Đây là nội dung được các đại biểu tập trung thảo luận tại Diễn đàn thương mại Việt Nam - Hoa Kỳ do Bộ Công Thương phối hợp với Phòng thương mại Hoa Kỳ (AmCham) tại Việt Nam tổ chức ở TP Hồ Chí Minh, ngày 6/9.
Các chuyên gia chia sẻ thông tin tại Diễn đàn.
Ông Đỗ Thắng Hải, Thứ trưởng Bộ Công Thương cho biết, thương mại song phương Việt Nam - Hoa Kỳ đã tăng trưởng mạnh mẽ trong nhiều năm và liên tục tạo ra những cột mốc mới. Nếu như năm 1994 (thời điểm Hoa Kỳ chính thức xóa bỏ lệnh cấm vận kinh tế đối với Việt Nam) kim ngạch xuất nhập khẩu hai chiều mới đạt 220 triệu USD thì đến năm 2001 (trước thời điểm Hiệp định thương mại song phương Việt Nam - Hoa Kỳ có hiệu lực) đã đạt 1,4 tỷ USD.
Đến cuối năm 2018, thương mại hai chiều đạt mức 58,8 tỷ USD và chỉ trong 6 tháng đầu năm 2019, kim ngạch xuất nhập khẩu đã lên đến 35,4 tỷ USD. Sự chuyển dịch mạnh mẽ của chuỗi cung ứng toàn cầu trong thời gian gần đây đã giúp Việt Nam có bước nhảy vọt từ vị trí thứ 12 lên thứ 9 trong các nước xuất khẩu lớn nhất vào Hoa Kỳ. Đồng thời, Việt Nam cũng trở thành thị trường xuất khẩu lớn thứ 27 và là đối tác thương mại lớn thứ 16 của Hoa Kỳ.
Theo ông Đỗ Thắng Hải, đặc điểm quan trọng trong quan hệ kinh tế, thương mại song phương Việt Nam - Hoa Kỳ là tính bổ trợ cho nhau. Cụ thể, Hoa Kỳ có nhu cầu nhập khẩu lớn các sản phẩm nông nghiệp đặc trưng hoặc sản phẩm mà Việt Nam có thế mạnh như: dệt may, da giày, máy móc thiết bị điện tử... Ở chiều ngược lại, Việt Nam có nhu cầu nhập khẩu các loại máy móc, thiết bị công nghệ cao, thiết bị hàng không, viễn thông và nông sản nguyên liệu là những mặt hàng mà Hoa Kỳ có nguồn cung dồi dào.
Việt Nam có tốc độ tăng trưởng GDP trung bình gần 7%/năm, với gần 100 triệu dân, thu nhập bình quân ngày càng tăng cũng được dự báo sẽ là thị trường tiêu thụ tiềm năng cho các doanh nghiệp Hoa Kỳ trên nhiều lĩnh vực như: y tế, giáo dục, viễn thông, bán lẻ, tài chính - ngân hàng, năng lượng… Đó là điều kiện thuận lợi để cộng đồng doanh nghiệp hai nước tiếp tục đẩy mạnh hoạt động hợp tác trao đổi thương mại.
Ông Trần Toàn Thắng, Trưởng Ban kinh tế thế giới, Trung tâm Thông tin và Dự báo kinh tế - xã hội quốc gia (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) cho biết, Việt Nam định hình chính sách kinh tế - thương mại với tất cả các đối tác; trong đó có Hoa Kỳ theo hướng bền vững và cân bằng.
Ông Lê Triệu Dũng, Cục trưởng Cục Phòng vệ thương mại, Bộ Công Thương phân tích, việc gia tăng xuất khẩu từ Việt Nam sang Hoa Kỳ trong bối cảnh thương mại hiện nay khiến nhiều mặt hàng Việt Nam có nguy cơ bị Hoa Kỳ kiểm soát chặt chẽ hơn.
Trong tổng số 19 vụ điều tra thương mại, chỉ riêng 8 tháng đầu năm 2019 đã có 7 vụ liên quan tới xuất xứ hàng hóa Việt Nam, tập trung vào các nhóm hàng như: nhôm, thép, đồ gia dụng, đồ điện tử, thủy sản, ván ép… với cáo buộc nhập khẩu nguyên liệu từ các nước đang bị Hoa Kỳ áp thuế phòng vệ thương mại như Trung Quốc, Hàn Quốc, Ấn Độ…
Điều này tác động tiêu cực đến nỗ lực hội nhập kinh tế của Việt Nam, đặc biệt với Hoa Kỳ, EU và các nước khác trong khu vực, gây cản trở hoạt động xuất khẩu và ảnh hưởng lớn uy tín của các ngành hàng Việt Nam trên thị trường quốc tế.
Bà Mary Tarnowka, Giám đốc điều hành AmCham tại Việt Nam chia sẻ, chính sách của Hoa Kỳ là đa dạng hóa nguồn cung cho thị trường Hoa Kỳ; đồng thời cũng cải thiện điều kiện tiếp cận thị trường bên ngoài cho hàng hóa của Hoa Kỳ theo hướng cân bằng, tránh tình trạng thâm hụt thương mại quá lớn với một vài nền kinh tế. Chính vì vậy, doanh nghiệp Việt Nam vẫn còn nhiều dư địa để phát triển thị trường.
Tuy nhiên, để củng cố quan hệ hợp tác thương mại giữa Việt Nam - Hoa Kỳ một cách bền vững, doanh nghiệp Việt cần nâng cao khả năng cung ứng, sản xuất, chế biến sâu thay vì nhập khẩu và gia công. Đồng thời, Chính phủ Việt Nam tạo điều kiện để doanh nghiệp Hoa Kỳ đẩy mạnh xuất khẩu, đầu tư, kinh doanh nhằm tạo thế cân bằng trong cán cân thương mại.
Ở góc độ cơ quan quản lý nhà nước, Bộ Công Thương cho biết, việc sử dụng công nghệ và nguồn nguyên liệu từ Hoa Kỳ và sau đó xuất khẩu trở lại là bước đi nhanh, nhưng chắc chắn và hiệu quả trong việc xây dựng chuỗi cung ứng khép kín, tạo đầu ra và doanh thu cho cả hai nền kinh tế.
Tại Diễn đàn, nhiều doanh nghiệp Hoa Kỳ cũng kiến nghị các cơ quan quản lý Việt Nam rà soát lại một số điều kiện về nhập khẩu, kiểm tra chuyên ngành không phù hợp để tháo gỡ khó khăn cho hàng hóa Hoa Kỳ nhập khẩu vào Việt Nam, đặc biệt là nhóm nông sản nguyên liệu. Đồng thời mong muốn Việt Nam tăng cường thu hút đầu tư vào các lĩnh vực viễn thông, năng lượng, tạo điều kiện cho doanh nghiệp hai nước dễ dàng hợp tác phát triển trong tương lai.