Quá trình xét tặng giải thưởng Hồ Chí Minh, giải thưởng Nhà nước về VHNT năm nay được chia làm hai đợt. Đợt đầu, có 10 tác giả được Giải thưởng Hồ Chí Minh, 67 tác giả được Giải thưởng Nhà nước. Đợt 2, có thêm 8 tác giả được Giải thưởng Hồ Chí Minh, 28 tác giả được Giải thưởng Nhà nước.
Nhà nhiếp ảnh Chu Chí Thành- nguyên Chủ tịch Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam nghiên cứu tư liệu tại Ban Biên tập Ảnh TTXVN để xây dựng cụm tác phẩm "Những khoảnh khắc để lại". Ảnh: Minh Đức/TTXVN. |
10 tác giả được Giải thưởng Hồ Chí Minh đợt đầu gồm: Nhạc sĩ Doãn Nho, GS. TS. NSND Lê Ngọc Canh (Lý Lai Anh), NSND Chu Thuý Quỳnh, TS Trần Đình Ngôn, tác giả Nguyễn Thế Khoán (Mịch Quang), GS. NSND Nguyễn Trọng Bằng, PGS Triệu Đạt Hiền (Chu Minh), tác giả Nguyễn Xuân Thiều; nhạc sĩ Hoàng Phi Hồng (Hoàng Hà, Cẩm La); nhà văn Trần Hữu Mai.
8 tác giả được Giải thưởng Hồ Chí Minh đợt sau có: Nhà thơ Xuân Quỳnh, Nhạc sĩ Thuận Yến, nhạc sĩ Đinh Ngọc Liên, nhà thơ Thu Bồn, nhà nghiên cứu Ninh Viết Giao, nhà điêu khắc Tạ Quang Bạo, NSND Trần Bảng, Nhà nhiếp ảnh Lương Nghĩa Dũng.
67 tác giả được Giải thưởng Nhà nước đợt đầu gồm: NGND Hoàng Cương, GS. TS Trần Thế Bảo, NSND Lê Văn Thi, NSND Phạm Nhuệ Giang, NSND Trần Thế Dân, TS Ngô Phương Lan, NSND Đào Bá Sơn, NSƯT Nguyễn Xuân Sơn, KTS Lê Thành Vinh, NSND Hà Bắc, nhà viết kịch Nguyễn Đăng Chương (Cục trưởng Cục Nghệ thuật biểu diễn)…
28 tác giả được tặng Giải thưởng Nhà nước đợt sau có: Nhạc sĩ Thế Song, nhạc sĩ Lê Việt Hòa, nhạc sĩ Cao Việt Bách, nhà nghiên cứu di sản Trần Lâm Biền, nhà nghiên cứu văn hóa Ngô Đức Thịnh, tác giả Vũ Quốc Ái (Lê Lam), tác giả Cổ Tấn Long Châu, tác giả Nguyễn Hữu Cấy, tác giả Bửu Chỉ, tác giả Nguyễn Bích, Nguyễn Thành Đại (Từ Lương), Hoàng Quốc Hải, Trần Hoàng Hải, Đỗ Văn Thuận (Hồng Diệu)...
Trước đó, lễ trao Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước về VHNT dự kiến diễn ra vào sáng ngày 11/3 tại Nhà hát Lớn Hà Nội, tuy nhiên đã bị tạm hoãn để bổ sung thêm hồ sơ xét tặng.
Cụ thể, ngày 5/1, Chủ tịch nước Trần Đại Quang đã ký Quyết định trao tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật cho 10 tác giả (đồng tác giả) có cụm tác phẩm đặc biệt xuất sắc về văn học, nghệ thuật, góp phần vào sự nghiệp xây dựng Chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc (đợt 1). Tuy nhiên, trong danh sách này không có những tác giả như: Nhà thơ Xuân Quỳnh, Nhạc sĩ Thuận Yến, nhạc sĩ Đinh Ngọc Liên, nhà thơ Thu Bồn… vì lý do là hồ sơ không đáp ứng đúng tiêu chuẩn (thiếu các giải thưởng).
Nhà báo liệt sĩ TTXVN Lương Nghĩa Dũng (1935 - 1972), quê tại xã Quang Trung, huyện Phú Xuyên (Hà Nội). Những bức ảnh khi là phóng viên ảnh chiến trường của Thông tấn xã Giải phóng đã lưu lại chân thực những khoảnh khắc bi tráng trong cuộc chiến chống Mỹ của quân và dân Việt Nam. Năm 2016, tác giả Lương Nghĩa Dũng với cụm tác phẩm "Những khoảnh khắc để lại" (gồm 5 ảnh): "Lửa vây máy bay Mỹ", "Nữ pháo binh Ngư Thủy", "Đưa xe tăng vào trận", "Xốc tới" và "Đánh chiếm cứ điểm 365" được xét tặng giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật lĩnh vực nhiếp ảnh. |
Sau đó, Bộ VHTTDL cũng đã có tờ trình đề nghị Thủ tướng xem xét, trình Chủ tịch nước xét tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật cho tác giả Đoàn Hữu Công (tức nhạc sỹ Thuận Yến) có cụm tác phẩm đủ điều kiện, tiêu chuẩn và tỷ lệ phiếu bầu đồng ý từ 90% trở lên của tổng số thành viên Hội đồng cấp Nhà nước; cũng như trường hợp của Nhà thơ Xuân Quỳnh, nhà thơ Thu Bồn… Cùng thời điểm, Bộ VHTTDL gửi tờ trình đề nghị xét tặng Giải thưởng Nhà nước về Văn học Nghệ thuật 2016 cho 8 tác giả gồm: Trần Lâm Biền, Trần Viết Bính (Trần Việt), Nguyễn Thành Đại (Từ Lương), Nguyễn Thị Tài Hồng (Lê Minh), Phạm Vũ La (Hoàng Luyện), Hoàng Anh Nhân, Ngô Đức Thịnh, Nguyễn Văn Vinh (Quang Vinh) sau khi đã bổ sung Giấy chứng nhận Giải thưởng theo đúng quy trình.
Sau khi xem xét cụ thể, Chủ tịch nước đã ký Quyết định số 602/QĐ-CTN ngày 30/3/2017, chính thức truy tặng giải thưởng Hồ Chí Minh cho nữ thi sĩ Xuân Quỳnh với hai tập thơ “Lời ru mặt đất” và “Bầu trời trong quả trứng”.
Nữ thi sĩ Xuân Quỳnh (1942-1988) là nhà thơ nữ tiêu biểu của thế hệ sinh ở thập niên 40 và nở rộ với những tác phẩm từ thập kỷ 60 như “Thuyền và Biển”, “Sóng”, “Thơ tình cuối mùa thu”, “Tiếng gà trưa”, “Bầu trời trong quả trứng”… Bà đã được truy tặng Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật vào năm 2001. Tháng 4/2016, hồ sơ của nhà thơ Xuân Quỳnh đã vượt qua ba vòng xét duyệt và có tên trong danh sách các hồ sơ đủ điều kiện mà Bộ VHTTDL trình Hội đồng cấp Nhà nước xét tặng giải thưởng Hồ Chí Minh và giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật năm 2016.
Tuy nhiên, do thiếu giấy xác nhận của Hội Nhà văn Việt Nam về tập thơ thiếu nhi “Bầu trời trong quả trứng”, nhà thơ Xuân Quỳnh đã lỗi hẹn với Giải thưởng này. Sau khi Hội Nhà văn Việt Nam bổ sung giấy xác nhận giải thưởng, Bộ VHTTDL đã tiếp tục trình Thủ tướng xét tặng giải thưởng Hồ Chí Minh năm 2016 cho nữ thi sĩ Xuân Quỳnh cũng như nhiều tác giả khác và tờ trình đã được Chủ tịch nước phê duyệt.
Tiếp sau đó, Thủ tướng Chính phủ đã có tờ trình số 524/TTr-TTg ngày 12/4/2017, trình Chủ tịch nước về việc đề nghị tặng “Giải thưởng Hồ Chí Minh”, “Giải thưởng Nhà nước” về văn học nghệ thuật cho 35 tác giả; trong đó nhạc sĩ Đoàn Hữu Công (Thuận Yến), Đinh Ngọc Liên và Hà Đức Trọng (Thu Bồn) có tên trong danh sách đề nghị xét tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh.
Ngày 19/4,
Chủ tịch nước Trần Đại Quang đã ký Quyết định trao tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh
về văn học và nghệ thuật cho 7 tác giả, cố tác giả; gồm: Tác giả Tạ Quang Bạo
với các tác phẩm Tượng đài chiến thắng Quế Sơn (Quảng Nam), Tượng đài chiến
thắng Sông Lô (Phú Thọ); tác giả Trần Bảng với sách “Trần Bảng - Đạo diễn
Chèo”; tác giả Ninh Viết Giao với 9 tập sách “Kho tàng Vè xứ Nghệ”; tác giả
Đoàn Hữu Công (Thuận Yến) với các ca khúc: “Gửi em ở cuối sông Hồng”, “Con gái
mẹ đã thành chiến sĩ”, “Vầng trăng Ba Đình”, “Chia tay hoàng hôn”, “Người về
thăm quê”; tác giả Lương Nghĩa Dũng với cụm tác phẩm: “Những khoảnh khắc để
lại” (5 ảnh: “Lửa vây máy bay Mỹ”, “Nữ pháo binh Ngư Thủy”, “Đưa xe tăng vào
trận”, “Xốc tới”, “Đánh chiếm cứ điểm 365”); tác giả Đinh Ngọc Liên với cụm tác
phẩm nhạc nghi lễ: “Trống hành khúc, trống tang lễ”, “Nhạc chào mừng, các bài
kèn hiệu”, ca khúc “Phủ thông chiến thắng”; khí nhạc “Xuân chiến thắng”; ca
khúc “Hải cảng về ta”, khí nhạc “Vọng khúc tiền tiêu miền duyên hải”; tác giả
Hà Đức Trọng (Thu Bồn) với các tiểu thuyết: “Chớp trắng”, “Vùng pháo sáng”,
“Dưới tro
Cùng ngày 19/4, Chủ tịch nước
Trần Đại Quang đã ký Quyết định trao tặng Giải thưởng Nhà nước về văn học và
nghệ thuật cho 28 tác giả, cố tác giả.