Nhà khoa học tại Viện Nghiên cứu Y tế châu Phi ở Durban, Nam Phi nghiên cứu về biến thể Omicron. Ảnh: AP
Theo hãng tin AP, số ca mắc COVID-19 hàng ngày được coi là không đáng tin cậy bởi có nhiều yếu tố tác động như xét nghiệm không đồng đều, báo cáo chậm trễ và các biến động khác. Tuy nhiên, con số này vẫn đang gợi ra dấu hiệu đáng chú ý khi các ca nhiễm biến thể Omicron ở Nam Phi đang giảm nhanh sau đợt tăng dữ dội.
Nam Phi là nơi đầu tiên phát hiện Omicron và là một trong những quốc gia đầu tiên trải qua làn sóng dịch bệnh do biến thể mới gây ra. Do đó, thế giới đang dõi theo bất kỳ dấu hiệu nào về diễn biến dịch bệnh tại quốc gia này để tìm hiểu về biến thể virus mới.
Sau khi tăng vọt lên mức cao với gần 27.000 ca mắc mới trên toàn quốc vào ngày 16/12, số ca COVID-19 đã giảm xuống còn khoảng 15.424 trường hợp vào hôm 21/12. Tại tỉnh Gauteng - nơi đông dân nhất của Nam Phi với 16 triệu dân, bao gồm thành phố lớn nhất, Johannesburg và thủ đô hành chính Pretoria, số ca mắc bắt đầu giảm sớm và vẫn đang trên đà đi xuống.
Marta Nunes, nhà nghiên cứu cấp cao tại khoa Phân tích Vaccine và Bệnh truyền nhiễm của Đại học Witwatersrand, nói với AP: “Sụt giảm số ca mắc mới trên toàn quốc kết hợp với đà giảm liên tục ở tỉnh Gauteng, nơi trong nhiều tuần qua là tâm chấn của làn sóng Omicron, cho thấy Nam Phi đã trải qua thời kỳ đỉnh dịch”.
Bà cho rằng đây là một làn sòng lây nhiễm ngắn và tin tốt là làn sóng này không khiến nhiều người nhập viện và tử vong. Bà nói: “Không có gì bất ngờ trong dịch tễ học khi mức giảm mạnh diễn ra sau đợt tăng mạnh như đã chứng kiến trong tháng 11”.
Nhân viên y tế điều trị cho bệnh nhân COVID-19 tại bệnh viện ở Pretoria, Nam Phi. Ảnh: AFP/TTXVN
Tỉnh Gauteng bắt đầu ghi nhận số ca nhiễm virus tăng mạnh từ giữa tháng 11. Sau đó, các nhà khoa học đã giải trình tự gien, nhanh chóng xác định biến thể mới và công bố với thế giới vào ngày 25/11.
Các chuyên gia lo ngại rằng số ca nhiễm mới tăng vọt sẽ gây sức ép cho các bệnh viện tại Nam Phi, dù Omicron gây bệnh nhẹ hơn, với số ca nhập viện cũng như bệnh nhân cần thở ôxy và tử vong ít hơn đáng kể. Tuy nhiên, sau đó, số ca mắc ở Gauteng bắt đầu giảm. Sau khi đạt 16.000 ca nhiễm mới vào ngày 12/12, số ca COVID-19 của tỉnh đã giảm đều, chỉ còn trên 3.300 ca vào ngày 21/12.
Tiến sĩ Fareed Abdullah, bác sĩ tại khu điều trị COVID-19 của Bệnh viện Steve Biko, Pretoria, cho biết: “Dấu hiệu này rất quan trọng".
Một dấu hiệu khác cho thấy đợt bùng phát Omicron ở Nam Phi có thể đang giảm dần là từ một nghiên cứu trước đó của các chuyên gia chăm sóc sức khỏe tại bệnh viện Chris Hani Baragwanath ở Soweto.
“Hai tuần trước, chúng tôi đã ghi nhận trên 20 ca mắc mới mỗi ngày. Bây giờ, số ca mắc giảm chỉ còn khoảng 5 đến 6 trường hợp mỗi ngày”, nhà nghiên cứu Nunes nói nhưng cho rằng vẫn còn rất sớm để khẳng định điều này và có một số yếu tố phải được theo dõi chặt chẽ.
Nhân viên y tế lấy mẫu xét nghiệm cho người dân tại một cơ sở ở Soweto, Nam Phi. Ảnh: AP
Tỷ lệ lây nhiễm của Nam Phi vẫn còn cao, hiện ở mức 29% so với hơn 2% và đầu tháng 11. Điều này cho thấy virus vẫn đang lây lan trong dân số ở mức tương đối báo động. Vì vậy, giới chuyên gia cảnh báo người dân hãy tiếp tục cảnh giác trước nguy cơ lây nhiễm.
Trong khi đó, kỳ nghỉ lễ của đất nước đang diễn ra, khi nhiều doanh nghiệp đã đóng cửa và mọi người có xu hướng về quê thăm gia đình, thường ở các vùng nông thôn. Các chuyên gia cho biết điều này có thể đẩy nhanh Omicron lan khắp Nam Phi và các nước lân cận.
Giáo sư Veronica Uekermann, Trưởng nhóm phản ứng COVID-19 tại Bệnh viện Steve Biko cho biết: “Xét về mức tăng gấp đôi các ca nhiễm hàng ngày mà chúng ta đã chứng kiến chỉ hơn một tuần trước với con số khổng lồ, các ca mắc hiện tại dường như đã ổn định. Nhưng còn quá sớm để cho rằng chúng ta đã qua thời kỳ đỉnh dịch. Có quá nhiều yếu tố bên ngoài, bao gồm việc người dân đi lại nhiều trong kỳ nghỉ lễ và những hoạt động trong thời gian này”.
Bà cũng lưu ý rằng năm ngoái, các ca nhiễm tại Nam Phi đã tăng đột biến sau kỳ nghỉ lễ. Ở Nam Phi đang là mùa hè và nhiều cuộc tụ tập diễn ra ngoài trời. Điều này có thể tạo ra sự khác biệt giữa làn sóng dịch bệnh Omicron ở nước này với làn sóng tăng vọt ở châu Âu và Bắc Mỹ, nơi mọi người thường có xu hướng tụ tập trong nhà.
Một số quan chức y tế ở New York nhận định Nam Phi dường như đã trải qua một làn sóng Omicron nhanh và nhẹ. Họ cho rằng biến thể này cũng có thể hoạt động ở những nơi khác tương tự Nam Phi. Tuy nhiên, bà Nunes cảnh báo không nên quá chủ quan trước những kết luận đó.
“Các quần thể, nhân khẩu học, khả năng miễn dịch sẽ khác nhau ở mỗi quốc gia khác nhau”, bà nói và đưa ra ví dụ rằng dân số Nam Phi có độ tuổi trung bình là 27, trẻ hơn nhiều nước phương Tây.
Người dân Nam Phi chờ tiêm vaccine ngừa COVID-19. Ảnh: AFP
Với khả năng lây nhiễm nhanh hơn đáng kể, Omicron nhanh chóng trở thành biến thể thống trị ở Nam Phi. Theo các xét nghiệm, ước tính khoảng 90% ca mắc COVID-19 ở tỉnh Gauteng kể từ giữa tháng 11 đều nhiễm biến thể Omicron.