Nỗ lực đảm bảo vaccine phòng bệnh cho trẻ trong năm tới

Thưa PGS.TS Dương Thị Hồng, hiện nhiều địa phương vẫn còn tình trạng thiếu vaccine trong Chương trình Tiêm chủng mở rộng (TCMR). Xin bà cho biết, nguyên nhân của tình trạng này thời gian qua là do đâu và hiện công tác mua sắm vaccine đang triển khai như thế nào?

Năm 2023, Việt Nam đã xảy ra tình trạng thiếu vaccine, tới đây, đặc biệt trong quý I/2024, chúng ta cần phải nỗ lực để có thể đảm bảo độ bao phủ, bảo vệ trẻ em bằng các vaccine trong Chương trình TCMR.

Về nguyên nhân thiếu hụt vaccine, trong giai đoạn năm 2016 - 2022, chương trình TCMR được bố trí kinh phí mua vaccine từ nguồn Chương trình Mục tiêu Y tế - Dân số giai đoạn 2016 - 2020, theo Quyết định số 1125/QĐ-TTg ngày 31/7/2017 của Thủ tướng Chính phủ, ngoài nguồn mua vaccine theo hình thức hoạt động của Dự án, vaccine được Tổ chức GAVI và các tổ chức nước ngoài khác hỗ trợ, viện trợ.

Trong những năm gần đây, sự hỗ trợ nguồn lực từ GAVI và các tổ chức quốc tế có sự chuyển dịch cách thức, do Việt Nam nằm ngoài danh sách các nước có thu nhập thấp, kinh tế kém phát triển, một số loại vaccine viện trợ cần phải đối ứng sau khi tiếp nhận.

Năm 2023, triển khai Luật Ngân sách, các địa phương phải thực hiện thủ tục mua sắm vaccine từ ngân sách của địa phương; tuy nhiên, vừa qua lại có khó khăn trong việc bố trí, phê duyệt kinh phí, vướng mắc thủ tục đấu thầu, phê duyệt giá, cũng như kinh nghiệm triển khai... tại các địa phương.

Trước yêu cầu thực tiễn, Bộ Y tế đã phối hợp với Bộ Tài chính, báo cáo Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ ban hành Nghị quyết số 98/NQ-CP, Quyết định số 931/QĐ-TTg giao kinh phí để Bộ Y tế thực hiện mua tập trung các loại vaccine, trình Chính phủ ban hành Nghị định sửa đổi Nghị định số 104/2016/NĐ-CP ngày 1/7/2016.

Hiện tại, Nghị định sửa đổi theo hướng bố trí kinh phí của Trung ương để mua vaccine cho Chương trình TCMR.

Song song với các giải pháp về pháp lý, thực hiện nghiêm quy định của Pháp luật về mua sắm, đầu thầu vaccine, Bộ Y tế đã quyết liệt chỉ đạo các đơn vị, địa phương, phối hợp Bộ, ban ngành liên quan, đẩy mạnh hợp tác, đề xuất hỗ trợ, viện trợ với các tổ chức Quốc tế trong và ngoài nước, để cung ứng vaccine trong chương trình tiêm chủng mở rộng.

Ngoài tiếp nhận, kiểm định vaccine từ các nguồn viện trợ để phân bổ cho các địa phương tổ chức tiêm chủng; đối với các vaccine có khả năng sản xuất trong nước, Bộ Y tế đã rà soát các quy định của pháp luật và thực hiện mua theo hình thức đặt hàng.

Bộ Y tế cũng đã thẩm định, gửi Bộ Tài chính xem xét, phê duyệt phương án giá tối đa; trên cơ sở đó, sẽ phê duyệt phương án giá cụ thể. Bộ Y tế đang phối hợp chặt chẽ với Bộ Tài chính để giải quyết, dự kiến hoàn thành trong tháng 12/2023.

Năm 2024 tới, Bộ Y tế có những giải pháp như thế nào để đảm bảo vaccine trong tiêm chủng mở rộng, thưa bà?

Để giải quyết căn cơ, lâu dài, Bộ Y tế đang phối hợp với các Bộ, ngành liên quan tham mưu sửa đổi Nghị định số 104/2016/NĐ-CP ngày 1/7/2016 của Chính phủ quy định về hoạt động tiêm chủng, trong đó cho phép bố trí ngân sách Trung ương để đảm bảo kinh phí mua vaccine cho chương trình tiêm chủng mở rộng. Dự kiến tháng 1/2024, hoàn thành việc mua sắm các vaccine đặt hàng trong nước, theo số lượng tỉnh, thành phố đề xuất nhu cầu đến tháng 6/2024. Như vậy sẽ đảm bảo hoạt động cung ứng vaccine năm 2024 trong Chương trình TCMR, đáp ứng nhu cầu của người dân hiện nay cũng như theo đúng chỉ đạo của Chính phủ, tuân thủ quy định của pháp luật hiện hành.

Nếu được giao ngân sách sớm hơn, Bộ Y tế sẽ sớm tiến hành đặt hàng hoặc đấu thầu mua sắm vaccine cho Chương trình tiêm chủng mở rộng theo đúng quy định của pháp luật.

Thời gian tới, Bộ Y tế cũng sẽ rà soát nguồn vaccine, tích cực làm việc với các nhà tài trợ trong nước và nước ngoài hỗ trợ nguồn lực cho Chương trình tiêm chủng mở rộng.

Bộ Y tế tiếp tục chỉ đạo các đơn vị thực hiện cung ứng vaccine theo các quy định hiện hành. Đồng thời, tiếp tục chỉ đạo các địa phương chủ động trong giám sát, phát hiện dịch và đáp ứng, triển khai các biện pháp về tiêm chủng vaccine cho đối tượng nguy cơ cao tại ổ dịch để khoanh vùng, không để bệnh lây lan.

Căn cứ nhu cầu theo đề xuất và thực tiễn triển khai của 63 tỉnh, thành phố, Bộ Y tế giao Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương và đã xây dựng kế hoạch phân bổ vaccine theo nhu cầu và hướng dẫn các địa phương triển khai theo thứ tư ưu tiên:

Ưu tiên vaccine được phân bổ để tiêm chủng trẻ chưa được tiêm mũi 1 vaccine DPT-VGB-Hib. Ưu tiên trước cho trẻ có nhóm tuổi nhỏ nhất từ 2 tháng tuổi trước rồi mới đến những trẻ có tháng tuổi lớn hơn bao gồm cả những trẻ trên 12 tháng tuổi.

Triển khai tiêm trả mũi 2, mũi 3 cho những trẻ chưa đuợc tiêm đủ 3 mũi vaccine DPT-VGB-Hib bao gồm cả trẻ trên 12 tháng tuổi.

Lộ trình tăng số lượng vaccine để có thể phòng thêm được nhiều bệnh nữa cho trẻ em trong Chương trình TCMR tới đây, đang được thực hiện như thế nào, thưa bà?

Chúng tôi đang nỗ lực trong lộ trình tăng số loại vaccine trong Chương trình TCMR giai đoạn 2021 – 20130 thêm 4 vaccine nữa. Thực tế, trong năm 2023, chúng tôi đã đến những bước cuối cùng để cung ứng vaccine Rota và cũng sẽ triển khai vaccine Rota là vaccine thứ 11 trong chiến dịch TCMR vào thời điểm quý I, quý II/2024.

Tiếp theo, chúng tôi sẽ ưu tiên đến vaccine phế cầu và vaccine HPV vào khoảng năm 2025 – 2026 và vaccine cúm mùa vào năm 2030 để tiêm miễn phí cho trẻ.

Năm 2023 có 2 Nghị quyết rất quan trọng khẳng định sự đầu tư bền vững của Chính phủ, Bộ Y tế cho Chương trình TCMR; đó là Nghị quyết số 99 ngày 25/6/2023 của Quốc hội bố trí ngân sách Trung ương để tiếp tục thực hiện Chương trình TCMR và Nghị quyết 98 của Chính phủ nêu rõ ngân sách Trung ương tiếp tục đảm bảo cho Chương trình TCMR để triển khai tại các địa phương.

Hiện nay Bộ Y tế đang nỗ lực sửa Nghị định 104 để có được căn cứ vững chắc không chỉ đầu tư của nhà nước và có sự ổn định để không xảy ra tình trạng thiếu vaccine như năm 2023 vừa qua.

Xin trân trọng cảm ơn bà!