Cảnh đổ nát sau cuộc không kích của Israel tại Beirut, Liban. Ảnh: THX/TTXVN
Giới chuyên gia nhận định chiến thắng của ông Trump giống như một quả bom ngoại giao, gây tác động lạnh lẽo có thể cảm nhận ngay lập tức, và dường như đã đóng băng các nỗ lực ngừng bắn.
Tờ The Jerusalem Post nhận định các chính sách của ông Trump về mọi vấn đề liên quan đến Gaza, Liban và Iran sẽ hoàn toàn khác so với người tiền nhiệm của ông là Tổng thống Joe Biden và ông Trump sẽ vạch ra một lộ trình mới.
Điều này sẽ tạo ra sự hỗn loạn trong một cuộc chiến mà nước Mỹ đã dẫn đầu về mặt ngoại giao – với các sáng kiến ngừng bắn và ủng hộ Israel trên bàn đàm phán. Washington cũng đã đứng đầu một liên minh quân sự phòng thủ bảo vệ Israel khỏi các cuộc tấn công bằng tên lửa của Iran, đồng thời hỗ trợ đồng minh bằng vũ khí và vật tư quân sự.
Sau chiến thắng của ông Trump, vai trò của chính quyền ông Biden đã không còn như trước. Câu hỏi hiện nay là điều gì có thể xảy ra trong 3 tháng tới và sau ngày 20/1/2025?
Về mặt lý thuyết, chiến thắng của ông Trump sẽ là sự kiện đáng ăn mừng đối với phe cánh hữu và đặc biệt là Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu.
Trên mạng xã hội, ông Netanyahu đã nhanh chóng chúc mừng ông Trump: “Sự trở lại Nhà Trắng mang tính lịch sử của Ngài đã mở ra khởi đầu mới cho nước Mỹ và một cam kết mạnh mẽ đối với liên minh vĩ đại giữa Israel và Mỹ. Đây là một chiến thắng to lớn!”.
Mối quan hệ với Israel trong nhiệm kỳ đầu tiên
Ông Donald Trump và Thủ tướng Israel năm 2020. Ảnh: AFP/TTXVN
Trong nhiệm kỳ tổng thống đầu tiên (2017 - 2021), ông Trump được coi là người bạn thực sự của Israel.
Trong nhiệm kỳ đó, ông Trump đã chuyển đại sứ quán Mỹ đến Jerusalem và công nhận đây là thủ đô của Israel. Ông cũng ủng hộ tính hợp pháp của các khu định cư ở Bờ Tây và công nhận chủ quyền của Israel đối với 30% lãnh thổ đó.
Cựu Tổng thống Trump đã rút khỏi thỏa thuận Iran – động thái mà Israel phản đối – ngừng các khoản thanh toán của Mỹ cho Cơ quan Liên hợp quốc dành cho người tị nạn Palestine (UNRWA) và rút khỏi Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc.
Quan trọng nhất, ông đã soạn thảo Hiệp định Abraham – với loạt thỏa thuận bình thường hóa quan hệ giữa Israel với các quốc gia láng giềng Arab.
Nhiệm kỳ thứ hai sẽ ra sao?
Việc ông Trump trở lại Nhà Trắng được coi là tin tốt với Israel trong thời bình vì ông có năng lực sử dụng quyền lực mềm. Ông đã đắc cử trong thời kỳ diễn ra các cuộc chiến tranh lớn, bao gồm cả ở Trung Đông – những cuộc chiến được cảnh báo có khả năng làm bùng nổ Chiến tranh Thế giới thứ ba.
Ngay cả trước khi giành chiến thắng trong cuộc bầu cử hôm 5/11, ông Trump hứa sẽ tạo ra hòa bình ở cả Trung Đông và Ukraine.
Khi vận động những người ủng hộ đi bỏ phiếu, ông Trump đã viết trên mạng xã hội X cáo buộc bà Kamala Harris sẽ làm bùng nổ Thế chiến thứ 3. Ông kêu gọi những người ủng hộ hãy bỏ phiếu cho ông và mang lại hòa bình.
Trong bài phát biểu sau chiến thắng vào sáng ngày 6/11, ông Trump cũng nhắc lại chủ đề này. Ông lưu ý rằng trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông, nước Mỹ hầu như không tham gia bất kỳ cuộc xung đột vũ trang lớn nào.
“Chúng ta đã không có chiến tranh trong nhiều năm. Chúng ta không có cuộc chiến nào ngoại trừ khi đánh bại IS. Chúng ta đã đánh bại IS trong thời gian kỷ lục. Tôi sẽ không bắt đầu một cuộc chiến tranh, tôi sẽ ngăn chặn mọi cuộc chiến tranh”, ông tuyên bố.
Những cam kết mới nhất của ông Trump mở ra câu hỏi liệu chiến thắng của ông có phải là tin tốt cho Israel trong thời chiến hay không, đặc biệt khi xét đến sự miễn cưỡng tham gia quân sự của ông.
Ứng viên Tổng thống Mỹ của đảng Cộng hòa Donald Trump tuyên bố giành chiến thắng trong cuộc bầu cử sau khi kết quả kiểm phiếu sơ bộ được công bố, ngày 6/11/2024. Ảnh: IRNA/TTXVN
Một số chuyên gia nhận định việc ông Trump gây tác động địa chính trị tới cuộc chiến đa mặt trận của Israel sẽ chấm dứt cuộc chiến này. Ông dự kiến gây sức ép buộc Israel chấm dứt cuộc chiến với Hamas và Hezbollah, đồng thời ủng hộ các mục tiêu ngừng bắn nhiều khả năng có lợi cho Israel hơn.
Điều này diễn ra vào thời điểm Israel đã đạt được nhiều mục tiêu quân sự và đang chiến đấu mà chưa có thỏa thuận ngừng bắn nào đảm bảo an ninh đầy đủ.
Thủ tướng Netanyahu và ông Trump có nhiều khả năng sẽ thống nhất về các vấn đề liên quan đến Ngày sau chiến tranh với Hamas ở Dải Gaza.
Nhà Trắng dưới thời Tổng thống Trump cũng sẽ hạ nhiệt căng thẳng với Israel về các vấn đề quan trọng - liên quan đến UNRWA, các vấn đề nhân đạo ở Gaza và các kế hoạch cải cách tư pháp của ông Netanyahu.
Giới quan sát đánh giá chính quyền đương nhiệm của Tổng thống Biden không có đủ sức mạnh để thúc đẩy Israel cải thiện tình hình nhân đạo ở Gaza bằng cách đe dọa cấm vận vũ khí.
Theo giới chuyên gia, ông Trump sẽ ủng hộ hành động quân sự của Israel chống lại Iran bao gồm cả việc ném bom các cơ sở hạt nhân của nước này.
Ông Trump cũng sẽ thúc đẩy các cơ quan lập pháp gia tăng các biện pháp ủng hộ Israel, vì đảng Cộng hòa nắm quyền kiểm soát Thượng viện và gần với quyền kiểm soát của Hạ viện.
Liệu có đột phá trong 3 tháng cuối nhiệm kỳ của ông Biden?
Tổng thống Mỹ Joe Biden phát biểu tại Nhà Trắng ở Washington DC. Ảnh: Kyodo/TTXVN
Chính quyền đương nhiệm của ông Biden hiện phải đàm phán các thỏa thuận ngừng bắn với những người phản đối biết rằng họ có thể chờ đến hết nhiệm kỳ của ông. Song giới chuyên gia cho rằng các nhà đàm phán chỉ sớm ngồi vào bàn đàm phán, nếu tin rằng ông Biden đưa ra những điều kiện tốt hơn khi ông Trump quay lại vào Phòng Bầu dục.
Song thỏa thuận tiềm năng mà ông Biden đưa ra, bao gồm bất kỳ bảo đảm nào của Mỹ, cũng sẽ bị hoài nghi bởi ông Trump thể rút khỏi các thỏa thuận mà ông không mong muốn, như từng thực hiện trong nhiệm kỳ trước đó.
Các nhà quan sát cho rằng Israel dường như sẽ đợi đến khi ông Trump nhậm chức để thực hiện thỏa thuận.
Trong đó, thỏa thuận con tin bị đóng băng, có thể phải đợi đến khi ông Trump nhậm chức, đặc biệt là hiện Thủ tướng Netanyahu vẫn kiên quyết không đáp ứng yêu cầu của Hamas rằng bất kỳ thỏa thuận nào cũng phải ngừng bắn vĩnh viễn và IDF rút quân hoàn toàn.
Và sự ưu tiên chính trị cho các mục tiêu quân sự hơn thỏa thuận giải cứu con tin đã được thể hiện rõ hơn vào hôm 5/11, khi Thủ tướng Netanyahu sa thải Bộ trưởng Quốc phòng Yoav Gallant, thay thế bằng Ngoại trưởng Israel Katz. Ông Gallant là một trong những người cho rằng Israel nên chấm dứt chiến tranh, nếu đạt được thỏa thuận giải cứu con tin.
Tuy nhiên, chiến thắng của ông Trump có thể thúc đẩy Hamas ưu tiên một thỏa thuận dưới thời ông Biden. Hamas tin rằng các điều khoản này sẽ tốt hơn khi xét đến lập trường ủng hộ Israel của ông Trump và mối quan hệ chặt chẽ của ông với Qatar.
Ông Biden có ít đòn bẩy gây áp lực để thúc đẩy một thỏa thuận, đặc biệt là khi cả hai bên đều cố thủ trong lập trường của mình.
Tuy nhiên, thỏa thuận đó có thể có tác động tích cực đến cuộc xung đột trực tiếp của Israel với Iran, hiện đã chứng kiến hai vòng tấn công trực tiếp và phản công và Israel đang chuẩn bị cho một cuộc tấn công thậm chí còn khắc nghiệt hơn của Iran.
Nếu lựa chọn hành động, ông Biden hiện có nhiều quyền tự do hơn để thực hiện hành động quân sự chống lại Iran, đặc biệt là bằng cách tấn công các địa điểm hạt nhân của nước này. Mỹ đã âm thầm đe dọa Iran bằng bước đi như vậy, khi triển khai máy bay ném bom B-52 đến khu vực.
Ngoài ra, cuộc tấn công thứ ba của Iran có thể đẩy Mỹ từ lập trường quân sự phòng thủ sang tấn công.
Giới quan sát cho rằng thất bại trong việc ngăn chặn Iran sở hữu vũ khí hạt nhân bằng biện pháp ngoại giao, ông Biden có khả năng sẽ thực hiện biện pháp quân sự, thay đổi địa chính trị của Trung Đông, thậm chí trước khi ông Trump đến Washington để đưa khu vực này vào một lộ trình mới.