Hệ thống tên lửa Hrim-2. Ảnh: Pravda
Theo trang tin Bulgarianmilitary.com, Ukraine vừa tạo nên một dấu mốc quan trọng trong khả năng phòng thủ của mình khi công bố đã xây dựng thành công một kho tên lửa đạn đạo được sản xuất trong nước. Tuyên bố này, được đưa ra bởi các cơ quan quốc phòng Ukraine sau các cuộc thử nghiệm thành công một loại tên lửa có khả năng tấn công mục tiêu cách xa lên đến 500 km, với việc sản xuất hàng loạt đang được tiến hành, hứa hẹn sẽ định hình lại cuộc xung đột đang diễn ra với Nga. Đây được xem là một bước tiến chiến lược quan trọng, giảm bớt sự phụ thuộc của Kiev vào vũ khí phương Tây và tăng cường khả năng tự chủ chiến lược trong bối cảnh cuộc chiến bước sang năm thứ tư.
Hrim-2: Niềm hy vọng mới cho Ukraine
Tên lửa đạn đạo đang được đề cập chính là Hrim-2, hay còn được gọi là Sapsan trong phiên bản xuất khẩu. Dự án này được phát triển bởi Cục thiết kế Yuzhnoye và sản xuất bởi Yuzhmash tại Dnipro, dựa trên kinh nghiệm sâu rộng của Ukraine về công nghệ tên lửa từ thời Liên Xô. Hrim-2 là tên lửa đạn đạo tầm ngắn được thiết kế để tấn công chính xác các mục tiêu quân sự.
Với tầm bắn hiệu quả khoảng 280 đến 500 km tùy thuộc vào cấu hình, và khả năng mang đầu đạn nặng tới 500 kg, Hrim-2 cung cấp cho Ukraine một vũ khí mạnh mẽ để tấn công cơ sở hạ tầng quân sự, sở chỉ huy hoặc đường tiếp tế của Nga ở khoảng cách xa. Hệ thống dẫn đường của tên lửa có thể kết hợp dẫn đường quán tính với hiệu chỉnh GPS, cho phép bắn trúng mục tiêu với độ chính xác cao, có thể sai số trong phạm vi 50 mét. Tính cơ động cao của bệ phóng di động, thường được gắn trên khung gầm có bánh xe, cho phép triển khai và nguỵ trang nhanh chóng, khiến nó trở thành một mục tiêu khó khắc chế với lực lượng đối phương.
Nguồn gốc của cột mốc này xuất phát từ nhu cầu cấp thiết của Ukraine trong việc giảm sự phụ thuộc vào viện trợ quân sự từ phương Tây. Kể từ cuộc xung đột toàn diện với Nga nổ ra vào tháng 2/2022, Ukraine đã phụ thuộc rất nhiều vào các hệ thống như Hệ thống tên lửa chiến thuật Lục quân (ATACMS) do Mỹ sản xuất và tên lửa Storm Shadow/SCALP của Anh-Pháp để tấn công tầm xa. Tuy nhiên, những vũ khí này thường đi kèm với những hạn chế, khi các nước phương Tây, do lo ngại leo thang, đã hạn chế việc sử dụng chúng chống lại các mục tiêu sâu bên trong lãnh thổ Nga.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã nhấn mạnh nhu cầu đẩy nhanh sản xuất tên lửa trong nước, phát biểu vào tháng 5 vừa qua rằng: "Khả năng tầm xa của chúng tôi là sự đảm bảo rõ ràng và hiệu quả cho an ninh của Ukraine". Cuộc thử nghiệm thành công tên lửa đạn đạo do Ukraine sản xuất, được ông Zelensky công bố lần đầu vào tháng 8/2024, đã đánh dấu một bước ngoặt. Oleksii Petrov, Giám đốc công ty quốc phòng Spetstechnoexport, sau đó đã xác nhận rằng các cuộc thử nghiệm bay của cả tên lửa hành trình và tên lửa đạn đạo đều mang lại kết quả tích cực, với kế hoạch sản xuất toàn diện vào giữa năm 2025.
Tuyên bố về kho tên lửa vào đầu tháng 6 này cho thấy Ukraine đã bắt đầu tích lũy những vũ khí trên, dù con số chính xác vẫn chưa được tiết lộ. Sự phát triển đó phù hợp với chiến lược quốc phòng rộng lớn hơn của Ukraine, nơi đã chứng kiến sự mở rộng đáng kể của ngành công nghiệp vũ khí trong nước. Năm 2024, Ukraine đã đầu tư hơn 4 tỷ USD vào lĩnh vực quốc phòng của mình, với kế hoạch tăng tài trợ vào năm 2025. Oleksandr Kamyshin, cựu quan chức quốc phòng Ukraine, cho biết vào tháng 4/2025: "Hiện nay, theo nhiều ước tính khác nhau, 30 đến 40% những gì quân đội của chúng tôi sử dụng trên tiền tuyến được sản xuất tại Ukraine".
Động thái trên được hỗ trợ bởi sáng kiến ZBROYARI, vốn đưa ra vào năm 2024 nhằm thu hút đầu tư của phương Tây vào sản xuất trong nước. Các quốc gia như Hà Lan, Đan Mạch và Canada đã cung cấp tài chính cho các công ty quốc phòng Ukraine, cho phép mở rộng quy mô sản xuất tên lửa và thiết bị bay không người lái.
Hrim-2 so với các tên lửa khác: Lợi thế và thách thức
Khi so sánh với các loại tên lửa đạn đạo tầm ngắn cạnh tranh, Hrim-2 thể hiện những ưu điểm nổi bật. Iskander-M của Nga, trụ cột trong kho vũ khí của Moskva, có tầm bắn lên tới 500 km và mang đầu đạn tương tự, nhưng Hrim-2 có lợi thế về nguồn gốc trong nước, giúp Ukraine thoát khỏi những hạn chế bên ngoài và tình trạng tắc nghẽn chuỗi cung ứng. ATACMS do Mỹ sản xuất, cung cấp cho Ukraine, có tầm bắn lên tới 300 km nhưng bị hạn chế bởi tính khả dụng và các ràng buộc chính trị.
Mặc dù có những bước tiến, chương trình tên lửa của Ukraine không phải là không có thách thức. Các cuộc không kích của Nga đã nhiều lần nhắm vào các cơ sở quốc phòng, bao gồm cả những cơ sở ở Dnipro, nơi Yuzhmash hoạt động. Mykola Sunhurovskyi, nhà phân tích tại Trung tâm Razumkov ở Kiev, cho biết: "Toàn bộ lãnh thổ Ukraine đang bị tấn công", đồng thời nêu bật khó khăn trong việc bảo vệ các địa điểm sản xuất. Nhu cầu về các thành phần nước ngoài cũng làm phức tạp thêm quá trình sản xuất. Tuy nhiên, chuyên môn thời Liên Xô của Ukraine, được mài giũa tại các cơ sở như Yuzhmash, đã tạo nền tảng vững chắc cho sự tiến bộ.
Tác động chiến lược và phản ứng quốc tế
Những tác động chiến lược của kho tên lửa của Ukraine là rất đáng chú ý. Với việc lực lượng Nga phóng hàng nghìn tên lửa và thiết bị bay không người lái hàng năm, khả năng đáp trả của Kiev bằng vũ khí tầm xa của riêng mình có thể thay đổi động lực chiến trường. Tầm bắn của Hrim-2 cho phép Ukraine nhắm vào các tài sản quân sự của Nga ở các vùng lãnh thổ do Moskva kiểm soát hoặc gần biên giới, có khả năng làm gián đoạn các tuyến tiếp tế hoặc hoạt động trên không.
Phản ứng quốc tế đối với chương trình tên lửa của Ukraine là trái chiều. Các đồng minh và đối tác phương Tây hoan nghênh động thái tự cung tự cấp của Kiev nhưng vẫn thận trọng về việc leo thang. Trong khi đó, Nga đã lên án việc phát triển tên lửa của Ukraine, với việc Tổng thống Vladimir Putin công bố kế hoạch sản xuất hàng loạt Oreshnik, loại tên lửa đạn đạo tầm trung siêu vượt âm, để đáp trả.
Tuyên bố của Ukraine diễn ra trong bối cảnh các cuộc tấn công của Nga gia tăng. Sự phát triển của Hrim-2 cũng phản ánh xu hướng rộng hơn trong ngành công nghiệp quốc phòng của Ukraine, nơi đã chứng kiến sản lượng tên lửa tăng gấp tám lần kể từ năm 2022. Hiện tại, kho dự trữ Hrim-2 là một tuyên bố táo bạo: Ukraine không còn chỉ là bên nhận viện trợ mà còn là một đối thủ đang nổi lên trong cuộc đua tên lửa.