Một số hình ảnh về vụ tấn công tàu chở dầu thô Qendil treo cờ Oman. Ảnh cắt từ clip do Cơ quan An ninh Ukraine (SBU) công bố
Chuyên trang quân sự TWZ cho biết trong một bước leo thang đáng kể của “cuộc chiến tàu chở dầu” giữa Liên bang Nga và Ukraine vốn đến nay chủ yếu diễn ra ở Biển Đen, các thiết bị bay không người lái trên không của Ukraine đã tấn công một tàu chở dầu thuộc cái gọi là “hạm đội bóng tối” của Liên bang Nga tại Địa Trung Hải.
Sự việc mới nhất diễn ra sau một loạt đòn đáp trả qua lại, và sau cảnh báo hồi đầu tháng của Tổng thống Liên bang Nga Vladimir Putin rằng ông sẽ “cắt Ukraine khỏi biển”, để đáp trả việc Kiev tăng cường chiến dịch nhắm vào hoạt động vận tải thương mại của Liên bang Nga.
Một nguồn tin bên trong Cơ quan An ninh Ukraine (SBU), cơ quan an ninh nội địa chủ chốt của chính phủ, nói với TWZ rằng “một chiến dịch đặc biệt mới, chưa từng có tiền lệ” đã được tiến hành ở khoảng cách “hơn 2.000 km” (1.243 dặm) tính từ lãnh thổ Ukraine.
Mục tiêu là tàu chở dầu thô Qendil treo cờ Oman, khi đó đang rỗng hàng và di chuyển từ cảng Jamnagar của Ấn Độ, nơi tàu đã dỡ hàng vào ngày 1/12.
“Do đó, cuộc tấn công này không gây ra bất kỳ mối đe dọa nào đối với tình hình sinh thái trong khu vực”, SBU cho biết.
Trước khi dỡ hàng, tàu chở dầu này đã rời cảng Novorossiysk ở Biển Đen của Liên bang Nga vào ngày 4/11, đi qua eo biển Bosphorus và Địa Trung Hải, sau đó vượt kênh đào Suez trên hành trình tới Ấn Độ. Con tàu được đóng năm 2006, có trọng tải toàn phần 115.338 tấn.
Theo dữ liệu theo dõi tàu của Lloyd’s List Intelligence, cuộc tấn công nhiều khả năng xảy ra khi tàu đang di chuyển về hướng tây ở Địa Trung Hải, giữa Malta và Crete, tức cách Ukraine khoảng gần 1.500km (930 dặm).
Theo dữ liệu AIS, con tàu đã quay đầu ngay trước nửa đêm rồi chuyển hướng sang phía Đông vì những lý do chưa rõ, đồng thời đổi điểm đến thành Port Said ở Ai Cập.
SBU giải thích rằng các thiết bị bay không người lái trên không đã được sử dụng trong một chiến dịch “đa giai đoạn” do các lực lượng thuộc Nhóm Đặc biệt “Alpha” của cơ quan này tiến hành.
Chính nhóm này cũng chịu trách nhiệm cho cuộc tấn công bằng thiết bị bay không người lái trên không vào Căn cứ Không quân Belbek ở Crimea ngày 18/12.
SBU đã chia sẻ một đoạn video (xem dưới đây. Nguồn: X) cho thấy được cho là cảnh tấn công tàu chở dầu. Trong video, có thể thấy các loại đạn được thả xuống boong tàu từ một thiết bị bay không người lái dạng hexacopter, cho thấy đây là một đòn tấn công tầm ngắn, với các “thiết bị bay không người lái ném bom” nhiều khả năng được phóng từ một tàu ở gần đó.
Việc phóng các thiết bị bay không người lái này từ lãnh thổ của một quốc gia lân cận chỉ có thể xảy ra nếu mục tiêu cách bờ biển khoảng 9-10km.
SBU khẳng định tàu chở dầu này đã “chịu thiệt hại nghiêm trọng và không thể được sử dụng cho mục đích ban đầu”. Bằng chứng video cho thấy các hư hại đã được gây ra đối với hạ tầng phía trên boong tàu, dù mức độ nghiêm trọng đến đâu vẫn chưa rõ.
“Liên bang Nga đã sử dụng tàu chở dầu này để né tránh trừng phạt và kiếm tiền phục vụ cho cuộc chiến chống lại Ukraine”, cơ quan này cho biết thêm trong một tuyên bố.
Do đó, xét theo luật pháp quốc tế và các quy tắc, tập quán của chiến tranh, SBU cho rằng “đây là một mục tiêu hoàn toàn hợp pháp đối với SBU. Đối phương phải hiểu rằng Ukraine sẽ không dừng lại và sẽ tấn công họ ở bất kỳ đâu trên thế giới, ở bất cứ nơi nào họ hiện diện”.
Trong một tuyên bố, công ty an ninh Vanguard nhận định cuộc tấn công phản ánh “sự mở rộng rõ rệt trong việc Ukraine sử dụng các hệ thống trên không không người lái nhằm vào các tài sản hàng hải có liên hệ với mạng lưới xuất khẩu dầu mỏ bị trừng phạt của Liên bang Nga”.
Liên minh châu Âu (EU) và Vương quốc Anh đã áp đặt trừng phạt đối với Qendil, do con tàu này được coi là một phần của “hạm đội bóng tối” - thuật ngữ dùng để chỉ các tàu được Liên bang Nga (cũng như Iran và Venezuela) sử dụng nhằm né tránh trừng phạt thông qua các thủ đoạn đánh lạc hướng. Những thủ đoạn này bao gồm thay đổi cờ treo tàu và các chuỗi sở hữu phức tạp, thường thông qua các công ty vỏ bọc.
Không loại trừ khả năng việc tấn công diễn ra đúng vào ngày Tổng thống Putin tổ chức họp báo thường niên cuối năm. Trong sự kiện này, ông Putin nói rằng Liên bang Nga sẽ đáp trả các cuộc tấn công gần đây của Ukraine.
Kể từ khi triển khai chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine, Liên bang Nga đã phụ thuộc rất nhiều vào “hạm đội bóng tối”, ước tính gồm hơn 1.000 con tàu, để né tránh trừng phạt và xuất khẩu dầu thô, mang lại nguồn thu rất cần thiết.
Ông Putin cho biết Liên bang Nga “chắc chắn sẽ đáp trả” chiến dịch của Ukraine.
Nhà lãnh đạo Liên bang Nga nói: “Cuối cùng, điều này sẽ không dẫn đến kết quả mà họ mong đợi. Nó sẽ không làm gián đoạn bất kỳ nguồn cung nào, mà chỉ tạo ra thêm các mối đe dọa”.
Trước đó, Ukraine đã sử dụng các cuộc tấn công bằng thiết bị bay không người lái để nhắm vào các tàu chở dầu thuộc “hạm đội bóng tối” của Liên bang Nga ở Biển Đen.
Ukraine đã tiến hành ba cuộc tấn công nhằm vào các tàu chở dầu có liên hệ với Liên bang Nga ở Biển Đen vào cuối tháng 11 và đầu tháng 12. Chiến dịch này đã kéo theo phản ứng đáp trả từ Liên bang Nga, sử dụng thiết bị bay không người lái kiểu Shahed.
Tuy nhiên, vụ tấn công được xác nhận đầu tiên của Ukraine nhằm vào một tàu có liên hệ với Liên bang Nga ở khoảng cách xa khỏi chiến trường Biển Đen như vậy là một diễn biến có ý nghĩa lớn. Rất có khả năng cuộc chiến chống tàu bí mật giữa Iran và Israel - điều đã được theo dõi trong nhiều năm - đã cung cấp một khuôn mẫu cho chiến dịch này.
Khả năng sử dụng các thiết bị bay không người lái tầm ngắn để tiến hành các cuộc tấn công ở Địa Trung Hải cho thấy các tàu thuyền có thể đối mặt với nguy cơ ở những khu vực khác của vùng biển châu Âu, hoặc thậm chí xa hơn.
Ngoài ra, Ukraine có thể bắt đầu sử dụng các hệ thống tầm xa hơn trong tương lai, bao gồm các thiết bị bay không người lái tấn công một chiều được trang bị đầu cuối Starlink.
Dù thế nào, diễn biến này không chỉ khiến Liên bang Nga gặp khó khăn hơn trong việc xuất khẩu dầu mỏ, mà còn buộc các tàu thương mại khác phải nhận thức rõ các rủi ro gia tăng và có thể phải áp dụng các biện pháp để tăng cường bảo vệ.
Trong khi cuộc tấn công nhằm vào tàu Qendil dường như là trường hợp đầu tiên tại Địa Trung Hải, không thể loại trừ khả năng chiến dịch của Kiev nhằm vào “hạm đội bóng tối” của Liên bang Nga sẽ còn mở rộng thêm về mặt địa lý.