Thủ tướng Đức Olaf Scholz (phải) và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại một cuộc gặp. Ảnh: Politico.eu
Chuyến thăm Đài Loan của Chủ tịch Hạ viện Mỹ Nancy Pelosi đã làm leo thang căng thẳng giữa Bắc Kinh, Washington và Đài Bắc. Theo bình luận mới đây của báo Deutsche Welle (Đức), điều này khiến cho chính sách đối ngoại của Berlin phải đối mặt với một tình huống khó xử: Trung Quốc là đối tác thương mại quan trọng nhất của Đức. Nếu Berlin có quan điểm rõ ràng phản đối Trung Quốc liên quan đến vấn đề Đài Loan, điều này có thể gây ra xung đột nghiêm trọng, trên hết là về mặt kinh tế. Tuy nhiên, nếu Đức giữ im lặng, nước này sẽ phủ nhận tuyên bố có chính sách đối ngoại "dựa trên giá trị".
Dù thế nào đi chăng nữa, Berlin cũng khó có thể đứng ngoài cuộc xung đột ngày càng gia tăng giữa Trung Quốc và Mỹ.
Một ngày trước khi bà Pelosi đến Đài Loan, Bộ trưởng Ngoại giao Đức Annalena Baerbock đã gây "sóng gió" với một tuyên bố tại một hội nghị của Liên hợp quốc về vũ khí hạt nhân ở New York.
"Chúng tôi không chấp nhận khi luật pháp quốc tế bị phá vỡ và một nước láng giềng lớn hơn xâm phạm nước láng giềng nhỏ hơn là vi phạm luật pháp quốc tế - và tất nhiên, điều đó cũng áp dụng cho Trung Quốc", bà Annalena Baerbock nói.
Ngay lập tức, Bộ Ngoại giao Trung Quốc đã triệu Đại sứ Đức tại Bắc Kinh, Patricia Flor. Sau đó, bà Flor viết trên Twitter: "Trong cuộc gặp với Thứ trưởng Ngoại giao Trung Quốc, Deng Li, tôi đã nhấn mạnh: Đức ủng hộ chính sách 'Một Trung Quốc'. Trao đổi với chính quyền Đài Loan là một phần của chính sách này".
Việc Đại sứ Flor sử dụng thuật ngữ "chính quyền" thay vì "chính phủ" là có chủ đích: Đức không chính thức công nhận Đài Loan là một quốc gia độc lập; đúng hơn, Đài Loan được coi là một phần của Trung Quốc; không có liên hệ cấp cao.
Chính sách "Một Trung Quốc" quy định chỉ có một chính phủ Trung Quốc: ở Bắc Kinh. Hầu hết cộng đồng quốc tế chấp nhận khái niệm này, bao gồm cả Đức và Mỹ.
Bất chấp chính sách "Một Trung Quốc", Đức và Đài Loan vẫn duy trì mối quan hệ thân thiết. Văn phòng Đối ngoại Đức cho biết trên trang web của mình: "Đức và Đài Loan là những đối tác có giá trị quan trọng, được liên kết bởi các mối quan hệ chặt chẽ và đáng kể về kinh tế, văn hóa và khoa học". Berlin có một văn phòng đại diện ở Đài Loan được gọi là Viện Đức ở Đài Bắc.
Trong nhiều thập kỷ, các chính phủ Đức đã từ chối cung cấp vũ khí cho Đài Loan, nhưng hai bên vẫn hợp tác về kinh tế. Đức là đối tác thương mại lớn nhất của Đài Loan ở châu Âu, với giá trị thương mại 22 tỷ euro vào năm 2021. Trong khi đó, khối lượng thương mại của Đức với Trung Quốc gấp 12 lần con số này.
Tuy nhiên, sự cạnh tranh cường quốc giữa Mỹ và Trung Quốc có khả năng ảnh hưởng đến Đức. Vào năm 2019, EU đã tuyên bố trong một tài liệu chiến lược rằng Trung Quốc vừa là đối tác, vừa là đối thủ cạnh tranh hệ thống. Vào năm 2020, chính phủ trước đây của Đức dưới thời Thủ tướng Angela Merkel đã thông qua các hướng dẫn mới, trong đó nhấn mạnh vào chính sách an ninh, quan hệ đối tác chiến lược và "tăng cường sức đề kháng giữa Trung Quốc và Mỹ".
Năm ngoái, hải quân Đức đã điều tàu khu trục nhỏ Bayern đến Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, như một tín hiệu cho Bắc Kinh rằng Đức sẽ ủng hộ "các tuyến đường biển tự do và tuân thủ luật pháp quốc tế". Điều này cho thấy chính phủ mới của Đức đang thực hiện một chiến lược an ninh mới.
Kể từ nhiệm kỳ của Tổng thống Donald Trump tại Nhà Trắng, trong thời gian Mỹ tiến hành cuộc chiến thương mại với Trung Quốc, các nước châu Âu đã tìm mọi cách để "tách rời" khỏi Trung Quốc. Nhiều loại thuế quan trong số đó vẫn được áp dụng dưới thời Tổng thống Joe Biden.
Nhà khoa học chính trị Đức Josef Braml nhận định: “Ngay cả khi không có đối đầu quân sự, châu Âu và đặc biệt là Đức sẽ là những bên phải hứng chịu sự tách rời khỏi nền kinh tế Trung Quốc mà Washington đang thúc đẩy".