Cuộc tấn công bất ngờ của Hamas vào Israel ngày 7/10/2023 đã dẫn đến những biến động lớn ở Trung Đông. Sự kiện này không chỉ đẩy xung đột Israel-Palestine vào vòng xoáy bạo lực mới mà còn làm gia tăng các căng thẳng chính trị và quân sự liên quan đến Iran cùng các lực lượng dân quân thân nước này. Cuộc xung đột kéo dài giữa Israel và Hamas ở Dải Gaza cũng đã gây ra những hậu quả rất nghiêm trọng, dẫn đến nhu cầu cấp thiết phải chấm dứt giao tranh.

Sáng ngày 7/10 năm ngoái, các thành viên của phong trào Hamas đã xâm nhập vào lãnh thổ Israel, tiến hành cuộc tấn công chết chóc nhất trong lịch sử của nước này. Theo số liệu chính thức từ AFP, cuộc tấn công đã khiến 1.205 người thiệt mạng, chủ yếu là thường dân, và 251 con tin bị bắt giữ, trong đó nhiều người đã chết hoặc bị giết trong quá trình giam giữ tại Dải Gaza. Đến nay, khoảng 64 con tin vẫn còn bị giam giữ, trong khi 117 người đã được thả và 70 người được xác nhận đã chết. Trước tình hình nghiêm trọng này, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đã thề sẽ tiêu diệt Hamas.

Ngay lập tức, Israel phát động một trong những chiến dịch ném bom tàn khốc nhất vào Gaza, áp đặt một cuộc bao vây toàn bộ vùng đất này. Thủ tướng Netanyahu tuyên bố rằng đất nước đang trong "tình trạng chiến tranh" và bắt đầu ra lệnh tấn công Gaza nhằm tiêu diệt Hamas và giải cứu các con tin. Ngày 13/10/2023, Israel yêu cầu người dân ở phía Bắc Gaza di chuyển về phía Nam, dẫn đến việc gần như toàn bộ 2,4 triệu cư dân Gaza phải di dời. Đến ngày 27/10, Israel đã phát động chiến dịch tấn công trên bộ và đến ngày 15/11, quân đội Israel đã đột kích vào bệnh viện Al-Shifa, nơi bị nghi ngờ có sự hiện diện của Hamas.

Những tháng tiếp theo chứng kiến các cuộc giao tranh trên bộ liên tục và việc ném bom không ngừng nghỉ, chỉ nới lỏng một chút lệnh bao vây để cho phép một lượng viện trợ và hàng hóa thương mại không đủ vào Gaza. Theo thống kê, hơn 41.700 người đã thiệt mạng trong cuộc xung đột này, bao gồm hơn 16.000 trẻ em, và gần 100.000 người bị thương. Hơn 10.000 người khác mất tích, có thể đã chết dưới đống đổ nát. Khoảng 1,9 triệu người, tương đương 90% dân số Gaza, đã phải rời bỏ nhà cửa nhiều lần. Hệ thống cơ sở hạ tầng, nhà ở, nền kinh tế, đất nông nghiệp của Gaza đã bị tàn phá nặng nề.

Cuộc chiến Israel-Hamas cũng đã lan rộng ra khu vực Trung Đông. Sau cuộc tấn công ngày 7/10 năm ngoái của Hamas, Hezbollah, một đồng minh của Hamas, đã bắt đầu giao tranh với Israel từ Liban. Theo Bộ Y tế Liban, các cuộc không kích đã khiến hơn 1.000 người thiệt mạng và hàng trăm nghìn người phải rời bỏ nhà cửa. Xung đột đã leo thang khi quân đội Israel vào cuối tháng 9/2024 tuyên bố tiến hành chiến dịch trên bộ "có giới hạn" nhằm chống lại Hezbollah ở miền Nam Liban. Chiến dịch trên bộ ở Liban diễn ra với các cuộc không kích vào các vùng ngoại ô phía Nam của thủ đô Beirut, khiến ít nhất 95 người thiệt mạng.

Trong bối cảnh đó Iran, quốc gia hậu thuẫn Hezbollah, tối 3/10 cũng đã phóng gần 200 tên lửa vào Israel, làm Thủ tướng Netanyahu cảnh báo rằng Tehran sẽ phải trả giá cho hành động này. Động thái này được Iran coi là một sự trả đũa cho cái chết của Hassan Nasrallah, thủ lĩnh Hezbollah, trong một cuộc không kích ở Beirut.

Trước những diễn biến trên, Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc đã thông qua một số nghị quyết ngừng bắn, nhưng đều bị phớt lờ. Nhiều quốc gia, trong đó có một số nước châu Âu như Tây Ban Nha, Ireland và Na Uy, đã thể hiện sự phản đối đối với Israel bằng cách công nhận nhà nước Palestine độc lập. Cùng với đó, các cuộc biểu tình ủng hộ người Palestine đã diễn ra tại hàng chục quốc gia trên toàn thế giới, thể hiện sự phản đối đối với cuộc chiến kéo dài này.

Mặc dù đã có một đợt tạm dừng giao tranh ở Gaza vào cuối tháng 11 năm ngoái để cho phép Hamas thả 110 con tin đổi lấy 240 tù nhân Palestine, nhưng cuộc xung đột vẫn tiếp diễn. Nhiều vòng đàm phán ngừng bắn không đạt được kết quả, phần lớn do Thủ tướng Netanyahu kiên quyết muốn đạt được "chiến thắng hoàn toàn" trong việc tiêu diệt Hamas. Việc không đạt được lệnh ngừng bắn đã mở đường cho sự leo thang khu vực hiện tại và một cuộc chiến dường như không có hồi kết ở Gaza.

Cuộc xung đột giữa Israel và Hamas kéo dài một năm qua đã để lại những hậu quả nghiêm trọng không chỉ đối với người dân mà còn với nền kinh tế của cả hai bên. Theo kênh CNN của Mỹ ngày 4/10, tình hình hiện tại đã tạo ra những áp lực lớn đối với nền kinh tế Israel, đồng thời cũng khiến cho Gaza lâm vào tình trạng khủng hoảng nghiêm trọng.

Vào cuối tháng 9, Bộ trưởng Tài chính Israel Bezalel Smotrich đã chỉ ra rằng nền kinh tế nước này đang trải qua "cuộc chiến dài nhất và tốn kém nhất trong lịch sử đất nước”. Ông nhấn mạnh mặc dù nền kinh tế đang chịu áp lực lớn, song vẫn có tiềm năng phục hồi. Tuy nhiên, điều này dường như vẫn chưa đủ để lấn át những thiệt hại mà chiến tranh gây ra. Dữ liệu cho thấy GDP của Israel đã giảm 21% trong quý IV năm 2023, nhưng đã phục hồi 14% trong ba tháng đầu năm 2024. Dù vậy, mức tăng trưởng đã chậm lại ở quý II chỉ còn 0,7%.

Trước khi cuộc xung đột nổ ra, Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) dự báo nền kinh tế Israel sẽ tăng trưởng 3,4% trong năm nay. Tuy nhiên, các dự báo hiện tại dao động từ 1% đến 1,9%, cho thấy một bức tranh ảm đạm hơn nhiều. Một trong những yếu tố chính tác động tiêu cực đến nền kinh tế là tình trạng lạm phát gia tăng. Ngân hàng Trung ương Israel không thể cắt giảm lãi suất để thúc đẩy tăng trưởng do lạm phát tăng cao, một phần là do chi tiêu của chính phủ tăng vọt để hỗ trợ cho chiến tranh.

Theo ước tính, chi phí phát sinh từ cuộc chiến có thể lên tới 250 tỷ shekel (khoảng 66 tỷ USD) đến cuối năm sau, chiếm khoảng 12% GDP của Israel. Các chuyên gia lo ngại rằng thiệt hại kinh tế sẽ kéo dài hơn cuộc xung đột. Việc Chính phủ Israel cắt giảm đầu tư để giải phóng nguồn lực cho quốc phòng có thể làm giảm tiềm năng tăng trưởng trong tương lai. Ngay cả khi cuộc chiến kết thúc, nền kinh tế Israel có thể yếu hơn so với trước đây.

Bên cạnh đó, tình hình hiện tại cũng dẫn đến việc hàng loạt công ty phải đóng cửa. Coface BDi ước tính rằng khoảng 60.000 công ty Israel sẽ phải đóng cửa trong năm nay, một con số tăng đáng kể so với mức trung bình hàng năm trước đây. Ngành du lịch cũng chịu tổn thất nghiêm trọng do lượng khách giảm mạnh. Các lĩnh vực khác như nông nghiệp và xây dựng cũng gặp khó khăn vì thiếu hụt lao động. Trong bối cảnh không chắc chắn này, câu hỏi lớn nhất vẫn là: "Khi nào thì chiến tranh sẽ kết thúc?". Sự không chắc chắn này đang là yếu tố chính đè nặng lên nền kinh tế Israel và khiến nhiều doanh nghiệp không dám đầu tư vào tương lai.

Theo Quỹ Tiền tệ Quốc tế, ảnh hưởng của cuộc xung đột này cũng gây ra "tác động tàn phá" đối với nền kinh tế của Bờ Tây và Dải Gaza. Theo ước tính sơ bộ, GDP của Gaza dự kiến sẽ giảm 86% trong nửa đầu năm 2024. Giám đốc truyền thông của IMF Julie Kozack cho biết dân thường tại Gaza đang phải đối mặt với "điều kiện kinh tế xã hội tồi tệ, khủng hoảng nhân đạo và thiếu viện trợ”.

Đối với Bờ Tây, tình hình cũng không khả quan hơn. Hơn 700 người Palestine đã thiệt mạng và hơn 6.000 người bị thương kể từ khi cuộc xung đột bùng nổ. Chính phủ Israel đã đình chỉ giấy phép lao động cho gần 150.000 người Palestine từ Bờ Tây, khiến tỷ lệ thất nghiệp tăng cao, lên đến 32%. Tình hình tại các thành phố như Bethlehem, nơi phụ thuộc vào du lịch, cũng trở nên tồi tệ hơn do sự thiếu hụt khách du lịch.

Theo Liên hợp quốc, gần 70% các tòa nhà tại Gaza đã bị hư hại hoặc phá hủy kể từ khi xung đột nổ ra vào tháng 10/2023. Trung tâm Vệ tinh của Liên hợp quốc đã chỉ ra rằng 66% tổng số tòa nhà, tức 163.778 công trình, tại Gaza bị hư hại. Báo cáo gần đây cũng cho thấy 52.564 công trình bị phá hủy, 18.913 công trình bị ảnh hưởng nghiêm trọng và 56.710 công trình bị hư hại nhẹ. Các tổ chức nhân đạo đang cố gắng đánh giá quy mô thiệt hại do xung đột gây ra để triển khai các nỗ lực cứu trợ khẩn cấp. Ngày 30/9, Chính phủ Mỹ cũng công bố khoản viện trợ bổ sung trị giá 336 triệu USD cho người dân Palestine tại Gaza và Bờ Tây.

Cuộc xung đột giữa Israel và Hamas không chỉ ảnh hưởng đến an ninh và sinh mạng con người mà còn tạo ra những khủng hoảng nhân đạo và y tế nghiêm trọng. Hơn 2 triệu người Palestine hiện đang sống trong tình trạng thiếu thốn trầm trọng, không được tiếp cận với các nhu cầu cơ bản như thực phẩm, nước, vệ sinh, nơi trú ẩn an toàn và dịch vụ chăm sóc sức khỏe. Tình trạng này đã trở nên tồi tệ hơn do sự gia tăng bạo lực và những cuộc tấn công quân sự kéo dài. Nhiều gia đình bị buộc phải rời bỏ nhà cửa, di chuyển liên tục từ nơi này đến nơi khác trong cảnh hỗn loạn, khiến trẻ em không thể đến trường và tiếp tục không được giáo dục. Nạn đói đang đe dọa hơn 2,1 triệu cư dân tại Gaza, trong khi viện trợ nhân đạo ngày càng khó khăn do giao tranh diễn ra.

Cùng với đó, tình trạng thiếu nước sạch và các nhu yếu phẩm khác cũng đang cạn kiệt, trong khi người dân phải đối mặt với tình trạng đói nghèo và suy dinh dưỡng. Cuộc sống của người dân Gaza đang bị đe dọa nghiêm trọng. Đặc biệt, tình trạng khủng hoảng nhân đạo không chỉ giới hạn ở Gaza mà còn lan rộng sang Bờ Tây, nơi hơn 700 người Palestine đã thiệt mạng.

Ông Philippe Lazzarini, người đứng đầu Cơ quan Cứu trợ của Liên hợp quốc (LHQ) dành cho người tị nạn Palestine (UNRWA), cảnh báo rằng nạn đói đang lan rộng tại Gaza. Theo ông, hơn 1 triệu người không nhận được thực phẩm trong tháng 8 và con số này đã tăng lên 1,4 triệu vào tháng 9/2024. Hơn 100.000 tấn thực phẩm không được phân phát đến người dân Gaza do những hạn chế về tiếp cận và tình hình an ninh bất ổn. Ông khẳng định rằng nạn đói tại Gaza hoàn toàn do con người gây ra, khi gần 70% diện tích trồng trọt đã bị tàn phá. Toàn bộ người dân phải trông cậy hoàn toàn vào viện trợ nhân đạo, và điều kiện này chỉ sẽ càng tồi tệ hơn với mùa Đông sắp đến.

“Nạn đói đang lan rộng tại Gaza trong bối cảnh xung đột tiếp diễn. Hơn 1 triệu người tại Gaza không nhận được thực phẩm trong tháng 8 và con số này tăng lên 1,4 triệu người đến tháng 9 vừa qua”

Bên cạnh tình trạng khủng hoảng nhân đạo, hệ thống y tế tại Gaza cũng đang rơi vào tình trạng khẩn cấp. Chỉ 17 trong số 36 bệnh viện còn hoạt động một phần, trong khi nhiều cơ sở y tế đã bị tấn công hoặc phải đóng cửa. Các tổ chức nhân đạo đang gặp nhiều thách thức trong việc cung cấp viện trợ, với hơn 1.000 vụ tấn công vào các cơ sở y tế kể từ khi xung đột leo thang. Thiếu nhiên liệu, thuốc men và nhân lực đang làm cho tình hình sức khỏe cộng đồng xấu đi, đặc biệt là khi thương tích và bệnh tật gia tăng.

Tổ chức Bác sĩ không biên giới (MSF) báo cáo rằng hơn 27.500 bệnh nhân đã được điều trị do bạo lực, với hơn 80% trong số đó là do pháo kích. Việc thiếu thốn nghiêm trọng về nguồn lực khiến đội ngũ y tế phải tiến hành phẫu thuật trong điều kiện không đủ thuốc mê, dẫn đến cái chết của nhiều bệnh nhân, bao gồm cả trẻ em. Hệ thống y tế đã bị tàn phá, và những người cần chăm sóc y tế cứu sinh đang gặp khó khăn trong việc tiếp cận dịch vụ.

Cuộc xung đột kéo dài đã khiến Israel và Hamas, được hỗ trợ bởi các đồng minh tương ứng, nhiều lần thất bại trong việc thực hiện lệnh ngừng bắn lâu dài. Trong khi Mỹ dẫn đầu nỗ lực vào tháng 6 nhằm thông qua nghị quyết ngừng bắn của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc, họ lại phủ quyết các nghị quyết trước đó do các thành viên khác đưa ra và tiếp tục cung cấp vũ khí cho Israel.

Ngày 16/8, Mỹ đã đề xuất một thỏa thuận ngừng bắn mới nhằm giải quyết tình hình căng thẳng tại Gaza. Tuy nhiên, Hamas đã từ chối lời đề nghị này, dẫn đến các cuộc đàm phán tiếp tục diễn ra vào cuối tháng 8. Mặc dù nhu cầu ngừng bắn và viện trợ nhân đạo ngày càng gia tăng, cả Israel và Hamas vẫn không đạt được thỏa thuận lâu dài, khiến triển vọng hòa bình trở nên mờ mịt.

Thời điểm này, Israel và các đồng minh của họ đã bị chỉ trích vì tiếp tục cung cấp vũ khí cho Israel trong khi không đưa ra giải pháp dứt khoát cho cuộc chiến. Các tổ chức nhân đạo, bao gồm Bác sĩ Không Biên giới, đã kêu gọi ngừng bắn ngay lập tức để ngăn chặn thương vong cho dân thường và bảo vệ hệ thống chăm sóc sức khỏe đang bị tàn phá.

“Khi giao tranh vẫn tiếp diễn với những cuộc không kích và pháo kích từ cả hai phía, tiếp tục gây ra thương vong cho dân thường, hy vọng về một giải pháp hòa bình cho cuộc xung đột kéo dài này đang dần trở nên xa vời”

Hiện tại, Mỹ, Qatar và Ai Cập đang nỗ lực làm trung gian hòa giải nhằm đạt được một lệnh ngừng bắn. Theo báo cáo từ chính quyền Gaza do Hamas kiểm soát, lực lượng này đã yêu cầu Israel rút quân hoàn toàn khỏi Gaza, nhưng Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu kiên quyết rằng quân đội cần duy trì sự hiện diện tại khu vực quan trọng này. Bất chấp những nỗ lực của Mỹ, Thủ tướng Netanyahu đã phủ nhận rằng có bất kỳ thỏa thuận nào gần hoàn tất. Giao tranh vẫn tiếp diễn với những cuộc không kích và pháo kích từ cả hai phía, tiếp tục gây ra thương vong cho dân thường.

Tóm lại, cuộc chiến giữa Israel và Hamas đã để lại những hậu quả nhân đạo sâu sắc. Người dân Gaza hiện đang sống trong sự tàn phá, nền kinh tế đang bị hủy hoại, và những cuộc không kích, tấn công bằng tên lửa đã trở thành điều bình thường. Mọi người dân nơi đây đều mong mỏi một giải pháp hòa bình bền vững, nhưng triển vọng cho điều này dường như ngày càng xa vời hơn. Yêu cầu chính từ cộng đồng quốc tế là thực hiện một lệnh ngừng bắn lâu dài, ngăn chặn tình trạng thảm sát dân thường và dỡ bỏ phong tỏa Gaza để đảm bảo viện trợ nhân đạo được cung cấp cho những người cần. Các biện pháp này là cần thiết để giảm bớt đau khổ và tạo điều kiện cho một giải pháp hòa bình bền vững.

 

Thực hiện: Công Thuận

Trình bày: Hồng Hạnh

Ảnh - Đồ hoạ: TTXVN

06/10/2024 06:05