Kinh tế di sản là hướng đi đột phá, nhân văn và thực tiễn

Nội dung được trình bày đảm bảo tính khoa học, dễ theo dõi và có chiều sâu, phản ánh trung thực, thực trạng kinh tế - xã hội của đất nước, nhiều nhận định, đánh giá hợp lý, sâu sắc và có nhiều điểm mới. Trong đó, “kinh tế di sản” là nội dung được nhiều đảng viên quan tâm.

Phát triển kinh tế di sản dựa vào cộng đồng

Bà Trịnh Ngọc Ánh, Bí thư Đảng ủy xã Đại Sơn, thành phố Hải Phòng cho rằng, đây là một hướng tiếp cận chiến lược, kết hợp hài hòa giữa bảo tồn và phát triển, đưa di sản văn hóa, lịch sử trở thành nguồn lực nội sinh quan trọng cho cộng đồng và địa phương.

Soi chiếu khái niệm này với thực tiễn địa phương, bà Trịnh Ngọc Ánh cho biết, xã Đại Sơn được hình thành từ 4 xã cổ Đại Đồng, Kỳ Sơn, Hưng Đạo, Bình Lãng thuộc tỉnh Hải Dương trước kia, hiện sở hữu hệ thống giá trị di sản đa dạng. Đây không chỉ là các di tích đình, đền, chùa, miếu mạo hay các công trình lịch sử của quân sự, sắc phong và bia cổ, còn là văn hóa tín ngưỡng – đạo Mẫu, thông qua việc nhân dân tôn thờ các nhân vật lịch sử như: Bà Chúa Chén, Thánh mẫu Vũ Thị Đức, Nữ doanh nhân Bổi Lạng ở thế kỷ XVII. Những di sản này cùng với các lễ hội truyền thống không chỉ phản ánh chiều sâu văn hóa, lịch sử mà còn củng cố niềm tin, tự hào của cộng đồng. Mỗi năm, các di tích trên địa bàn thu hút hàng nghìn lượt người đến dâng hương, tham quan và trải nghiệm văn hóa. Nếu quy hoạch, quản lý và khai thác đúng hướng, các di sản này có thể trở thành sản phẩm du lịch trải nghiệm, sản phẩm OCOP, các hoạt động giáo dục và quảng bá văn hóa, tạo sinh kế bền vững cho cộng đồng.

Tâm đắc với khái niệm và tư duy “kinh tế di sản”, theo bà Trịnh Ngọc Ánh, để triển khai hiệu quả vào thực tiễn, cần đồng bộ một số giải pháp. Cụ thể, cần xây dựng quy hoạch phát triển địa phương gắn di sản với đời sống cộng đồng, coi di sản là trục văn hóa - kinh tế trong phát triển nông thôn mới nâng cao. Bên cạnh đó, cần phát triển mô hình kinh tế di sản dựa vào cộng đồng, khuyến khích nhân dân tham gia quản lý, trùng tu, khai thác và làm mới các giá trị di sản. Cuối cùng, cần cơ chế hỗ trợ đặc thù bao gồm đầu tư hạ tầng, đào tạo nhân lực, quảng bá và kết nối thị trường, đồng thời khuyến khích xã hội hóa và ứng dụng công nghệ số.

Bí thư Đảng ủy xã Đại Sơn tin tưởng: “Kinh tế di sản nếu triển khai bài bản, sẽ vừa giữ được bản sắc văn hóa, vừa tạo sinh kế lâu dài, giúp cộng đồng gần dân, sát dân và nâng cao đời sống văn hóa - tinh thần cho nhân dân. Với tư duy của một cán bộ trẻ từ cơ sở, tôi tin rằng kinh tế di sản là hướng đi đột phá, nhân văn và thực tiễn, góp phần kết nối quá khứ với hiện tại, đồng thời thúc đẩy phát triển bền vững cho địa phương và đất nước”.

Chia sẻ góc nhìn về “kinh tế di sản” được nêu trong dự thảo Báo cáo chính trị Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIV, theo ông Trần Quang Tuấn, Bí thư Đảng ủy phường Kiến An, khái niệm này tuy còn khá mới mẻ ở nước ta nhưng đối với nhiều nước phát triển, đây được xem như hướng đi chiến lược để vừa giữ gìn bản sắc vừa là nguồn lực quan trọng để phát triển kinh tế. “Đây là một hướng đi mới, đánh dấu sự chuyển dịch quan trọng trong nhận thức, từ việc coi bảo tồn di sản là một chi phí của ngành văn hóa sang thành một nguồn lực phát triển kinh tế bền vững cho địa phương.

Hiện nay, trên địa bàn phường Kiến An có 9 di tích, trong đó có 1 di tích lịch sử cấp quốc gia, 8 di tích cấp thành phố; 4 lễ hội thường niên diễn ra vào đầu năm. Đây là những nguồn lực mà Kiến An có thể khai thác để trở thành những tài nguyên du lịch đặc sắc của địa phương trong thời gian tới. Khẳng định phường Kiến An luôn quan tâm đến việc bảo tồn, giữ gìn các truyền thống văn hóa, di sản của địa phương, ông Tuấn cho biết thêm, thời gian tới, phường sẽ tiếp tục tuyên truyền về tầm quan trọng của việc bảo tồn các giá trị văn hóa - lịch sử song song với việc phát triển kinh tế, hướng tới việc khai thác và sử dụng các di sản văn hóa, lịch sử để tạo ra giá trị kinh tế.

Phát huy chức năng của các thiết chế văn hóa

Trong lĩnh vực văn hóa, Bí thư Đảng ủy phường Kiến An Trần Quang Tuấn cũng dành nhiều sự quan tâm với nội dung được nêu trong dự thảo: “Xây dựng các thiết chế và tổ chức các hoạt động văn hóa theo hướng thiết thực, linh hoạt, lấy địa bàn cơ sở, người dân làm trung tâm” và “Phát triển mạnh công nghiệp văn hóa, dịch vụ văn hóa đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu hưởng thụ văn hóa của nhân dân”.

Phường Kiến An có 1 trung tâm dịch vụ sự nghiệp công, 1 thư viện, 19/43 tổ dân phố có nhà văn hóa; trong đó có tổ dân phố có nhiều nhà văn hóa. Tuy nhiên, trên địa bàn phường hiện vẫn thiếu quỹ đất dành cho các công trình văn hóa. Để văn hóa thực sự trở thành động lực phát triển, theo ông Trần Quang Tuấn, cần tập trung các nguồn lực để đầu tư xây dựng các thiết chế văn hóa các cấp để từng bước đạt chuẩn theo quy định của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch; xây dựng cơ chế hỗ trợ một phần kinh phí ngân sách để xây dựng, đầu tư trang thiết bị cho thiết chế văn hóa ở tổ dân phố; thường xuyên tổ chức các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao để phát huy hết chức năng của thiết chế văn hóa trong việc nâng cao nhận thức và đời sống tinh thần của nhân dân.

Ông Tuấn cũng cho rằng cần huy động nguồn xã hội hóa tham gia hỗ trợ xây dựng thiết chế văn hóa; khuyến khích người dân và các tổ chức tham gia đầu tư vào lĩnh vực văn hóa như: kinh doanh dịch vụ văn hóa, vui chơi giải trí tạo nguồn thu cho hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao. Bên cạnh đó, cần nâng cao hiệu quả các thiết chế văn hóa, đổi mới nội dung hoạt động, phát triển các loại hình câu lạc bộ về văn hóa, chú trọng tổ chức các liên hoan, hội thi, hội diễn văn nghệ quần chúng, thi đấu các môn thể thao… tạo điều kiện cho người dân tham gia sáng tạo, bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa của địa phương.

Theo ông Tuấn, một số giải pháp khác cũng cần được lưu tâm là tổ chức lớp tập huấn nghiệp vụ, kỹ năng cho người phụ trách thiết chế văn hóa tổ dân phố để quản lý và tổ chức tốt các hoạt động văn hóa ở cơ sở; ban hành văn bản quy định cụ thể về việc đầu tư và sử dụng các thiết chế văn hóa, chế độ hỗ trợ cho những người tham gia quản lý nhà văn hóa tổ dân phố hằng tháng để động viên, khuyến khích đội ngũ này trong việc khai thác và sử dụng thiết chế văn hóa hiệu quả.