Hướng đến khâu thiết kế
Ông Nguyễn Thanh Yên, Tổng Giám đốc CoAsia Semi Việt Nam cho rằng, ngành công nghiệp bán dẫn đang tăng trưởng nhanh và có nhiều cơ hội cho Việt Nam.
Trình chiếu về phóng to thiết kế chip lên màn hình.
Với các khâu thiết kế, kiểm thử và lắp ráp trong ngành công nghiệp bán dẫn đều dành cơ hội cho Việt Nam nhưng theo ông Nguyễn Thanh Yên, trong bối cảnh hiện nay, Việt Nam có thể trở thành nguồn cung ứng thiết kế chip, do đó nên tập trung mạnh vào đội ngũ thiết kế chip vi mạch và nâng tầm 5.000 kỹ sư hiện có ở tất cả các khâu trong mảng thiết kế chip; đồng thời cần đẩy nhanh quá trình đào tạo để đội ngũ này có thêm nhiều kỹ sư hơn nữa.
Giải thích cho nhận định của mình, ông Nguyễn Thanh Yên phân tích, tại các nước lân cận, một kỹ sư bán dẫn mới ra trường có mức lương khoảng 30.000 USD/năm. Ở Việt Nam, sinh viên mới ra trường được trả lương 10.000 USD/năm (khoảng 250 triệu đồng/năm) đã là mức thu nhập tốt. Giả sử với mức tăng lương 25%/năm, sau 5 năm, mức lương kỹ sư có 5 năm kinh nghiệm của Việt Nam mới bằng lương kỹ sư vừa ra trường ở các nước xung quanh.
Hơn nữa, việc thiết kế chip tốn ít nguồn lực đầu tư, đỡ rủi ro hơn, kỹ thuật đòi hỏi thấp hơn. Công việc này lại thích hợp với những nước có dân số trẻ, giỏi về các môn STEM (khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học) như Việt Nam.
Với tính toán như vậy, ở góc độ nhà đầu tư nước ngoài, thay vì sang các nước lân cận trong khu vực, sang Việt Nam doanh nghiệp sẽ tuyển được nhiều kỹ sư giỏi. Đây là lợi thế tốt của Việt Nam. Cơ hội của Việt Nam trong ngành bán dẫn chính là con người - nguồn nhân lực. Các kỹ sư bán dẫn Việt đang làm việc cho các doanh nghiệp nước ngoài nhưng lại là lực lượng rất có giá trị. Đội ngũ kỹ sư này chính là tài sản của các công ty thiết kế chip.
Việt Nam có thể thông qua ngành bán dẫn để xây dựng nguồn nhân lực có tiềm năng thu nhập cao, thu hút công ty nước ngoài lập chi nhánh tại địa phương và hỗ trợ các công ty trong nước khởi nghiệp.
Cơ hội lớn
Chủ tịch Hội đồng sáng lập Hiệp hội Phần mềm và Dịch vụ công nghệ thông tin (CNTT) Việt Nam (Vinasa) Trương Gia Bình cho rằng, ngành bán dẫn về lý thuyết đều xuất phát từ các trường đại học hàng đầu của phương Tây. Thế nhưng, người viết phần mềm thiết kế chip 90% là người Ấn Độ. Trong khi đó, Việt Nam là nước xếp hạng thứ 2 sau Ấn Độ về xuất khẩu phần mềm.
Ông Trương Gia Bình cho rằng, những nguồn cung ứng chip lớn của thế giới đều đang có vấn đề của riêng mình. Trong bối cảnh đó, Việt Nam với những thế mạnh riêng về văn hóa, con người, đang nổi lên như một điểm đến của ngành bán dẫn thế giới. Trong lĩnh vực AI, Việt Nam cần chạy nhanh để tạo thế và lực cho chip Việt. Nếu đưa được AI vào trong các con chip, các hãng chip trên thế giới sẽ rất quan tâm đến việc hợp tác với Việt Nam. Một cơ hội khác của Việt Nam là cung cấp nguồn nhân lực cho các nhà máy sản xuất chip trên thế giới.
“Tôi có đi tìm hiểu và hỏi các lãnh đạo công nghệ thông tin trên thế giới, cơ hội lớn với Việt Nam trong khoảng 3 năm. Do đó, chúng ta nên tận dụng khoảng thời gian cơ hội này”, ông Trương Gia Bình cho biết.
Theo bà Nguyễn Thị Lệ Quyên, Phó Giám đốc cơ sở Hà Nội, Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia (NIC, Bộ Kế hoạch và Đầu tư - KH&ĐT), công nghệ bán dẫn là xu hướng ko thể đảo ngược. Lãnh đạo Chính phủ đã nhìn ra đây là thời cơ nghìn năm có một của Việt Nam.
Đại diện Bộ KH&ĐT cho biết, trong bối cảnh cuộc đua bán dẫn toàn cầu đang nóng dần, các tập đoàn chip hàng đầu thế giới đang gia nhập thị trường Việt Nam. Trong năm 2023, 2 công ty chip Amkor và Hana Micro đã đầu tư xây dựng tại Việt Nam 2 nhà máy quy mô hơn 1 tỷ USD. Việt Nam đang có cơ hội lớn nhưng cũng có một số thách thức trong việc đào tạo, cung ứng nguồn nhân lực cho ngành công nghiệp bán dẫn. Việt Nam có đủ điều kiện và năng lực để đào tạo khoảng 50.000 kỹ sư ngành công nghiệp bán dẫn đến năm 2030, tuy nhiên, về chất lượng vẫn tồn tại khoảng cách lớn giữa cung và cầu.
Các thách thức của Việt Nam là chưa có nhiều chuyên gia, giảng viên vào hoạt động đào tạo trong nước. Công nghiệp bán dẫn yêu cầu khoản đầu tư lớn từ cả phía Nhà nước, viện trường và doanh nghiệp cho việc đào tạo. Chương trình đào tạo đại học còn thiếu và chưa đạt chuẩn quốc tế so với sự phát triển của công nghệ bán dẫn.
Ông Nguyễn Thiện Nghĩa, Phó Cục trưởng phụ trách Cục Công nghiệp Công nghệ thông tin và Truyền thông (Bộ TT&TT), cho rằng trong lĩnh vực công nghiệp bán dẫn, Việt Nam đang gặp một thách thức lớn khi phải đối mặt với tình trạng thiếu hụt cả thày lẫn thợ.
“Nhu cầu đa dạng hóa chuỗi cung ứng chỉ tồn tại trong vòng 1- 2 năm. Không chỉ Việt Nam, các nước khác trong khu vực như Ấn Độ, Malaysia, Trung Quốc Pakistan cũng đang hành động rất nhanh. Nếu không hành động nhanh, Việt Nam sẽ bỏ lỡ thời cơ phát triển ngành công nghiệp bán dẫn”, ông Nguyễn Thiện Nghĩa cho biết.
Mức đầu tư cho công nghệ bán dẫn dưới 16nm là hơn 10 tỷ USD, công nghệ 28nm đòi hỏi nguồn đầu tư 5 - 7 tỷ USD. Mức đầu tư cho công nghệ 40 - 60 nm là 3 - 5 tỷ USD, con số dễ chấp nhận hơn. Với công nghệ hơn 90nm, Việt Nam cần đầu tư từ 500 triệu cho đến 1 tỷ USD. Đây là những yếu tố Việt Nam cần cân nhắc.
Về việc lựa chọn phân khúc sản phẩm, ông Nguyễn Thiện Nghĩa cho rằng, nếu có sản phẩm, với chi phí đầu tư khả thi, phân khúc Việt Nam có thể chủ động là hạ tầng ICT, bao gồm chip cho lĩnh vực viễn thông, data center, năng lượng. Đây là những hướng đi mà các doanh nghiệp có thể cân nhắc.