Tiết mục biểu diễn múa rồng tại Lễ hội truyền thống đền Trần năm 2022. Ảnh tư liệu: Công Luật/TTXVN
Các điểm du lịch tâm linh hấp dẫn
Theo thống kê, Nam Định có 1.360 di tích; trong đó có 2 di tích quốc gia đặc biệt là quần thể di tích lịch sử văn hóa Trần gắn với lịch sử vương triều Trần; quần thể di tích lịch sử văn hóa Phủ Dầy. Toàn tỉnh có một di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại là “Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt”; 12 di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia và nhiều loại hình nghệ thuật, diễn xướng dân gian đặc sắc như hát chèo, hát chầu văn, hát ca trù, nghệ thuật múa rối nước, rối cạn, cà kheo, nhạc kèn, múa rồng, múa sư tử, múa lân.
Nam Định có gần 240 lễ hội truyền thống, với nhiều lễ hội lớn như: Lễ Khai ấn Đền Trần (thành phố Nam Định); Lễ hội Phủ Dầy, Hội chợ Viềng Xuân (huyện Vụ Bản); Lễ hội chùa Keo Hành Thiện (huyện Xuân Trường); Lễ hội chùa Cổ Lễ (huyện Trực Ninh)... Các lễ hội này hằng năm thu hút đông đảo du khách trong và ngoài nước.
Hằng năm, Lễ hội Khai ấn đền Trần (phường Lộc Vượng, thành phố Nam Định) được tổ chức với nhiều hoạt động mang đậm bản sắc văn hóa truyền thống như lễ rước kiệu Ngọc Lộ; lễ rước nước và tế cá; nghi thức dâng hương và các hoạt động văn hóa, nghệ thuật, trò chơi dân gian; trọng tâm là lễ khai ấn vào đêm 14 tháng Giêng đã thu hút hàng vạn du khách thập phương.
Ông Nguyễn Đức Bình, Trưởng ban quản lý Khu Di tích lịch sử, văn hóa đền Trần - chùa Tháp cho biết, hằng năm, tại khu di tích đền Trần diễn ra 2 lễ hội lớn là Lễ khai ấn đầu Xuân và Hội đền Trần tháng Tám. Để phục vụ nhu cầu của nhân dân, du khách, tỉnh Nam Định đã và đang hoàn thiện dự án đầu tư xây dựng khu trung tâm lễ hội thuộc Khu di tích lịch sử - văn hóa Trần với tổng diện tích 92,5 ha, gồm 3 phân khu chính: Khu Công viên văn hóa Trần; Khu Trung tâm lễ hội và khu đệm, khu dịch vụ, hệ thống đường giao thông kết nối đến các phân khu, giao thông nội bộ, công trình đầu mối hạ tầng kỹ thuật chung... Đến nay, dự án đã cơ bản hoàn thành và đưa vào sử dụng giúp việc tổ chức lễ hội đền Trần ngày càng quy mô, bài bản, trở thành một trong những điểm đến của du khách.
Ngoài đền Trần, Nam Định còn nổi tiếng và được xem là trung tâm thờ Mẫu lớn nhất cả nước với Khu Di tích lịch sử văn hóa Phủ Dầy. Vào lễ hội Phủ Dầy (đầu tháng 3 âm lịch hằng năm), hàng vạn người dân ở khắp nơi lại tìm về đây để hòa mình vào các hoạt động văn hóa truyền thống phong phú như: Lễ rước Mẫu thỉnh kinh, lễ rước đuốc tại Phủ Tiên Hương, thi đấu cờ người, xếp chữ, kéo hoa trượng hội và đắm chìm trong không gian văn hóa Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt.
Chị Lê Thị Nhung, du khách từ tỉnh Hải Dương chia sẻ, năm nào vào lễ hội Phủ Dầy chị cũng thu xếp công việc, thời gian để đến đây lễ Mẫu, xem các thanh đồng thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu. Ở lễ hội, chị cảm nhận được đây là nơi hội tụ giữa văn hóa vật thể và phi vật thể, những giá trị về lịch sử, văn hóa, tín ngưỡng của dân tộc được bảo tồn và tôn vinh.
Kết nối phát triển du lịch cộng đồng
Nam Định là một trong những tỉnh dẫn đầu về xây dựng nông thôn mới, tạo nên những vùng quê sáng, xanh, sạch, đẹp. Bên cạnh đó, lợi thế về các khu, điểm di tích, lịch sử văn hóa và nhiều nhà thờ đẹp ở khắp các địa phương trong tỉnh là những điều kiện lý tưởng để hình thành các tour, tuyến du lịch kết nối các di tích lịch sử văn hóa, nhà thờ với các hoạt động trải nghiệm đời sống lao động sản xuất của người dân địa phương.
Năm 2019, Ecohost Hải Hậu - mô hình du lịch nông thôn đầu tiên tại Nam Định ra đời, tạo nên điểm nhấn về sự liên kết giữa doanh nghiệp và người dân địa phương trong phát triển du lịch cộng đồng.
Bà Nguyễn Thị Nhàn, Giám đốc Ecohost Hải Hậu chia sẻ, ngoài là huyện nông thôn mới đầu tiên của tỉnh với cảnh quan thiên nhiên yên bình, Hải Hậu còn có những tài nguyên du lịch đặc trưng như Nhà thờ đổ trên bãi biển thuộc thị trấn Cồn - chứng tích của biến đổi khí hậu ở Việt Nam cùng với nhiều Nhà thờ có kiến trúc độc đáo, làng kèn đồng Phạm Pháo (xã Hải Minh); di tích Cầu Ngói - Chùa Lương (xã Hải Anh)… Đây là những điều kiện lý tưởng để hình thành các điểm đến trong tour du lịch cộng đồng Ecohost Hải Hậu.
Những năm gần đây, để tạo sức hút với du khách, ngoài các điểm tham quan ở huyện Hải Hậu, Ecohost Hải Hậu đã liên kết với các đơn vị khác trong tỉnh để tạo thành hệ thống, cung cấp đa dạng dịch vụ và mang đến cho du khách cái nhìn tổng quan hơn, ấn tượng hơn về văn hóa, phong tục tập quán, con người Nam Định.
Bà Trần Thị Loan, đại diện Ecohost Trực Thắng (huyện Trực Ninh) cho biết Ecohost Trực Thắng là một phần mở rộng trong chiến lược phát triển du lịch cộng đồng bền vững của Ecohost Hải Hậu nhằm mang đến nhiều hơn những trải nghiệm độc đáo cho khách du lịch. Những sự khác nhau trong đặc điểm địa lý, văn hóa ở mỗi địa phương sẽ tạo nên sự đa dạng trong dịch vụ, từ đó làm hài lòng và ghi dấu ấn với tất cả du khách khi đến với Nam Định.
Nhằm khai thác những giá trị lịch sử, văn hóa để phát triển du lịch, thu hút du khách, năm 2022, Nam Định đã đăng ký Chương trình phát triển du lịch nông thôn trong xây dựng nông thôn mới, giai đoạn 2021-2025 với các mô hình: Du lịch làng nghề cây cảnh Vị Khê ở xã Nam Điền (huyện Nam Trực); Mỹ Tân (thành phố Nam Định); mô hình du lịch sinh thái cộng đồng tại xã Giao Xuân (huyện Giao Thủy); mô hình du lịch cộng đồng Ecohost Hải Hậu (thị trấn Yên Định, huyện Hải Hậu).
Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Nam Định đã tăng cường công tác xúc tiến quảng bá du lịch, phối hợp với các đơn vị liên quan, các Hiệp hội Du lịch, công ty lữ hành tổ chức các đoàn Famtrip đến các điểm du lịch cộng đồng nhằm quảng bá, xúc tiến, giới thiệu điểm đến. Ngành du lịch tỉnh đã thiết kế, vận hành các trang quảng bá, xúc tiến du lịch Nam Định trên các nền tảng mạng xã hội, khuyến khích doanh nghiệp du lịch đổi mới sáng tạo trong hoạt động kinh doanh, hỗ trợ kết nối sản phẩm du lịch nông thôn với các sản phẩm du lịch khác để từng bước hình thành sản phẩm du lịch mới dựa trên công nghệ số, dữ liệu số, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp, người dân, du khách tiếp cận nhanh, sinh động, chính xác, đầy đủ thông tin về mảnh đất, con người, văn hóa, du lịch tỉnh Nam Định.
Theo thống kê, trong 3 tháng đầu năm 2025, có khoảng 768.000 lượt khách du lịch tham quan Nam Định, tăng hơn 7% so với cùng kỳ năm 2024. Tổng thu từ khách du lịch ước đạt 182 tỷ đồng, tăng trên 10% so với cùng kỳ.