 kg, trong đó FAB-3000 là loại mạnh nhất và mới được đưa vào sản xuất hàng loạt từ tháng 3 năm ngoái.
Theo Jacob Parakilas, trưởng nhóm nghiên cứu của RAND châu Âu, điều khiến bom lượn trở nên nguy hiểm là chúng "không có hệ thống đẩy, không tạo ra nhiều nhiệt nên phần lớn không bị đánh chặn bởi tên lửa dẫn đường hồng ngoại như AIM-9 Sidewinder hoặc FIM-92 Stinger". Mặc dù pháo phòng không Gepard của Đức có hiệu quả hơn trong tình huống này, nhưng tầm bắn ngắn khiến chúng không thể bảo vệ toàn bộ tiền tuyến.
Chuyên gia Federico Borsari từ Trung tâm Phân tích Chính sách châu Âu (CEPA) nhận định: "Nga có thể khai thác lỗ hổng trong hệ thống phòng không của Ukraine, vốn đang bị kéo mỏng và cần phải bao phủ một vùng lãnh thổ rất rộng". Điều này càng trở nên nghiêm trọng khi Nga liên tục cải tiến bom lượn, tăng tầm bắn từ 50-60 km lên tới 90 km, khiến nhiều mục tiêu của Ukraine rơi vào tầm ngắm.
Đáng chú ý, chi phí chuyển đổi một quả "bom câm" (bom thả tự nhiên) thành bom lượn chỉ khoảng 20.000 USD, rẻ hơn nhiều so với tên lửa hành trình và tên lửa đạn đạo có giá hàng triệu USD. Điều này cho phép Nga sản xuất và sử dụng chúng với số lượng lớn, lên đến hàng trăm quả mỗi tuần.
Các chuyên gia cho rằng giải pháp hiệu quả nhất là nhắm vào máy bay thả bom và các cơ sở sản xuất, lưu trữ bom. Chuyên gia Parakilas nhấn mạnh việc ưu tiên đẩy nhanh tiến độ cung cấp máy bay F-16 cho Ukraine. Về phần mình, chuyên gia Mattias Eken tại RAND châu Âu đề xuất về lâu dài có thể sử dụng vũ khí năng lượng định hướng như tia laser, nhưng việc triển khai rộng rãi công nghệ này vẫn còn xa vời.