BS. Nguyễn Nguyên Huyền thăm khám cho bệnh nhân.
Xin bác sĩ chia sẻ về dịch bệnh Chikungunya đang diễn biến phức tạp tại nhiều nước, bệnh này đã từng xuất hiện thành dịch trước đây hay chưa, thưa bác sĩ?
Chikungunya hay còn được gọi là “bệnh người đi khom lưng” đang có xu hướng gia tăng tại nhiều nước châu Á, đặc biệt là Trung Quốc và Singapore. Đây là căn bệnh do muỗi vằn truyền, gây sốt cao và đau khớp dữ dội, từng bùng phát thành nhiều đợt dịch lớn ở Đông Nam Á và có nguy cơ xâm nhập vào Việt Nam nếu không chủ động phòng chống.
Bệnh Chikungunya lần đầu được ghi nhận vào năm 1952 tại miền nam Tanzania (châu Phi). Tên gọi xuất phát từ ngôn ngữ địa phương, nghĩa là “người đi khom lưng”, mô tả dáng đi khom người đặc trưng của bệnh nhân khi chịu những cơn đau khớp nghiêm trọng.
Hiện nay, Chikungunya đã được ghi nhận ở hơn 60 quốc gia trên thế giới. Riêng tại Đông Nam Á, giai đoạn 2005–2007 đã từng xuất hiện nhiều đợt dịch lớn bùng phát tại Indonesia, Malaysia, Singapore và Thái Lan với hàng trăm nghìn ca mắc. Từ 2008–2011, bệnh tiếp tục lan rộng tới Myanmar, Philippines…
Tác nhân gây bệnh là virus Chikungunya (CHIKV), thuộc họ Togaviridae, giống Alphavirus. Virus này tồn tại tự nhiên ở các loài linh trưởng (khỉ) và một số động vật có vú khác, nhưng nguồn lây trực tiếp cho người chủ yếu là muỗi vằn Aedes aegypti và Aedes albopictus - cũng chính là thủ phạm truyền bệnh sốt xuất huyết. Khi muỗi đốt người hoặc động vật nhiễm bệnh, virus sẽ theo tuyến nước bọt của muỗi xâm nhập vào máu người lành.
Vậy, bệnh Chikungunya có những triệu chứng đặc trưng nào và có thể phân biệt với sốt xuất huyết như thế nào, thưa bác sĩ?
Về các triệu chứng bệnh, sau khi bị muỗi mang mầm bệnh đốt, giai đoạn ủ bệnh thường kéo dài từ 3–7 ngày (có thể ngắn chỉ 1 ngày hoặc dài tới 12 ngày). Người bệnh có thể lây truyền virus cho muỗi từ 1 ngày trước khi khởi sốt và kéo dài trong khoảng 6 ngày đầu của bệnh.
Triệu chứng của bệnh Chikungunya khá giống sốt xuất huyết và một số bệnh do virus khác, dễ khiến người bệnh chủ quan hoặc nhầm lẫn.
Đặc trưng nhất của bệnh Chikungunya là sốt cao đột ngột (thường trên 39°C) kèm theo đau khớp dữ dội, đau cơ, đau đầu, buồn nôn, phát ban, đôi khi sưng quanh khớp. Đáng chú ý, cơn đau khớp ở người bệnh có thể kéo dài nhiều tuần, thậm chí hàng tháng, làm bệnh nhân khó di chuyển, phải khom lưng khi đi lại.
Việc chẩn đoán bệnh cần được thực hiện tại cơ sở y tế, với các xét nghiệm đặc hiệu như ELISA để phát hiện kháng thể hoặc kháng nguyên virus, hoặc PCR để tìm vật liệu di truyền của virus.
Với khả năng dễ lây lan, bệnh này có thể phòng như thế nào, thưa bác sĩ?
Hiện chưa có vaccine phòng bệnh Chikungunya, vì vậy phòng chống muỗi và diệt lăng quăng, bọ gậy là biện pháp quan trọng nhất. Mỗi gia đình cần thường xuyên loại bỏ các ổ nước đọng, nơi muỗi đẻ trứng, đậy kín dụng cụ chứa nước, thay nước bình hoa và bể cảnh, thu dọn phế thải có thể chứa nước mưa. Khi ngủ, người dân nên mắc màn, mặc quần áo dài tay, sử dụng kem xua muỗi và phối hợp phun hóa chất diệt muỗi khi có dịch.
Bên cạnh đó, người dân cần tăng cường giám sát tại cửa khẩu và vùng nguy cơ cao; đẩy mạnh truyền thông nâng cao nhận thức cộng đồng; nâng cao năng lực chẩn đoán, điều trị; chuẩn bị đầy đủ vật tư y tế và tổ chức diệt lăng quăng, muỗi ngay từ khi chưa có dịch.
Bệnh Chikungunya tuy hiếm khi gây tử vong, nhưng những cơn đau khớp kéo dài và khả năng lây lan nhanh khiến nó trở thành mối đe dọa không thể xem nhẹ. Chủ động diệt muỗi, diệt lăng quăng ngay từ hôm nay chính là cách bảo vệ tốt nhất cho gia đình và cộng đồng.
Xin cảm ơn bác sĩ!