Các nhà khoa học Nga thả kính viễn vọng xuống hồ Baikal, ngày 13/3/2021. Ảnh: AFP/TTXVN
Nhóm nhà khoa học thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Nga (RAS), Viện liên hợp nghiên cứu Hạt nhân (Dubna), Đại học quốc gia Moscow và các tổ chức khoa học khác đã hợp tác chế tạo ra kính thiên văn có tên gọi Baikal - BVD từ năm 2015.
Kính gồm 192 môđun quang học độc lập, được đặt ở độ sâu từ 750 - 1.300 mét dưới mặt nước, cách bờ hồ khoảng 4 km và là một trong 3 thiết bị thăm dò neutrino lớn nhất thế giới. Đây sẽ là cụm chức năng đầu tiên của kính thiên văn dò tìm neutrino.
Tại hồ nước ngọt lớn nhất thế giới này, người ta từng phát hiện các hạt năng lượng này và vận tốc di chuyển còn nhanh hơn tốc độ ánh sáng trong nước, nhưng chậm hơn tốc độ ánh sáng trong chân không. Đó là lý do tại sao kính thiên lại được đặt dưới lòng hồ.
Ông Valery Rubakov, nhà khoa học hàng đầu về vật lý hạt nhân của Khoa học vật lý phân chia Viện Hàm Lâm RAS cho biết: "Những nghiên cứu này sẽ là chìa khóa để tìm hiểu về giai đoạn đầu quá trình tiến hóa của vũ trụ, cùng với bản chất của sự hình thành các nguyên tố hóa học, sự tiến hóa của các ngôi sao và thậm chí làm sáng tỏ bản chất của vật chất tối".
Hạt neutrino là các hạt không có khối lượng hoặc gần như bằng không, không giống như các hạt điện tử, và không mang điện tích. Chúng không biến đổi và hiếm khi tương tác với vật chất khác.
Kính thiên văn lớn nhất hiện nay dò tìm neutrino là IceCube chiếm diện tích 1 km2, được các nhà khoa học Mỹ, Đức và Thụy Điển chế tạo, đang nằm trong băng ở độ sâu khoảng 1,5 - 2,5 km, cách không xa trạm nghiên cứu Amundsen Scott của Mỹ ở Bắc Cực.