Kế hoạch hòa bình có gì mới sau cuộc trao đổi giữa Mỹ và Ukraine?

Theo trang Al Jazeera, Tổng thống Mỹ Donald Trump dự kiến cử Đặc phái viên Steve Witkoff tới Moskva vào tuần sau, trong khi Bộ trưởng Lục quân Mỹ Dan Driscoll sẽ gặp các quan chức Ukraine trong những ngày tới, giữa bối cảnh Washington đang đẩy mạnh nỗ lực ngoại giao nhằm chấm dứt cuộc xung đột kéo dài gần 4 năm tại Ukraine.

Kế hoạch hòa bình 28 điểm ban đầu do Tổng thống Trump đề xuất đã được chỉnh sửa sau khi các nhà lãnh đạo châu Âu bày tỏ lo ngại rằng kế hoạch này thiên về lợi ích của Nga, đặc biệt là việc Moskva được giữ lại các vùng lãnh thổ đã kiểm soát tại Ukraine.

Trên chuyên cơ Không lực Một ngày 26/11, ông Trump cho biết: “Chúng tôi đang đạt tiến triển với kế hoạch hòa bình sửa đổi, dường như đã đáp ứng nhiều yêu cầu hơn của Ukraine và Kiev tỏ ra hài lòng”.

Kế hoạch hòa bình 28 điểm gây tranh cãi

Dự thảo kế hoạch hòa bình 28 điểm bị rò rỉ vào tuần trước đề xuất nhượng lại các khu vực phía Đông Donbass, hạn chế quân số Ukraine và yêu cầu Kiev từ bỏ kế hoạch gia nhập Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO). Kế hoạch này từng gây phản ứng mạnh mẽ tại Ukraine và Liên minh châu Âu (EU), khi nhiều nhà quan sát cho rằng nó mang lợi ích cho Moskva.

Kế hoạch này được phát triển bởi Jared Kushner, cố vấn của Tổng thống Trump, và ông Witkoff, sau khi trao đổi với các quan chức Nga và Ukraine. Một số nội dung đáng chú ý của đề xuất gồm:

Thiết lập vùng giảm căng thẳng và vùng đệm, với sự bảo đảm an ninh của Mỹ cho Ukraine.

Moskva không trở thành mối đe doạ của châu Âu và cho phép trao đổi dân sự, tù nhân chiến tranh, cũng như ngừng ngăn cản Ukraine vận chuyển ngũ cốc qua Biển Đen.

Điểm gây tranh cãi của đề xuất là nhượng bộ lãnh thổ: Crimea, Lugansk, Donetsk, Kherson và Zaporizhzhia được đề xuất thuộc quyền kiểm soát của Nga. Đồng thời, Ukraine bị giới hạn quân số dưới 600.000 và không gia nhập NATO.

Phản ứng quốc tế

Người dân và các quan chức Ukraine đã phản đối kế hoạch này bởi cho rằng nó có lợi cho Nga.

Các đồng minh châu Âu, gồm Anh, Pháp và Đức, cũng công bố một đề xuất hòa bình thay thế, trong đó nhấn mạnh quyền tự do gia nhập NATO của Ukraine và giới hạn quân đội Ukraine ở mức 800.000 binh sĩ.

Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen cảnh báo kế hoạch của Mỹ có thể làm Ukraine dễ tổn thương trước các mối đe doạ từ Nga, đồng thời nhấn mạnh EU sẽ không chấp nhận các nhượng bộ lãnh thổ quá mức hay một thỏa thuận bỏ qua vai trò trung tâm của châu Âu trong việc đảm bảo hòa bình cho Kiev.

Kế hoạch hòa bình 19 điểm mới

Sau hai ngày đàm phán giữa các quan chức Mỹ và Ukraine tại Geneva, một dự thảo 19 điểm đã hình thành, với sự tham gia của Chánh văn phòng Tổng thống Ukraine Andriy Yermak, nhà ngoại giao Rustem Umerov, cùng Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio, ông Driscoll, Kushner và Witkoff.

Văn phòng Tổng thống Ukraine cho biết các cuộc đàm phán mang tính xây dựng và các quyết định cuối cùng sẽ do Tổng thống Ukraine và Tổng thống Trump quyết định. Thứ trưởng Ngoại giao Ukraine Sergiy Kyslytsya cho biết dự thảo cuối cùng đã tạo ra nền tảng đồng thuận, với nhiều điều chỉnh so với bản 28 điểm ban đầu: Mỹ sẵn sàng dỡ bỏ giới hạn 600.000 quân cho Ukraine; Các đề xuất ân xá được điều chỉnh để đảm bảo công bằng cho những người chịu ảnh hưởng; Thay đổi các hạn chế về sự hiện diện và hoạt động của quân đội NATO tại Ukraine.

Quan điểm của Nga

Thứ trưởng Ngoại giao Ukraine Kyslytsya cho rằng Nga chưa tham gia đàm phán trực tiếp với Mỹ và Ukraine, nên chưa có gì đảm bảo Tổng thống Putin sẽ chấp nhận thỏa thuận. Các vấn đề nhạy cảm vẫn là lãnh thổ và tư cách thành viên NATO của Ukraine. Lập trường của Điện Kremlin gần như không thay đổi, đặc biệt về các vùng Donetsk, Kherson, Lugansk, Zaporizhia và Crimea.

Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov cho biết Moskva chưa xem dự thảo mới, nhưng cảnh báo rằng nếu các điều khoản chính bị loại bỏ, tình hình sẽ khác so với kỳ đàm phán ở Alaska trước đó giữa Tổng thống Trump và ông Putin.

Tổng thống Trump và Tổng thống Zelensky sẽ cần gặp nhau để quyết định các chi tiết cuối cùng của thỏa thuận. Trong khi đó, Washington sẽ phải thuyết phục Moskva tham gia dự thảo sửa đổi.

Bộ trưởng Lục quân Mỹ Driscoll đã gặp các quan chức Nga tại Abu Dhabi để truyền đạt kế hoạch mới, trong khi đặc phái viên Witkoff dự kiến tới Moskva vào tuần tới.

Người phát ngôn Nhà Trắng cho biết: “Các cuộc đàm phán diễn ra tốt đẹp và chúng tôi vẫn lạc quan”.

Hiện tại, nhiều chi tiết vẫn chưa được công bố, và phía Nga chưa bày tỏ sự đồng thuận với các nhượng bộ trong kế hoạch.