Dự án đầu tư xây dựng tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng đoạn qua thành phố Hải Phòng có tổng chiều dài khoảng 89,88 km (Tây Hải Phòng 40,96 km; Đông Hải Phòng 48,92 km) và 2 tuyến nhánh dài 20,57 km (từ Ga Nam Hải Phòng - Ga Nam Đồ Sơn và từ Trạm tác nghiệp kỹ thuật Nam Đình Vũ Ga Đình Vũ); đi qua 23 xã, phường, đặc khu (gồm: các xã Cẩm Giàng, Kẻ Sặt, Bình Giang, Yết Kiêu, Gia Lộc, Gia Phúc, Tân Kỳ, Tứ Kỳ, Đại Sơn, Chí Minh, Hà Đông, An Quang, An Khánh, An Lão, An Hưng, Kiến Thụy, Kiến Minh, phường Dương Kinh, phường Hải An, phường Đông Hải, đặc khu Cát Hải, phường Nam Đồ Sơn, xã Kiến Hải). Dự án gồm 6 ga và trạm tác nghiệp.
Thành phố Hải Phòng thực hiện giải phóng mặt bằng, đoạn qua địa bàn thành phố với tổng diện tích thu hồi đất khoảng 624,13 ha (khu vực phía Tây Hải Phòng 218,2 ha; khu vực phía Đông Hải Phòng 405,93 ha); trong đó tổng số hộ bị ảnh hưởng khoảng 6.096 hộ (khu vực phía Tây Hải Phòng 3.296 hộ, khu vực phía Đông Hải Phòng 2.800 hộ) tương ứng kinh phí giải phóng mặt bằng khoảng 11.218 tỷ đồng (Tây Hải Phòng 3.893 tỷ đồng, Đông Hải Phòng 7.325 tỷ đồng).
Về nguồn kinh phí giải phóng mặt bằng và đầu tư nhánh đi Nam Đồ Sơn (12 km): Phía Đông Hải Phòng (địa phận thành phố Hải Phòng trước hợp nhất), thành phố đóng góp kinh phí 10.960 tỷ đồng từ nguồn ngân sách thành phố để giải phóng mặt bằng (kinh phí khoảng 5.860 tỷ đồng) và chi phí đầu tư nhánh Nam Đồ Sơn (kinh phí khoảng 5.100 tỷ đồng). Phía Tây Hải Phòng (địa phận tỉnh Hải Dương trước hợp nhất), kinh phí giải phóng mặt bằng bằng nguồn vốn của dự án, địa phương ứng trước vốn và được hoàn lại.
Theo ông Bùi Văn Thăng, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Hải Phòng kiêm thành viên Ban Chỉ đạo Dự án, về kết quả thực hiện các nhóm công việc thuộc trách nhiệm của thành phố Hải Phòng đến nay đã kiện toàn Ban Chỉ đạo do Bí thư Thành ủy làm Trưởng ban, điều chỉnh kế hoạch giải phóng mặt bằng để tập trung chỉ đạo, huy động cả hệ thống chính trị các cấp tổ chức triển khai công tác giải phóng mặt bằng.
Hải Phòng đã có văn bản của UBND cấp tỉnh thống nhất hướng tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng (theo hồ sơ Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi làm cơ sở bàn giao ranh giới giải phóng mặt bằng sơ bộ để thực hiện).
Thành phố cũng đã hoàn thành đo đạc trích đo, trích lục, quy chủ phục vụ lập hồ sơ thu hồi đất tuyến chính trên địa bàn 23 xã, phường, đặc khu. Đã cắm mốc tạm để quản lý mặt bằng từ ngày 16/6/2025. Đã xác định số lượng hộ tái định cư khoảng 1.749 hộ (Tây Hải Phòng 407 hộ, Đông Hải Phòng 1.342 hộ). Đã hoàn thành rà soát các công trình hạ tầng giao thông, nông nghiệp, cấp điện bị ảnh hưởng. Đã xác định nguồn trữ lượng vật liệu có thể cung cấp cho dự án.
Về các vị trí khởi công dự án chính và dự án tái định cư, thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, thành phố đã khởi công 1 khu tái định cư cho dự án vào ngày 19/8/2025 (khu vực Dương Kinh).
Đồng thời, rà soát vị trí khởi công dự án vào ngày 19/12/2025 (dự kiến khởi công Dự án thành phần 1 - Đầu tư hạ tầng kết nối các ga trên tuyến và quảng trường ga tại khu vực đường bộ kết nối ga Hải Dương Nam).
Đối với công tác giải phóng mặt bằng đến ngày 6/11/2025, thành phố đã có 6/23 các xã, phường, đặc khu hoàn thành việc kiểm đếm tài sản gắn liền với đất; 17/23 các xã, phường khác đang thực hiện kiểm đếm tài sản gắn liền với đất.
Để thực hiện giải phóng mặt bằng Dự án đầu tư xây dựng tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng đoạn qua địa bàn thành phố Hải Phòng; Uỷ ban nhân dân thành phố giao thực hiện 14 dự án xây dựng các khu tái định cư tại các xã phường: An Khánh (2 khu); An Hưng (1 khu): Kiến Thụy (3 khu); Kiến Hải (2 khu); Dương Kinh (1 khu); Cẩm Giàng (1 khu); Đường An (1 khu); Tân Kỳ (1 khu); Chí Minh (2 khu): Hà Đông (2 khu); Yết Kiêu (3 khu); Gia Lộc (2 khu); Gia Phúc (1 khu).
Đến thời điểm này, Uỷ ban nhân dân thành phố Hải Phòng đã phê duyệt 12/14 dự án Tái định cư. Còn 2 khu Tái định cư (thôn Lương Xá, Huyền Bủa xã Yết Kiêu), (thôn Chằm xã Gia Lộc).
Hiện việc giải phóng mặt bằng dự án cơ bản chưa đảm bảo tiến độ (chậm khoảng 1 tháng), nguyên nhân do một số khó khăn, vướng mắc, đó là việc chưa thống nhất về phương án hướng tuyến, vị trí ga của Dự án đầu tư xây dựng tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng, đoạn qua địa bàn thành phố Hải Phòng dẫn tới việc các địa phương chậm thực hiện giải phóng mặt bằng (ngày 30/10/2025 mới bàn giao mốc giới đường vào ga Nam Hải Dương). Tiến độ dự án rất gấp, diện tích giải phóng mặt bằng lớn liên quan đến nhiều loại đất.
Bên cạnh đó, tiến độ lập dự án tái định cư, giải phóng mặt bằng tại các khu tái định cư còn chậm (Dự án tái định cư: thôn Chằm, xã Gia Lộc; thôn Lương Xá, Huyền Bủa xã Yết Kiêu chưa phê duyệt) làm ảnh hưởng tới việc lập phương án bồi thường, hỗ trợ tại dự án chính.
Tiếp nữa là hệ thống hồ sơ quản lý về đất đai không đầy đủ trong khi việc đăng ký biến động đất đai vào cơ sở dữ liệu đất đai của địa phương vẫn diễn ra liên tục. Do vậy, khi thực hiện đo vẽ Mảnh trích đo địa chính có nhiều sai khác so với hồ sơ địa chính lưu trữ tại địa phương, ảnh hưởng đến việc xác định nguồn gốc đất đai và tiến độ lập phương án bồi thường hỗ trợ, tái định cư thực hiện dự án.
Một khó khăn khác, thành phố chưa có quỹ đất để bố trí vị trí đất thuê cho các doanh nghiệp, hộ gia đình, cá nhân đang hoạt động sản xuất, kinh doanh sau khi thu hồi đất. Khi thực hiện Dự án đầu tư xây dựng tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng phát sinh các khu dân cư xen kẹt của dự án với các dự án đã hoàn thành trước đó, như tại Cát Hải xen kẹt với dự án đường Tân Vũ - Lạch Huyện; tại xã An Khánh, Kiến Thuỵ xen kẹt với dự án đường ô tô cao tốc Hà Nội - Hải Phòng nên chưa tạo được sự đồng thuận của nhân dân.
Để tháo gỡ "điểm nghẽn" này, Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình giao thông và nông nghiệp Hải Phòng, Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng Tây Hải Phòng khẩn trương tổ chức lập và thực hiện dự án đầu tư xây dựng các khu tái định cư phục vụ giải phóng mặt bằng các hộ dân có đất thu hồi Dự án đầu tư xây dựng tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng; phối hợp triển khai thực hiện việc bồi thường, giải phóng mặt bằng, đầu tư xây dựng các khu tái định cư đảm bảo tiến độ.
Sở Xây dựng sớm trình Uỷ ban nhân dân thành phố Hải Phòng phê duyệt Dự án đầu tư xây dựng khu tái định cư: thôn Chầm, xã Gia Lộc; thôn Lương Xá, Huyền Bùa xã Yết Kiêu làm cơ sở các địa phương phê duyệt phương án bồi thường, giải phóng mặt bằng đảm bảo tiến độ thực hiện dự án; cùng các nội dung liên quan khác.