Từ những trang sách gieo mầm yêu nước
Năm 2025 đánh dấu sự trở lại mạnh mẽ của nhiều tác phẩm thiếu nhi giàu tính giáo dục, gắn liền với lịch sử và văn hóa dân tộc. Tập thơ "Bé yêu Tổ quốc" (NXB Tổng hợp TP Hồ Chí Minh) của tác giả Cao Mai Trang với 50 bài thơ ngắn và tranh minh họa đầy màu sắc đã đưa các em thiếu nhi đến những miền đất thân thương như Hà Nội, Huế, Phú Quốc; đồng thời khắc họa hình ảnh công nhân, giáo viên, bác sĩ, lính cứu hỏa - những con người bình dị góp phần làm nên đất nước.
Mỗi vần thơ như một lời nhắc nhở rằng, hòa bình hôm nay là thành quả của bao lớp cha ông đã không tiếc hi sinh thân mình.
Hai trong số 50 bài của tập thơ "Bé yêu Tổ quốc" của tác giả Ngô Mai Trang.
Không chỉ thơ ca, nhiều đơn vị xuất bản cũng hướng đến việc kể lại lịch sử một cách gần gũi. Tủ sách "Các nhà cách mạng tiền bối" của NXB Kim Đồng đã khắc họa hình tượng Tô Hiệu, Nguyễn Thị Minh Khai, Trần Phú, Tôn Đức Thắng… qua những trang truyện ký sinh động, để từ đó các em thấy trong mỗi nhân vật không chỉ là tên tuổi trong sách giáo khoa, mà còn là tấm gương kiên cường truyền cảm hứng về lý tưởng và trách nhiệm.
Tinh thần ấy cũng vang vọng trong thơ ca đương đại. Nhà thơ Huỳnh Mai Liên chia sẻ, chị muốn “kể cho các em nhỏ câu chuyện về Trường Sa, về tình yêu của người Việt Nam dành cho biển đảo” qua tập "Bốn mùa cờ bay" (Nhã Nam - NXB Hội Nhà văn). Ở đó, Hoàng Sa, Trường Sa không còn là khái niệm xa vời mà trở thành một phần máu thịt, để dù các em lớn lên ở đất liền, trong môi trường đầy đủ và hiện đại, trái tim vẫn dành một nhịp đập cho biển đảo quê hương.
Các tác giả trẻ cũng góp thêm những cách kể mới mẻ. Với "Tớ là người Việt Nam" (Slowbooks - NXB Phụ nữ Việt Nam), nhóm tác giả Quỳnh Hương, Hoàng Anh và Maru đã chọn giọng tự sự hồn nhiên của trẻ thơ để bày tỏ niềm tự hào dân tộc. Họ tin rằng tình yêu nước là dòng chảy xuyên suốt, cần được nuôi dưỡng qua nhiều thế hệ và đích đến cuối cùng chính là để con người biết sống nhân văn, hòa bình cùng nhau.
Trong khi đó, Lionbooks lại đặt trọng tâm vào sự tự tin từ văn hóa bản địa với "Khắc nối - Chúng mình lớn lên cùng đất nước" (NXB Hà Nội). Cuốn sách không chỉ gửi gắm niềm tự hào nguồn cội qua 9 bài viết, mà còn biến tình yêu nước thành hành động thiết thực khi dành toàn bộ lợi nhuận để ủng hộ đồng bào khắc phục hậu quả thiên tai.
Dù tiếp cận bằng thơ ca, ký sự hay sách tranh, điểm chung của những ấn phẩm này vẫn là khơi dậy niềm tự hào, lòng biết ơn cha ông và gieo mầm yêu nước nơi tâm hồn trẻ nhỏ.
Đến không gian tiếp lửa tinh thần dân tộc
Nếu sách là hạt giống, thì không gian đọc chính là mảnh đất màu mỡ để hạt giống ấy nảy mầm. Với học sinh và giáo viên, Đường sách TP Hồ Chí Minh nhiều năm nay đã trở thành điểm hẹn thân thuộc, nơi văn hóa đọc gắn liền với những cột mốc lịch sử trọng đại. Dịp Quốc khánh 2/9 năm nay, không gian này càng thêm ý nghĩa khi đón các đoàn học sinh sinh viên, thầy cô giáo đến tìm hiểu, đọc sách và tổ chức chuyên đề học tập.
Các thầy cô giáo tổ Văn Trường THCS Ngô Quyền (phường Bảy Hiền, TP Hồ Chí Minh) thực hành chuyên đề tại Đường sách Nguyễn Văn Bình.
Khởi động năm học 2025 - 2026, tổ Văn Trường THCS Ngô Quyền (phường Bảy Hiền, TP Hồ Chí Minh) đã chọn nơi đây để thực hiện chuyên đề “Bồi dưỡng, nâng cao vốn hiểu biết văn hóa, lịch sử, văn học”. Trong không gian rợp bóng cây và dày đặc những gian sách, thầy cô vừa tìm được nguồn tư liệu cho bài giảng, vừa thấy lại sự gắn bó trong tập thể.
Cô Thanh Xuân, Tổ trưởng tổ Văn của trường cho biết, mỗi chuyến đi đều là dịp thú vị để khám phá sách mới, đồng thời để đồng nghiệp xích lại gần nhau hơn trong tình yêu văn hóa đọc. Với thầy Vương Tùng, trải nghiệm ấy còn là nguồn năng lượng tiếp sức. Việc mỗi giáo viên chọn một cuốn sách rồi cùng nhau chia sẻ cảm nhận tuy nhỏ nhưng có tác dụng khơi mở, giúp họ tìm ra cách lan tỏa thói quen đọc đến học trò.
Còn cô Thu Sương thì ví von cảm giác bước giữa Đường sách ngay đầu năm học mới giống như chạm vào “hương vị của nghề giáo” với mùi giấy mới, mực in và niềm háo hức chuẩn bị hành trang tri thức cho học sinh.
Không chỉ thầy cô, nhiều học sinh khi tham gia hoạt động trải nghiệm tại Đường sách cũng tìm thấy sự đồng điệu. Các em không chỉ đọc để làm bài tập hay tích lũy kiến thức, mà còn để hiểu hơn về những giá trị lịch sử gắn với ngày Quốc khánh, từ đó thấy tự hào khi mình là một phần của dòng chảy dân tộc. Không gian đọc trở thành lớp học mở, nơi các em tiếp nhận kiến thức bằng trải nghiệm sống động, gần gũi hơn nhiều so với trang sách ở trường.
Từ những ấn phẩm thiếu nhi giàu giá trị cho đến không gian trải nghiệm Đường sách TP Hồ Chí Minh, có thể thấy văn hóa đọc ngày nay không chỉ dừng lại ở việc “đọc để biết”, mà còn là “đọc để yêu, để sống nhân văn, để thấy mình gắn bó với Tổ quốc”.
Chính từ những trang sách, tình yêu nước được nuôi dưỡng bền bỉ và lan tỏa, trở thành nhịp cầu nối quá khứ hào hùng với hiện tại tươi sáng, để thế hệ mai sau tiếp tục tự tin lớn lên cùng đất nước.