Những 'cơn thịnh nộ' của lòng đất

Người đứng đầu Cơ quan Bảo vệ dân sự Haiti Jerry Chandler cho biết trong số 304 người thiệt mạng đã được xác nhận có 160 người ở khu vực phía Nam, nơi tâm chấn của trận động đất, 42 người ở Nippes, 100 người ở Grand'Anse và 2 người ở khu vực Tây Bắc.

Theo tờ Le Nouvelliste của Haiti, trong số những người thiệt mạng có cựu thị trưởng thành phố Cayes - ông Gabriel Fortune, người được tìm thấy cùng với nhiều nạn nhân khác trong đống đổ nát của một khách sạn do ông sở hữu ở thành phố này.

Trận động đất cũng khiến ít nhất 1.800 người bị thương.

Trận động đất đã phá hủy 949 ngôi nhà, 7 nhà thờ, 2 khách sạn và 3 trường học. Ngoài ra, 723 ngôi nhà, 1 nhà tù, 3 trung tâm y tế và 7 trường học bị hư hại.

Tuy nhiên, đó mới chỉ là những con số thống kê sơ bộ và số người chết có thể còn tiếp tục tăng lên, do nhiều tòa nhà đã bị đổ sập và hiện còn nhiều người mất tích.

Ngay sau thảm họa động đất trên, Thủ tướng Haiti Ariel Henry đã tuyên bố tình trạng khẩn cấp kéo dài 1 tháng, đồng thời cam kết sẽ huy động "mọi nguồn lực" của chính quyền để khắc phục hậu quả trận động đất. Các nỗ lực cứu hộ hiện đang được khẩn trương thúc đẩy nhằm tìm kiếm và đưa những người bị mắc kẹt khỏi các đống đổ nát.

Haiti là quốc gia nằm trên giao điểm của mảng địa chất phía Bắc và Caribe mỗi năm dịch chuyển một vài cm về phía Bắc hoặc phía Đông. Những biến động về địa chất này khiến Haiti thường xuyên phải chịu thiệt hại bởi những trận động đất.

Trước đó, trận động đất có độ lớn 7,0 xảy ra ở nước này ngày 12/1/2010 đã san phẳng hầu như toàn bộ thủ đô Port-Au-Prince, làm hàng chục nghìn người thiệt mạng và khoảng 1,5 triệu người mất nhà ở. Trận động đất có tâm chấn ở độ sâu khoảng 13 km, kéo dài 55 giây này đã để lại một hậu quả lâu dài hơn là khiến khoảng 4.000 - 6.000 người dân Haiti bị tàn tật vĩnh viễn và cho đến nay họ vẫn đang chật vật để khôi phục cuộc sống.

Tương tự Haiti, một số quốc gia khác trên thế giới cũng đã phải hứng chịu những hậu quả nặng nề do những trận động đất, sóng thần kinh hoàng. 

Ngày 28/9/2018, một trận động đất có độ lớn 7,5 kéo theo sóng thần đã xảy ra ở thành phố Palu, nằm trên đảo Sulawesi của Indonesia, cướp đi sinh mạng của trên 4.300 người. Trận động đất này “nuốt chửng” hàng nghìn ngôi nhà và các tài sản khác, phá hủy nhiều tàu đánh cá, các cửa hàng và hệ thống tưới tiêu,… của người dân nơi đây. 

Cũng tại quốc gia này, năm 2004 đã xảy ra một trận động đất có độ lớn 9,3 gây sóng thần ở ngoài khơi đảo Sumatra, cướp đi sinh mạng của 220.000 người ở các quốc gia ven bờ Ấn Độ Dương, trong đó có 168.000 người Indonesia. Đây là một trong những thảm họa thiên nhiên tàn khốc nhất lịch sử nhân loại. Do không có cảnh báo về trận sóng thần sắp xảy ra nên người dân không có thời gian để sơ tán, dù thời gian con sóng tấn công các châu lục cách nhau nhiều giờ. Theo Cơ quan Khảo sát địa chất Mỹ (USGS), năng lượng khổng lồ tỏa ra từ trận động đất này được ví tương đương với năng lượng của 23.000 quả bom nguyên tử từng thả xuống Hiroshima, Nhật Bản.

Tại Nepal, ngày 25/4/2015, một trận động đất có độ lớn 7,9 đã xảy ra vùng Gorkha, ở giữa thủ đô Kathmandu và thành phố Pokhara, với các dư chấn lên đến 6,7 độ. Trận động đất kinh hoàng đã làm trên 4.000 người thiệt mạng và khoảng 6.500 người bị ảnh hưởng, đồng thời kéo theo một vụ lở tuyết trên đỉnh núi Everest làm 17 nhà leo núi thiệt mạng, trên 60 người khác bị thương, nhấn chìm hàng chục người khác tại nước láng giềng Trung Quốc và Ấn Độ.

Vào 14h46 ngày 11/3/2011, một trong những trận động đất lớn nhất trong lịch sử nhân loại đã xảy ra tại miền Đông Bắc Nhật Bản. Trong vòng 1 giờ xảy ra động đất, các thị trấn dọc bờ biển đều bị những đợt sóng khổng lồ san phẳng. Những ngọn sóng cao 4-5 m liên tiếp ập lên nhà cửa và những cánh đồng. Ở mức cao nhất, sóng thần tại Miyako, Iwate, được ước tính cao đến 40 m. Thảm họa này đã xóa sổ nhiều thị trấn, cướp đi sinh mạng của khoảng 20.000 người. Số người bị thương là gần 2.400 và số người bị nhiễm phóng xạ là 190 người. Khoảng 100.300 ngôi nhà bị phá hủy hoàn toàn hoặc hư hại một phần do động đất và sóng thần. Thảm họa đã gây ra các sự cố liên tiếp tại Nhà máy Điện hạt nhân Fukushima số 1 và 2, đồng thời khiến nhiều nhà máy điện hạt nhân khác phải ngừng hoạt động. Thảm họa kép ngày 11/3/2011 đã khiến toàn bộ đất nước Nhật Bản rơi vào tình trạng tồi tệ nhất kể từ sau Chiến tranh Thế giới thứ hai.

Một trận động đất có độ lớn 8,0 xảy ra ở tỉnh Tứ Xuyên (Trung Quốc) ngày 12/5/2008, làm 87.000 người thiệt mạng, và 10 triệu người mất nhà cửa, phá hủy hàng triệu công trình dân sinh và xã hội vì cơn giận dữ khủng khiếp của thiên nhiên. Dù tâm chấn ở tỉnh Tứ Xuyên nhưng cả Thượng Hải và Bắc Kinh đều cảm nhận thấy mặt đất rung chuyển khi động đất xảy ra. Đây là thảm họa lớn nhất của Trung Quốc sau trận động đất Đường Sơn năm 1976.

Còn tại Pakistan, ngày 8/10/2005, khu vực Kashmir phải hứng chịu một trận động đất có độ lớn 7,6, làm 80.000 người thiệt mạng, 4 triệu người mất nhà cửa. Tâm chấn của động đất ở thủ phủ Muzaffarabad của vùng Kashmir. Nhiều thị trấn trong khu vực chỉ còn lại là những đống đổ nát hoang tàn sau động đất kinh hoàng này.

Ngày 26/1/2001, tại bang Gujarat (Tây Bắc Ấn Độ) cũng đã xảy ra trận động đất với độ lớn 7,9, khiến 20.000 người thiệt mạng, hơn 500 tòa nhà bị phá hủy hoàn toàn, các hệ thống cung cấp điện và điện thoại bị phá hủy trên diện rộng.

Papua New Guinea cũng từng rung chuyển trong hai trận động đất ngày 17/7/1998. Hai trận động đất dưới đáy biển với độ lớn 7,0 đã tạo ra 3 đợt sóng thần, khiến ít nhất 2.100 người ở gần thị trấn Aitape thiệt mạng.

Tại Philippines, nửa đêm 17/8/1976, một trận động đất có độ lớn 7,9 đã xảy ra gần các đảo Mindanao và Sulu của nước này, gây sóng thần cao đến 5 mét, cuốn trôi hàng nghìn người dân khi họ đang chìm trong giấc ngủ. Khoảng từ 5.000 đến 8.000 người đã thiệt mạng, khiến đây trở thành một trong những thảm họa thiên nhiên tồi tệ nhất lịch sử Philippines.

Tuy chỉ kéo dài 10 giây, nhưng trận động đất có độ lớn 7,8 xảy ra ngày 28/7/1976 ở Đường Sơn (Trung Quốc) cũng đã làm 500.000 người thiệt mạng. Đây được coi là trận động đất kép bởi cơn dư chấn xảy ra 16 tiếng sau cơn rung chuyển đầu tiên cũng mạnh 7,8 độ.

Trận động đất có cường độ 9,5 mạnh nhất từng xảy ra trên thế giới xuất hiện tại Chile ngày 22/5/1960. Gần 5.000 người thiệt mạng và bị thương, hơn 2 triệu người mất nhà cửa vì đợt thiên tai được ví như "cơn thịnh nộ của lòng đất". Sau động đất, sóng thần xuất hiện và tàn phá cảng Puerto Saavedra. Thảm họa gây thiệt hại khoảng 550 triệu USD cho Chile, trong khi 170 người ở Nhật Bản và Philippines thiệt mạng khi sóng thần tràn qua bờ biển các nước này. Một ngày sau, núi lửa Volcán Puyehue phun trào, tạo thành cột tro bụi 6.000 m và kéo dài thảm kịch thêm nhiều tuần sau đó...