Sau hơn 4 năm người dân xã Cây Thị và thị trấn Trại Cau, huyện Đồng Hỷ (Thái Nguyên) sống thấp thỏm sợ hãi trong những căn nhà nứt toác từ nền tới tường nhà, sụt lún đất nông nghiệp, mất nước..., tháng 11/2018, các cơ quan chức năng đã xác định được nguyên nhân cụ thể và quy trách nhiệm thuộc về các doanh nghiệp có mỏ khai khoáng trên địa bàn gây ra. Tuy nhiên, đến thời điểm này, việc bồi thường, hỗ trợ cho người dân vẫn chưa được thực hiện.
Căn nhà cấp 4 lợp mái pro xi măng của gia đình chị Hà Thị Xuân (Tổ 14 thị trấn Trại Cau, huyện Đồng Hỷ) bị bỏ hoang 8 tháng nay. Nằm cạnh mỏ khai thác khoáng sản, khu đất nhà chị Xuân bị ảnh hưởng khiến giếng nước cạn trơ đáy, tường nhà nứt toác do rung chấn…
Lo ngại cho tính mạng người thân, chị Xuân quyết định khóa cửa, để lại toàn bộ tài sản và cả nhà đi thuê một chỗ ở tạm cách đó khoảng 3 km. Chị Xuân cho hay, gia đình chị nằm trong diện phải di dời.
Lực lượng chức năng đã kiểm kê, xác định việc bồi thường nhưng đến nay gia đình chị vẫn chưa nhận được bồi thường. Trong khi đó, căn nhà càng ngày càng xuống cấp, gia đình chị không thể quay lại ở được nữa.
Cùng chung tình trạng, khu nhà ông Đặng Quốc Tuấn (tổ 14, thị trấn Trại Cau, huyện Đồng Hỷ) cũng có nền sân nứt toác kéo dài hàng chục mét, vết nứt rộng từ 5 - 10 cm, tường nhà siêu vẹo do nứt, nguy cơ đổ sập bất cứ khi nào.
Ông Vũ Đình Hùng (tổ trưởng Tổ 14, trị trấn Trại Cau, huyện Đồng Hỷ) cho biết, hiện tổ có 27 hộ bị ảnh hưởng, trong đó có 13 hộ nằm trong diện nguy hiểm phải di dời khẩn cấp. Các hộ này đã được rà soát kê đếm tài sản nhưng đến nay đã gần 3 tháng, vẫn chưa được hỗ trợ đền bù.
Do đó, 3 hộ đã phải tự ra ngoài thuê nhà để ở. Những hộ không có điều kiện thuê nhà ở phải ở lại và sống trong hoàn cảnh nguy hiểm. Ông Vũ Đình Hùng kiến nghị các cơ quan chức năng, doanh nghiệp khai khoáng khẩn trương hỗ trợ, đền bù cho người dân để họ đi nơi khác ở nhằm ổn định cuộc sống.
Việc sụt lún đất nông nghiệp, nứt công trình xây dựng tại khu vực thị trấn Trại Cau, xã Cây Thị của huyện Đồng Hỷ đã xảy ra từ năm 2014. Ngày 1/11/2018, Ủy ban nhân dân huyện Đồng Hỷ công bố các nghiên cứu của Viện Khoa học địa chất và Khoáng sản (Bộ Tài nguyên và Môi trường).
Theo đó, nguyên nhân chính gây sụt lún, mất nước và rạn nứt công trình xây dựng trong khu vực là do hoạt động khai thác tại moong tầng sâu núi quặng (thuộc Công ty Cổ phần Gang thép Thái Nguyên) đào xúc đất, nổ mìn phá đá, tạo thành bờ moong sâu và bơm hút nước tháo khô mỏ trong tầng chứa nước khe nứt… gây ra hiện tượng sụt lún đất, mất nước, rạn nứt các công trình xây dựng của người dân trên quy mô lớn, phạm vi bao trùm diện rộng.
Bên cạnh đó, các nghiên cứu cũng chỉ rõ, các moong khai thác nhóm 1 thuộc Công ty Cổ phần luyện kim đen Thái Nguyên và Doanh nghiệp Anh Thắng gây nứt đất, công trình xây dựng xung quanh thành bờ moong, khu vực xóm Hòa Bình, xã Cây Thị.
Ngay sau đó, huyện Đồng Hỷ thực hiện việc thống kê, rà soát thực trạng ảnh hưởng của các hộ dân. Kết quả xác định 135 hộ bị ảnh hưởng về tài sản, 187 hộ bị ảnh hưởng phải hỗ trợ sản lượng diện tích nông nghiệp. Ngày 27/12/2018, Ủy ban nhân dân huyện Đồng Hỷ phê duyệt phương án hỗ trợ cho người dân. Theo đó, tổng kinh phí hỗ trợ đợt 1 cho các hộ dân hơn 11 tỷ đồng.
Chủ tịch UBND thị trấn Trại Cau Vũ Đăng Khoa cho biết, trước hiện tượng sụt lún, hư hỏng nhà của người dân, các đơn vị chức năng tỉnh, huyện đã tích cực vào cuộc. Địa phương mong các đơn vị khai khoáng thực hiện hỗ trợ, đền bù sớm nhất, để người dân không phải sống trong khu vực nguy hiểm.
Về vấn đề này, ông Vi Trần Dương, Phó Giám đốc Mỏ sắt Trại Cau, Công ty Cổ phần Gang thép Thái Nguyên (đơn vị khai khoáng trên địa bàn) cho biết, từ khi xảy ra hiện tượng trên, Công ty luôn hỗ trợ nhân dân nước sinh hoạt, gia cố nhà cửa.
Hiện tình hình tài chính của Công ty đang gặp khó khăn nên chưa thể triển khai đền bù ngay được. Theo ông Vi Trần Dương, phí bảo vệ môi trường được Công ty thực hiện đầy đủ trong quá trình khai thác mỏ, ông mong tỉnh trích nguồn kinh phí này để cùng doanh nghiệp hỗ trợ, đền bù cho nhân dân.
Mùa mưa bão đang đến gần, cuộc sống của các hộ dân thị trấn Trại Cau sẽ bị đe dọa nghiêm trọng. Theo đó, người dân rất mong chính quyền huyện Đồng Hỷ cùng các doanh nghiệp liên quan phối hợp khẩn trương giải quyết vướng mắc, thực hiện đền bù để nhân dân sớm ổn định cuộc sống.