Nhân viên Petrolimex đang bán xăng cho khách hàng. Ảnh tư liệu: Minh Quyết/TTXVN
Giải quyết mức chiết khấu trong giá cơ sở
Theo đơn kiến nghị của các doanh nghiệp bán lẻ, họ chỉ được lấy hàng một nơi nên sau khi ký hợp đồng sẽ bị chèn ép chiết khấu, thương nhân phân phối để chiết khấu bao nhiêu cũng phải thực hiện. Kể cả sau 1, 2 năm thay đổi nhà phân phối khác cũng vẫn bị chèn ép chiết khấu.
"Bởi nhà phân phối biết rằng nếu doanh nghiệp bán lẻ không lấy hàng của họ thì cũng không thể lấy hàng của nhà phân phối khác. Doanh nghiệp bán lẻ ở trong thế kẹt, mọi sự cạnh tranh bị triệt tiêu. Trong khi Bộ Công Thương đang xây dựng dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định 83/2014/NĐ-CP và Nghị định 95/2021/NĐ-CP về kinh doanh xăng dầu, nhưng những sửa đổi, bổ sung của dự thảo không thay đổi được thực trạng của doanh nghiệp bán lẻ hiện nay”, đơn kiến nghị nêu rõ.
Một điểm bất hợp lý khác là "Thương nhân phân phối cũng sở hữu cửa hàng bán lẻ, làm chủ chuỗi cung ứng của chính họ. Họ được hưởng quyền lợi về giá (tính định mức lợi nhuận) và được lấy hàng ở nhiều nơi, chủ động được nguồn hàng khi tham gia thị trường. Họ có thể cắt chiết khấu cho khách hàng để giữ chân khách. Trong khi đó, doanh nghiệp bán lẻ mặc dù ký làm đại lý cho họ, nhưng không trực thuộc họ mà tự hạch toán doanh thu, lỗ lãi, tự chịu trách nhiệm về kết quả kinh doanh, không có chiết khấu cho khách dẫn đến mất khách hàng".
Theo các doanh nghiệp bán lẻ này, khi giá tăng việc mua hàng thường bị nhà cung cấp từ chối bán, hầu hết là không giao hàng để tồn trữ, giữ lại hưởng chênh lệch giá, cho dù doanh nghiệp bán lẻ sắp hết hàng dẫn đến đóng cửa.
Vì vậy, doanh nghiệp bán lẻ kiến nghị nên ghi nhận chiết khấu vào công thức tính giá cơ sở như là một khoản chi phí lưu thông ở khâu bán lẻ một cách hợp lý để đảm bảo không có sự “Phân biệt đối xử giữa các doanh nghiệp”.
Phân biệt trong lấy nguồn hàng
Theo các doanh nghiệp bán lẻ, sự bất công nhất trong hoạt động kinh doanh xăng dầu là thương nhân phân phối cũng sở hữu cửa hàng bán lẻ, nhưng được lấy hàng từ nhiều nơi. Trong khi đó, thương nhân bán lẻ chỉ được lấy hàng từ một nơi.
Vừa qua, Bộ Công Thương rút giấy phép của một số doanh nghiệp đầu mối, phân phối xăng dầu, các doanh nghiệp bán lẻ lấy hàng từ hệ thống phân phối đó đã bị đứt nguồn cung vì không thể xoay sở kịp thời. Doanh nghiệp bán lẻ muốn lấy hàng nơi khác phải thanh lý hợp đồng, xử lý, bồi thường các bảng biểu và logo liên quan, đăng ký giấy phép đủ điều kiện kinh doanh với Sở Công Thương địa phương... Tuy nhiên, vì do quy định doanh nghiệp bán lẻ chỉ được lấy hàng ở một nơi nên nếu có chuyển qua nhà cung cấp khác một thời gian thì cũng bị chèn ép như vậy.
Đặc biệt, thương nhân phân phối vừa được bán buôn, vừa được bán lẻ để cạnh tranh với doanh nghiệp bán lẻ; đồng thời, được hưởng nhiều quyền lợi về giá bán buôn và chủ động nguồn hàng ở nhiều nơi.
"Nghị định 83/2014/NĐ-CP và Nghị định 95/2021/NĐ-CP quy định cho doanh nghiệp bán lẻ chỉ lấy hàng một nơi để quản lý chất lượng là không thuyết phục. Bởi, thương nhân phân phối lấy hàng ở 3 nơi, nhưng khi mua hàng về thì đổ chung vào một bể để dự trữ bán ra chứ không phân theo hệ thống bồn bể của từng công ty đầu mối nên hàng hóa luôn bị trộn lẫn nhau và dẫn đến cửa hàng bán lẻ của họ xăng, dầu cũng bị trộn lẫn nhau ở 3 nơi để bán. Vậy, lý do gì cùng là cửa hàng bán lẻ như nhau mà cửa hàng của doanh nghiệp bán lẻ chỉ được lấy một nơi mà không cho lấy ở 3 nơi...", đơn kiến nghị đặt câu hỏi.
Doanh nghiệp bán lẻ xăng dầu chỉ được mua hàng của một đầu mối, được thể hiện rõ trong giấy đủ điều kiện kinh doanh. Việc này tạo điều kiện cho thương nhân đầu mối có quyền đưa ra các quy định về chiết khấu không phù hợp với doanh nghiệp bán lẻ. Từ đó, dẫn đến hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp bán lẻ thấp, thậm chí là không có.
Cộng đồng doanh nghiệp cũng kiến nghị được mua xăng dầu từ 3 thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu hoặc thương nhân phân phối xăng dầu theo hợp đồng mua bán xăng dầu và áp dụng đối với cả doanh nghiệp bán lẻ xăng dầu.
Liên quan đến việc sửa đổi Nghị định 83/2014/NĐ-CP và Nghị định 95/2021/NĐ-CP, chuyên gia Nguyễn Tiến Thỏa cho hay, vấn đề quan trọng cần sửa đổi hiện nay là điều kiện kinh doanh xăng dầu theo hướng: Quy định thương nhân đầu mối hay thương nhân phân phối đến giai đoạn nào đó phải có bao nhiêu cửa hàng. Việc này sẽ giúp giải quyết được tình trạng thời điểm khó khăn thì thương nhân đầu mối “bỏ rơi” thương nhân phân phối và thương nhân phân phối lại “bỏ rơi” các cửa hàng, đại lý.
Đồng thời, phải sửa đổi quy định về nhập hàng để tránh bị vỡ hệ thống, bởi quy định hiện nay thương nhân phân phối có thể lấy hàng ở bất kỳ đầu mối nào. Do vậy, lúc khó khăn về nguồn hàng họ chỉ lo các cửa hàng trong hệ thống của mình mà “bỏ rơi” các thương nhân phân phối không thường xuyên mua hàng.
Chuyên gia Nguyễn Tiến Thỏa cũng đồng tình với đề xuất thương nhân phân phối được lấy hàng từ tối đa 3 thương nhân đầu mối. Tuy nhiên, ông khuyến nghị thương nhân phân phối phải đăng ký với đầu mối về sản lượng mỗi năm để đầu mối có trách nhiệm cung cấp đủ hàng. Ngoài ra, thương nhân phân phối cũng phải đăng ký hệ thống phân phối với đầu mối và có trách nhiệm với các cửa hàng bán lẻ của mình. Khi đó, các cấp từ đầu mối, thương nhân phân phối, tổng đại lý, đại lý bán lẻ sẽ có trách nhiệm với nhau, dẫn đến có trách nhiệm chia hoa hồng cho nhau để giữ được hệ thống.