Bước đột phá về hợp tác kinh tế Séc - Nga

Theo phóng viên TTXVN tại Praha, đài phát thanh Séc Radio Praha dẫn thông tin từ Phòng Kinh tế CH Séc và Liên đoàn Công nghiệp và Giao thông Vận tải Séc cho biết, trong số các doanh nghiệp có kế hoạch ký kết hợp đồng làm ăn với các đối tác ở Nga có nhà máy sản xuất thiết bị ô tô Brisk, nhà máy chế tạo tàu điện nổi Pragoimex, công ty dược PRO. MED, các công ty PSJ, Zimatechnik, Alta, GE Aviation Czech, Job Air Technic...

Về quy mô đoàn doanh nghiệp và gói các hợp đồng kinh tế, chuyến thăm Nga lần này của Tổng thống Zeman được đánh giá là hoành tráng nhất trong vòng 25 năm qua.

Trước khi sang Nga, Tổng thống Milos Zeman từng khẳng định rằng giữa Praha và Moskva không có bất kỳ vấn đề nào lớn về khía cạnh chính trị, nhưng trong lĩnh vực kinh tế còn có một số rào cản khiến sự hợp tác song phương không được như kỳ vọng.

Một trong những chủ đề đàm phán giữa hai vị tổng thống trong ngày 21/11 tại Sochi là Nga cần xem lại tỷ lệ nội địa hóa mà luật pháp nước này đòi hỏi các doanh nghiệp nước ngoài phải áp dụng. Theo Tổng thống Zeman, chính điều này đã làm cản trở sự đầu tư từ Séc vào Nga.

Thái độ hăng hái đối với sự phát triển quan hệ kinh tế - thương mại Séc -Nga từ phía Tổng thống Zeman được các doanh nhân Séc đánh giá cao. Họ coi ông là người mở cánh cửa vào nước Nga và giữ cho cánh cửa đó không đóng sập lại ngay cả khi EU bao vây, cấm vận Moskva một cách quyết liệt nhât.

Theo các nhìn nhận từ phía Praha, các doanh nghiệp Séc khó có thể tiếp cận các đối tác Nga nếu không có sự chắp nối của Tổng thống Zeman. Sự cấm vận Nga từ phía phương Tây một mặt cản trở sự hợp tác kinh tế Séc - Nga nhưng mặt khác lại mở ra nhiều cơ hội cho một số doanh nghiệp Séc đang tìm kiếm thị trường ở Nga.

Đánh giá về chuyến thăm Nga của Tổng thống Séc
Theo hãng thông tấn Séc CTK, chuyến thăm của Tổng thống Zeman được cho là một cách tiếp cận tích cực với Nga và Tổng thống Vladimir Putin. Tuy nhiên, Chính phủ Séc cảnh báo rằng quan điểm của ông Zeman về một số sự kiện liên quan đến Nga đi ngược lại chính sách đối ngoại chính thức của Praha.

Ví dụ, các cuộc tranh luận đã bùng lên sau những tuyên bố của ông Zeman về cuộc xung đột ở Ukraine và về việc phương Tây đưa ra các lệnh trừng phạt chống Nga. Ông Zeman nhấn mạnh tầm quan trọng của Nga với tư cách là một đối tác thương mại của CH Séc. Tổng thống Nga Putin cũng đã nhiều lần đánh giá cao cách tiếp cận của ông Zeman đối với mối quan hệ Séc - Nga.

Ông Zeman, trên cương vị là Tổng thống Séc từ năm 2013, đã gặp Tổng thống Putin nhiều lần, trong đó có dịp kỷ niệm 70 năm Chiến tranh thế giới lần thứ hai kết thúc vào tháng 5/2015 và trong những chuyến đi Trung Quốc năm 2015 cũng như đầu năm 2017.

Tại một cuộc gặp ông Putin đã nói với Tổng thống Séc: "Mối quan hệ song phương giữa hai nước vẫn được duy trì ở mức cao và đang phát triển trong những năm gần đây, bất chấp khó khăn. Phần lớn là nhờ vào Ngài”.

Liên quan đến chuyến thăm Nga của ông Zeman năm 2015, Tổng thống Séc bị chỉ trích vì đã lên kế hoạch tham dự một cuộc diễu hành quân sự của Nga mà hầu hết các nhà lãnh đạo phương Tây tẩy chay sau khi Moskva sáp nhập bán đảo Crimea. Ông Zeman cuối cùng đã không tham dự cuộc diễu hành này.

Chuyến thăm của ông Zeman tới Nga cũng bị Đại sứ Mỹ tại Praha khi đó là Andrew Schapiro chỉ trích. Đáp lại, ông Zeman tuyên bố rằng ông không cho phép bất kỳ vị đại sứ nào can thiệp vào các chuyến thăm của ông và “cánh cửa Văn phòng Tổng thống đã đóng lại đối với ông Schapiro”.

Tổng thống Zeman cũng đã nhiều lần lên tiếng chống lại lệnh trừng phạt nhằm vào Nga liên quan đến cuộc khủng hoảng Ukraine. Trong bài phát biểu của ông tại Đại hội đồng Nghị viện châu Âu (PACE) cách đây vài tháng, ông Zeman tuyên bố, việc sáp nhập Crimea là sự đã rồi, đồng thời cho rằng Kiev và Moskva nên thỏa thuận về việc bồi thường tài chính hoặc dưới hình thức cung cấp dầu khí.

Phản ứng về phát biểu trên, Thủ tướng CH Séc Bohuslav Sobotka cho biết ông Zeman không có sự ủy nhiệm từ Chính phủ Séc để nói về Crimea hay các lệnh trừng phạt. Ông Sobotka khẳng định, tuyên bố của ông Zeman không phù hợp với chính sách đối ngoại của CH Séc.

Ông Zeman lý giải vì sao ông chỉ trích lệnh trừng phạt Nga của phương Tây: Năm 2014 các công ty Séc xuất khẩu hàng hoá trị giá 113 tỷ koruna sang Nga và 75 tỷ koruna năm 2016.

Tuy nhiên, trong nửa đầu năm 2017 xuất khẩu đã tăng 14%, lên 54 tỷ koruna so với cùng kỳ năm ngoái (xuất khẩu sang Nga chiếm 1,9% tổng kim ngạch xuất khẩu của CH Séc). Nhập khẩu của CH Séc từ Nga thậm chí còn tăng nhanh hơn, tăng 54% so với năm ngoái, lên 70,7 tỷ koruna trong 7 tháng đầu năm 2017, so với 83,8 tỷ trong cả năm 2016.

Ông Putin bình luận về thương mại song phương giữa Nga và CH Séc: "Bất chấp sự suy giảm từ những năm trước, kim ngạch thương mại tăng 44% vào đầu năm nay. Đây là một dấu hiệu tốt và một xu hướng tốt cần được duy trì".

Xuất khẩu của CH Séc chủ yếu bao gồm xe cộ, máy móc và thiết bị kỹ thuật, thiết bị xử lý dữ liệu tự động, thiết bị điện. Nga xuất khẩu sang CH Séc chủ yếu là dầu và khí đốt. Năm ngoái 61,5% khí nhập khẩu của CH Séc là của Nga. Các mặt hàng nhập khẩu khác chủ yếu là sắt thép, máy móc để sản xuất năng lượng.

Vấn đề nghiêm trọng nhất trong quan hệ Nga-Séc trong những năm vừa qua là việc Mỹ lên kế hoạch triển khai lá chắn phòng thủ tên lửa ở Trung Âu. Nga đã chỉ trích kế hoạch này như là một bước phá vỡ thế cân bằng chiến lược và đe dọa an ninh Nga.

Ông Putin, khi còn trên cương vị Thủ tướng Nga, đã gọi lá chắn tên lửa này, trong đó có một căn cứ radar gần Praha, là một sự khiêu khích và là mối đe dọa tương đương với tên lửa Pershing của Mỹ. Sau khi ông Barack Obama trở thành Tổng thống Mỹ Washington đã rút khỏi dự án này vào tháng 9/2009.