Đây là thực trạng đã và đang xảy ra tại thôn Tân Hồi, xã Kim Thượng, huyện vùng cao Tân Sơn (Phú Thọ) trong thời gian gần đây. Điều đáng nói, việc khai thác này là hoàn toàn trái phép; chính quyền lập biên bản đình chỉ việc san gạt, khai thác, nhưng các đối tượng khai thác đá trái phép vẫn cố tình khai thác khiến môi trường ô nhiễm, làm biến dạng cảnh quan môi trường vùng nông thôn miền sơn cước.
Đá khai thác trái phép được tập kết ngay gần Nhà văn hóa thôn Tân Hồi. Ảnh: Khánh Nguyên/TTXVN
Phá vỡ cảnh quan, ô nhiễm môi trường
Phóng viên TTXVN đã có mặt tại khu Tân Hồi, xã Kim Thượng, huyện Tân Sơn vào sáng 12/10. Theo vết xe máy múc, chạy ngược theo con suối Óng, phóng viên chứng kiến cảnh đào bới nham nhở và quần nát cả một khu ruộng đang vào mùa thu hoạch. Tiến sâu vào khu khai thác, một máy múc to khổng lồ đang gạt đất, khoét sâu xuống khu ruộng để moi đá. Những viên đá xanh lét đã sẵn sàng chờ phương tiện đến chở đi.
Thấy phóng viên xuất hiện, chiếc máy múc bỗng dừng hoạt động. Một nhóm người đi lại nghe ngóng và “lặn mất’ ngay sau đó. Trên dòng suối, nước đục ngàu chảy theo con suối xuống chân núi…
Ông Bàn Văn Dậu, người dân tộc Dao, chủ nhân thửa ruộng ở khu Tân Hồi, xã Kim Thượng, cho hay thời gian gần đây một số người ở huyện Đà Bắc (Hòa Bình) và ở Hà Nội đã đến gia đình ông đặt vấn đề xin san đồi. Nhóm người này hứa sẽ trả cho gia đình ông 10 triệu đồng/tháng (dự tính trong vòng 8 tháng). Mọi thủ tục giấy tờ, những người này lo hết nên gia đình ông đồng ý cho làm… “Tôi không biết họ làm gì, họ chỉ nói san gạt đồi cho tôi, mỗi tháng trả cho tôi 10 triệu đồng chứ tôi hoàn toàn không biết họ khai thác với mục đích gì. Còn về đá, tôi cũng không biết là đá gì, có giá trị hay không…”, ông Dậu cho biết.
Nhiều người dân khu Tân Hồi cho biết, vào khoảng đầu tháng 4 và giữa tháng 5/2018, một nhóm khai thác đá trái phép đã san gạt, mở đường, phá rừng phòng hộ để vận chuyển gỗ, nhưng thực chất là để khai thác đá. Sau một thời gian im ắng, khoảng gần 1 tháng nay, một nhóm khai thác đá (không biết cũ hay mới) lại lên khai thác lại. Việc khai thác này đã phá vỡ cảnh quan, gây ô nhiễm môi trường về tiếng ồn và khói bụi, tiềm ẩn nguy cơ mất an ninh trật tự, cũng như mất an toàn giao thông…
Cần sớm ngăn chặn việc khai thác đá trái phép
Phóng viên đã làm việc với chính quyền xã Kim Thượng. Ông Hà Văn Thọ, Phó Chủ tịch UBND xã cho biết, tại khu Tân Hồi, trước đó UBND huyện Tân Sơn đã có văn bản số 374/UBND-TNMT ngày 15/5/2018 về việc kiểm tra, xử lý hoạt động san gạt làm đường giao thông để khai thác vận chuyển gỗ tại khu Tân Hồi, xã Kim Thượng. Theo văn bản chỉ đạo, Phòng Tài nguyên và Môi trường, Hạt Kiểm lâm Tân Sơn, Công an huyện, UBND xã Kim Thượng chủ động tăng cường tuần tra kiểm soát, quản lý địa bàn nhằm phòng ngừa các hành vi thăm dò, khai thác, vận chuyển khoáng sản trái phép trên địa bàn xã Kim Thượng; tổ chức lực lượng, phối hợp với Phòng Tài nguyên và Môi trường, UBND xã Kim Thượng quản lý 70m3 đá (nghi là khoáng sản) nêu trên, 1 máy ép thủy lực, máy múc mà các đối tượng đã tập kết tại khu vực rừng phòng hộ và nhà văn hóa khu Tân Hồi; điều tra, xác minh, làm rõ hành vi vi phạm và xử lý theo quy định của pháp luật…
Các đối tượng dùng máy đào hố sâu ở ruộng lúa để khai thác đá. Ảnh: Khánh Nguyên/TTXVN
Theo ông Hà Văn Thọ, văn bản ban hành, các ngành liên quan đã vào cuộc kiểm tra, từ đó đến nay không ai dám khai thác; còn thông tin mới đây tình trạng khai thác đá trái phép lại xảy ra thì xã chưa nắm được.
Phóng viên đã cung cấp clip, ảnh tại hiện trường khai thác ngay trong sáng cùng ngày, đồng thời đề nghị lãnh đạo xã theo phóng viên vào hiện trường để bắt quả tang và mục sở thị những thông tin phóng viên cung cấp là chính xác. Quay trở lại hiện trường, chính quyền xã gồm Phó Chủ tịch UBND xã, cán bộ địa chính và cán bộ văn phòng đã chứng kiến cảnh chiếc máy múc vẫn đang hoạt động. Tuy nhiên, khác hẳn với hiện trường ban đầu, lúc này những tảng đá xanh lét nằm sát hố sâu chừng 3-4m, bán kính hố tầm 7-10m đã được san gạt bằng phẳng; còn thửa ruộng bị cày xới, nham nhở…
Tại hiện trường, chính quyền xã Kim Thượng đã lập biên bản với nội dung: Gia đình ông Dậu tự ý cho máy múc đào bới 2 thửa ruộng mùa. Ông Dậu cho rằng đây là việc san gạt lại ruộng, nhưng thực chất là đào bới để tìm khoáng sản, diện tích đào bới khoảng 200 m2. Chính quyền xã yêu cầu ông Dậu không được cho máy múc tiếp tục đào bới vì chưa được sự cho phép của UBND xã…
Tuy nhiên, bất chấp biên bản của UBND xã, ngày 15/10 ông Dậu và nhóm khai thác đá trái phép vẫn cố tình san gạt, khai thác đá trái phép và vận chuyển đá ra sát đường giao thông để chở đi tiêu thụ.
Một số người nhiều năm làm đá phong thủy tại thành phố Việt Trì cho biết đây là loại đá có giá trị chuyên dùng để làm đá cảnh và có thể chế tác ra nhiều sản phẩm phong thủy…
Ngày 16/10, trao đổi qua điện thoại, Chủ tịch UBND huyện Tân Sơn Phạm Bá Khuyến cho biết, đã giao Công an huyện kiểm tra, đồng thời yêu cầu dừng ngay hoạt động san gạt, cũng như việc lợi dụng san nền để khai thác khoáng sản trái phép tại xã Kim Thượng; giữ nguyên hiện trạng, sau đó sẽ nghiên cứu đề xuất xử lý theo pháp luật.
UBND tỉnh Phú Thọ, huyện Tân Sơn và các cơ quan liên quan cần sớm vào cuộc kiểm tra, xử lý dứt điểm việc lợi dụng san gạt để khai thác đá trái phép, làm rõ và xử lý nghiêm đối tượng khai thác đá trái phép, người bảo kê cho nhóm này lộng hành, tránh tình trạng thất thoát tài nguyên, ảnh hưởng đến khu rừng phòng hộ, cũng như đảm bảo an ninh trật tự, an toàn giao thông tại địa phương.