80 năm Quốc khánh: Những điểm đến văn hóa lưu giữ ký ức mùa thu cách mạng

Giàu giá trị kiến trúc và lịch sử

Nằm ở trung tâm phường Hồng Bàng, Nhà hát thành phố hơn 120 tuổi đời như một nhân chứng lịch sử gắn với nhiều mốc son trong quá trình phát triển của thành phố cảng. Theo một số tư liệu, công trình này xây dựng năm 1904 do kiến trúc sư người Pháp thiết kế và được mô phỏng theo các nhà hát của Pháp thời trung cổ. Năm 2005, Nhà hát được tu sửa lại nhưng vẫn giữ nguyên kiến trúc cũ. Nhà hát cao 2 tầng, có khán trường 400 ghế. Trần khán trường hình vòm, trang trí lộng lẫy. Nét đẹp bên trong Nhà hát được tôn lên nhờ phong cách kiến trúc Pháp thế kỷ XIX.

Không chỉ giàu giá trị kiến trúc, nơi đây còn là địa điểm giàu giá trị lịch sử khi nơi diễn ra những thời khắc hào hùng của Hải Phòng. Ngày 23/8 đi vào lịch sử thành phố với sự kiện trọng đại: Hàng chục vạn nhân dân và các lực lượng vũ trang Hải Phòng, Kiến An mít tinh mừng cách mạng tháng Tám thành công và sự ra đời của chính quyền cách mạng lâm thời Hải Phòng. Cũng tại đây, ngày 20-24/11/1946 đã diễn ra cuộc chiến đấu quyết tử của gần 40 chiến sĩ vệ quốc đoàn và đội tuyên truyền xung phong do Trung đội trưởng Đặng Kim Nở chỉ huy đã cầm chân lực lượng quân đội Pháp xâm lược. Kháng chiến chống Pháp giành thắng lợi, ngày 13/5/1955, hàng vạn nhân dân nội, ngoại thành tụ hội về Quảng trường nhà hát đón chào bộ đội tiến vào tiếp quản thành phố.

Cách nhà hát lớn chưa đầy 1km là Bảo tàng Hải Phòng, cũng là một công trình kiến trúc Pháp mang nét đẹp cổ kính và hiện đại. Tòa nhà được xây dựng năm 1919. Bên ngoài có vòm mái, khung nhà và những phòng trưng bày giới thiệu về thành phố theo các chủ đề giúp du khách hiểu hơn về miền đất đầu sóng ngọn gió đã và đang vươn mình không ngừng phát triển. Nơi đây từng là trụ sở của ngân hàng Pháp - Hoa, đến năm 1959, công trình được chuyển thành Bảo tàng thành phố với kho sưu tập phong phú nội dung, đa dạng về loại hình, hấp dẫn về màu sắc về quá trình phát triển của Hải Phòng qua các thời kỳ lịch sử.

Nhóm hiện vật chủ đạo ở phần trưng bày Cách mạng Tháng Tám năm 1945 tập trung giới thiệu về “Kim Sơn kháng Nhật” như: Chỉ thị của Trung ương ngày 12/3/1945 về việc phát động Tổng khởi nghĩa; Trống gỗ của nhân dân Kim Sơn (huyện Kiến Thụy cũ) dùng để cổ động tự vệ, du kích chống giặc Nhật tháng 7/1945… Bên cạnh đó, có những ảnh tư liệu về Ủy ban Cách mạng lâm thời Hải Phòng ra mắt nhân dân trong buổi mít tinh ngày 23/8/1945; ảnh các lực lượng vũ trang trong ngày Quốc khánh 2/9/1945 tại Hải Phòng…

Cùng nhóm bạn đến tham quan và chụp ảnh tại Bảo tàng thành phố dịp kỷ niệm 80 năm Quốc khánh mùng 2/9, bạn Phạm Thùy Anh không chỉ ấn tượng về những nét đẹp kiến trúc mà việc thăm bảo tàng, ngắm những bộ sưu tập hiện vật giúp cho em học được thêm về bề dày lịch sử thành phố, bổ sung cho kiến thức ở lớp. Như với gian trưng bày về sự kiện cách mạng tháng Tám năm 1945, Phạm Thùy Anh hình dung được rõ hơn bầu không khí mừng vui của Hải Phòng và quy mô, tầm vóc của sự kiện trọng đại người dân Hải Phòng trở thành công dân của một nước tự do, độc lập.

Theo bà Bùi Thị Nguyệt Nga, Giám đốc Bảo tàng Hải Phòng, Nhà hát thành phố và Bảo tàng thành phố là những di sản kiến trúc độc đáo, đặc sắc trở thành chứng tích của quá trình hình thành nên thành phố Hải Phòng xưa kia, nay trở thành tài nguyên, có ý nghĩa trong quá trình xây dựng, phát triển ngành công nghiệp văn hóa của Hải Phòng.

Phát huy giá trị của các di sản

Trong nhịp sống sôi động của thành phố Cảng mạnh về công nghiệp, những năm qua, các di sản trong đó có những “điểm hẹn văn hóa” như Nhà hát lớn và Bảo tàng thành phố đã và đang được khai thác hiệu quả, góp phần lan tỏa giá trị văn hóa đặc sắc của Hải Phòng.

Năm 2015, Nhà hát thành phố được công nhận là di tích kiến trúc nghệ thuật quốc gia. Đến nay, công trình này trở thành một biểu tượng lịch sử, văn hóa, nghệ thuật quan trọng của thành phố cảng. Hằng năm, vào Ngày giải phóng Hải Phòng (13/5), dịp kỷ niệm những ngày lễ lớn, ngày Tết, Nhà hát Lớn là nơi tổ chức nhiều hoạt động mít tinh, các chương trình nghệ thuật đặc biệt.

Cơ quan quản lý cũng nỗ lực để mang sức sống mới đến với Bảo tàng thành phố. Nơi đây định kỳ tổ chức những chương trình triển lãm, trưng bày theo chuyên đề gắn với các sự kiện lịch sử của đất nước và địa phương, thu hút nhân dân và du khách. Nhiều trường học chọn đây là nơi tổ chức những tiết học ngoại khóa cho học sinh. Dõi theo các thông tin hình ảnh tại chuyên đề “Dấu ấn mùa thu lịch sử” do Bảo tàng trưng bày kỷ niệm 80 năm Quốc khánh 2/9, em Nguyễn Tiến Lâm (Lớp 10A3, Trường Trung học phổ thông Lương Khánh Thiện, thành phố Hải Phòng) chia sẻ: “Em rất thích những tiết học ngoại khóa như thế này. Nó giúp chúng em hiểu thêm về lịch sử của quê hương và biết được những đóng góp của Hải Phòng cho sự phát triển của đất nước”.

Theo lãnh đạo Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hải Phòng, một trong những định hướng ngành đã và đang tập trung là để các công trình di tích gắn bó với nhịp sống đô thị, trở thành địa điểm thu hút du khách, khai thác du lịch, phát triển thành phố.

Theo bà Bùi Thị Nguyệt Nga, Bảo tàng và Nhà hát thành phố đang được gìn giữ, bảo tồn tương đối nguyên vẹn với kiến trúc gốc. Gần đây, với sự đầu tư đổi mới hoạt động, ngày càng nhiều nhiều bạn trẻ đến với bảo tàng, thưởng thức và lưu giữ hình ảnh vẻ đẹp của công trình và tìm hiểu về lịch sử thành phố. Bảo tàng với kho tư liệu, tài liệu hiện vật, di vật, cổ vật gắn liền với lịch sử thành phố từ thời tiền sử đến nay, là nguồn tài nguyên, cảm hứng cho những sáng tạo phục vụ cho ngành công nghiệp văn hóa của thành phố và quảng bá giá trị lịch sử, văn hóa của thành phố đến người dân và du khách gần xa.

Tại Nhà hát thành phố, nhiều hoạt động nghệ thuật cũng đã được ngành Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hải Phòng tổ chức. Đặc biệt, Đề án “Sân khấu truyền hình Hải Phòng” được triển khai hơn 5 năm qua đã đưa nghệ thuật sân khấu đến gần công chúng hơn.

Chị Nguyễn Thị Kim Lan, một người dân thành phố chia sẻ: “Mới đây tôi có dịp trở lại Nhà hát lớn để xem một vở nhạc kịch rất đặc sắc. Tôi rất bất ngờ vì sự hoành tráng, sống động và cảm xúc mà không gian sân khấu ở di tích có tuổi đời hơn 1 thế kỷ này mang lại. Mong rằng trong thời gian tới, có thêm nhiều chương trình tương tự để chúng tôi được đến với Nhà hát nhiều hơn. Thưởng thức nghệ thuật trong không gian đẹp giúp đời sống tinh thần cho người dân được phong phú hơn”.

Để phát huy những giá trị của các di tích, trong đó có những công trình như Nhà hát lớn và Bảo tàng, theo bà Bùi Thị Nguyệt Nga, cùng với việc thực hiện tốt các cơ chế, chính sách về phát triển thành phố và ngành công nghiệp văn hóa, cần đẩy mạnh tuyên truyền và nâng cao nhận thức, trách nhiệm của cơ quan quản lý, các tổ chức, doanh nghiệp, cộng đồng nơi gìn giữ di sản về vị trí, vai trò của di sản văn hóa trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội của thành phố. Đồng thời, tăng cường nhân lực và công nghệ hiện đại trong quản lý, bảo tồn và khai thác di sản gắn với phát triển du lịch, phục vụ ngành công nghiệp văn hóa trong tương lai.