Việt Nam đã và đang thực hiện các thủ thuật ghép tạng và bộ phận như thế giới đang làm. Ảnh: BV
Ông Nguyễn Huy Quang cho rằng, bên cạnh vấn đề liên quan đến khía cạnh về pháp lý, vô tình để lọt hồ sơ giả hoặc bị các đối tượng lừa đảo, thì vẫn có trường hợp cơ sở y tế biết nhưng nhắm mắt cho qua. Đây chính là mối quan hệ tay ba giữa người mua, người bán và các bệnh viện.
Còn Giáo sư Trần Ngọc Sinh, Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hội ghép tạng Việt Nam cho biết: "Cả nước hiện có nhiều trung tâm thực hiện ghép tạng, nhưng số trung tâm tôn trọng quy tắc không trao đổi tài chính giữa người cho và người nhận rất ít. Có những cá nhân buôn bán tạng công khai dưới nhiều hình thức kín đáo khác, thậm chí đưa ra giải pháp để lách luật".
“Vấn nạn buôn bán tạng có thể đe dọa đến những thành tựu có được trong ghép tạng. Tuy nhiên, đây là vấn nạn nhức nhối không chỉ ở Việt Nam, mà của toàn cầu. Đặc biệt là tình trạng buôn bán mô tạng trá hình thông qua hình thức du lịch ghép tạng”, Giáo sư Sinh cho biết thêm.
Theo Giáo sư Sinh, pháp luật Việt Nam quy định cấm buôn bán tạng phủ dưới mọi hình thức, nhưng đối với người nước ngoài tới Việt Nam thì không bị luật điều phối. Chẳng hạn, một người nước ngoài đưa người sang Việt Nam thực hiện ghép tạng, các bác sĩ biết rõ đây là trường hợp mua bán tạng qua hình thức du lịch nhưng lại chưa có luật cấm đối với người nước ngoài.
Bên cạnh đó, nhiều trường hợp làm giả giấy tờ, giả chữ ký cơ quan có thẩm quyền để hợp thức hóa việc mua bán tạng. Theo bác sĩ Dư Thị Thu, Bệnh viện Chợ Rẫy, cơ quan y tế không đủ khả năng để xác minh đâu là giấy tờ hợp pháp và đâu là giấy tờ giả. “Gần đây, bệnh viện tiếp nhận một cặp vợ chồng đến để thực hiện ghép tạng. Theo thông tin, cặp vợ chồng này đã bị Bệnh viện Đại học Y dược TP Hồ Chí Minh từ chối ghép tạng. Chúng tôi yêu cầu đến cơ quan địa phương xác minh thì được biết có dấu hiệu làm giả giấy tờ. Như vậy, nếu không nắm được thông tin trường hợp này đã bị bệnh viện trên từ chối, thì có lẽ đã đồng ý ghép tạng cho họ”, bác sĩ Dư Ngọc Thu nói.
Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Trường Sơn cũng thông tin, đến nay Việt Nam đã làm chủ được các kỹ thuật ghép tạng. Theo đó, trong 15 năm qua, Việt Nam đã thực hiện được hơn 5.000 ca ghép tạng và có 40.000 người đăng ký hiến tạng. Tuy có nhiều thành tựu về ghép tạng, nhưng hiện nay vẫn còn nhiều rào cản trong công tác ghép tạng như số người được ghép tạng vẫn còn ít, số lượng người ghép chủ yếu từ nguồn tạng của người sống còn người chết não rất ít.
“Trong thời gian tới cần phải xây dựng lại hành lang pháp lý thông thoáng hơn để có thể tận dụng nguồn tạng từ người chết não. Theo thống kê, mỗi năm Việt Nam có có khoảng 10.000 người tử vong do tai nạn giao thông và đây chính là nguồn tạng hiến tiềm năng”, Thứ trưởng Nguyễn Trường Sơn cho biết.
Ông Nguyễn Hoàng Phúc, Phó Giám đốc Trung tâm Điều phối quốc gia về ghép bộ phận cơ thể người đề xuất, cần sớm sửa đổi, bổ sung Luật hiến, lấy, ghép mô bộ phận cơ thể người và hiến, lấy xác. Bên cạnh đó, xác định rõ tạng hiến là quà tặng sự sống, là tài sản quốc gia không thuộc sở hữu riêng của cơ sở y tế nào; tuân thủ tuyên bố về phòng chống buôn bán tạng và du lịch ghép tạng; chỉ tiến hành ghép tạng khi người ghép có tên trong danh sách chờ ghép quốc gia và danh sách chờ ghép quốc là cơ sở pháp lý cho việc điều phối lấy ghép tạng trong toàn quốc.
Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Trường Sơn cũng cho biết, dự kiến năm 2022, Bộ Y tế sẽ trình Quốc hội về Luật hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người và hiến, lấy xác sửa đổi.