Vụ “giải cứu vợ bị bắt đưa lên ô tô, chồng đâm chết người” xảy ra tại quán cà phê xã Long An, huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long. Ảnh: chụp qua camera.
Trao đổi với phóng viên báo Tin tức chiều 17/11, Luật sư Nguyễn Anh Thơm (Trưởng Văn phòng luật sư Nguyễn Anh, Đoàn luật sư Thành phố Hà Nội) cho biết: Vụ việc các đối tượng tham gia bắt giữ chị Hằng (người vợ) trong trường hợp này có thể được xem xét thuộc trường hợp đồng phạm, phạm tội có tổ chức được quy định tại Khoản 2 Điều 17 Bộ luật hình sự (BLHS) “Đồng phạm”. Xét hành vi của các đối tượng đã có cấu thành tội bắt giữ người trái pháp luật. tội phạm và hình phạt được quy định tại điểm a, khoản 2 Điều 157 BLHS với khung hình phạt tù từ 2 năm đến 7 năm.
“Hành vi của anh Giao (người chồng) là chống trả, ngăn chặn và bắt giữ các đối tượng đang thực hiện hành vi phạm tội quả tang bắt giữ người trái pháp luật. Xét về bối cảnh xảy ra vụ việc các đối tượng rất hung hãn, quyết liệt, sử dụng bình xịt hơi cay bắt giữ vợ mình là rất cấp thiết, không còn sự lựa chọn nào khác khi anh Giao đang hái dừa phái sau nhà nghe tiếng kêu cứu của vợ nên đã chạy đến nơi vợ đang bị bắt lên xe ô tô và anh Giao dùng cầm thanh sắt có mũi nhọn đâm về phía nhóm các đối tượng rất hung hãn. Hậu quả có 1 đối tượng trong nhóm bắt giữ vợ bị tử vong và 2 đối tượng khác bị thương”, luật sư Nguyễn Anh Thơm nói.
Theo Văn phòng Luật sư Nguyễn Anh, hành vi của anh Giao có thể được xem xét là 1 trong 7 trường hợp miễn trách nhiệm hình sự theo quy định mới có lợi cho người phạm tội từ Điều 20 đến Điều 26 BLHS 2015 (sửa đổi bổ sung 2017 và có hiệu lực thi hành từ 01/01/2018), đó là trường hợp Gây thiệt hại trong khi bắt giữ người phạm tội theo quy định tại khoản 1 Điều 24 BLHS. “Hành vi của người để bắt giữ người thực hiện hành vi phạm tội mà không còn cách nào khác là buộc phải sử dụng vũ lực cần thiết gây thiệt hại cho người bị bắt giữ thì không phải là tội phạm”, ông Nguyễn Anh Thơm nói.
Nếu Cơ quan điều tra xét thấy anh Giao vẫn còn cách nào khác để xử lý vụ việc, thay vào là việc dụng hung khí gây sát thương cho các đối tượng thì rất có thể sẽ phải chịu trách nhiệm hình sự theo Khoản 2, Điều 24 “Trường hợp gây thiệt hại do sử dụng vũ lực rõ ràng vượt quá mức cần thiết, thì người gây thiệt hại phải chịu trách nhiệm hình sự”. Khi đó, anh Giao có thể sẽ phải đối mặt đối mặt với tội danh "Giết người" do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng theo quy định tại Điều 126 BLHS hoặc tội "Giết người" trong tình trạng tinh thần bị kích động mạnh theo quy định tại Điều 125 BLHS.
Liên quan tới vụ việc, luật sư Đặng Văn Cường (Trưởng Văn phòng Luật sư Chính pháp) nhận định: Cơ quan điều tra cần làm rõ diễn biến hành vi, đặc biệt là việc sử dụng vũ lực, gây nguy hiểm cho nhau của hai bên; đồng thời làm rõ ý thức chủ quan, tương quan lực lượng và hậu quả để xác định những hành vi bị truy cứu trách nhiệm hình sự của anh Giao cũng như nhóm bắt cóc.
Điều 157, BLHS 2015 quy định hành vi bắt, giữ hoặc giam người trái pháp luật thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm hoặc phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm. Với những tình tiết định khung quy định tại khoản 2, 3 điều này như có tổ chức; đối với người dưới 18 tuổi, phụ nữ mà biết là có thai, người già yếu hoặc người không có khả năng tự vệ hay tra tấn, đối xử hoặc trừng phạt tàn bạo, vô nhân đạo hoặc hạ nhục phẩm giá nạn nhân thì người vi phạm có thể đối diện mức án tối đa 12 năm tù.
"Ngoài ra, công an cũng sẽ làm rõ mối quan hệ hôn nhân giữa chị Hằng và anh Giao. Nếu mối quan hệ này là hôn nhân hợp pháp, tự nguyện, tiến bộ và những người cản trở đã bị xử phạt vi phạm hành chính trước đó thì có thể bị xử lý hình sự theo quy định tại Điều 181 BLHS 2015 với mức án tù cao nhất là 3 năm. Tổng hợp 2 tội danh, mức án tối đa dành cho nhóm này có thể lên đến 15 năm tù", ông Đặng Văn Cường nói.
Về hành vi của anh Giao, theo luật sư Đặng Văn Cường, trong trường hợp nhóm bắt cóc xâm phạm đến thân thể, sức khỏe của người vợ, anh Giao đã yêu cầu thả người nhưng nhóm này sử dụng hung khí, công cụ hỗ trợ tấn công lại thì người đàn ông này có quyền tự vệ, chống trả để triệt tiêu sức tấn công của đối phương. Điều 22 BLHS 2015 quy định phòng vệ chính đáng là hành vi của người vì bảo vệ quyền hoặc lợi ích chính đáng của mình, của người khác hoặc lợi ích của Nhà nước, của cơ quan, tổ chức mà chống trả lại một cách cần thiết người đang có hành vi xâm phạm các lợi ích nói trên.
Điều 24 BLHS 2015 bổ sung tình huống công dân được phép dùng vũ lực, thậm chí gây thương tích cho kẻ phạm tội quả tang trong quá trình bắt giữ. Hành vi bắt giữ người thực hiện hành vi phạm tội mà không còn cách nào khác là buộc phải sử dụng vũ lực cần thiết gây thiệt hại cho người bị bắt giữ thì không phải là tội phạm.
"Trong tình huống này, cơ quan điều tra sẽ làm rõ hành vi chống trả, bắt giữ có cần thiết hay vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng hay không. Nếu không gây thiệt mạng, gây thương tích cho những người đó mà anh Giao và vợ sẽ bị đe dọa, nguy hiểm đến tính mạng thì có thể được xác định là phòng vệ chính đáng, kể cả hậu quả làm chết người", đại diện Văn phòng Luật sư Chính pháp nói.
Trường hợp, cơ quan chức năng xác định anh Giao đã chống trả quá mức cần thiết thì hành vi này là "Giết người" do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng (Điều 126), hoặc Giết người trong tình trạng tinh thần bị kích động mạnh (Điều 125). Mức án tối đa dành cho người đàn ông này theo 2 tội danh trên lần lượt là 5 và 7 năm tù.
Nhiều luật sư nhận định: Nhóm bắt cóc sẽ đối mặt mức án tối đa 15 năm tù. Còn anh Giao, nếu bị truy cứu trách nhiệm hình sự, có thể bị tuyên phạt tối đa 7 năm tù.
Điều 24. Gây thiệt hại trong khi bắt giữ người phạm tội
1. Hành vi của người để bắt giữ người thực hiện hành vi phạm tội mà không còn cách nào khác là buộc phải sử dụng vũ lực cần thiết gây thiệt hại cho người bị bắt giữ thì không phải là tội phạm.
2. Trường hợp gây thiệt hại do sử dụng vũ lực rõ ràng vượt quá mức cần thiết, thì người gây thiệt hại phải chịu trách nhiệm hình sự.