Là người được ban lãnh đạo VASEA cử tham dự trực tiếp hội nghị triển khai Nghị quyết 57 tại Hà Nội vào tháng 12/2024, ông Nguyễn Hồng Hải cho rằng nhìn vào thực tiễn phát triển toàn cầu, những doanh nghiệp có tốc độ tăng trưởng nhanh nhất và vươn lên thành các tập đoàn hàng đầu thế giới đều nằm trong lĩnh vực công nghệ số và đổi mới sáng tạo. Điều này cho thấy Nghị quyết 57 đã chọn đúng hướng đi, đưa khoa học, công nghệ và chuyển đổi số vào trung tâm của chiến lược phát triển quốc gia.
Ông Nguyễn Hồng Hải tin tưởng Nghị quyết sẽ thành công nếu các doanh nghiệp và nhà khoa học Việt Nam - bao gồm cả lực lượng chuyên gia đang làm việc ở nước ngoài - nhận được sự ủng hộ và hỗ trợ tích cực từ các cấp chính quyền như tinh thần của Nghị quyết đã đề ra.
Đánh giá về quyết tâm của Việt Nam thể hiện qua các mục tiêu đề ra cho năm 2030, tầm nhìn 2045, ông Nguyễn Hồng Hải cho rằng quyết tâm của Đảng và Chính phủ trong việc đưa Việt Nam trở thành quốc gia hàng đầu về công nghệ và đổi mới sáng tạo là rất lớn. Tuy nhiên, theo ông, quyết tâm của các doanh nghiệp và nhà khoa học Việt Nam còn lớn hơn. Vì vậy, các mục tiêu của Nghị quyết 57 là hoàn toàn khả thi, nhưng đi kèm với đó cũng có một số thách thức.
Việt Nam đặt ra những cột mốc đầy tham vọng như đến năm 2030 thuộc nhóm 3 nước dẫn đầu Đông Nam Á về nghiên cứu và phát triển trí tuệ nhân tạo (AI), năng lực cạnh tranh số và chỉ số phát triển Chính phủ điện tử; đến năm 2045, kinh tế số chiếm tối thiểu 50% GDP, thuộc nhóm 30 nước dẫn đầu thế giới về đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.
Theo ông Nguyễn Hồng Hải, nếu môi trường pháp lý thực sự thông thoáng, minh bạch, ổn định, tạo điều kiện tốt nhất cho doanh nghiệp và nhà khoa học phát triển, Việt Nam hoàn toàn có đạt được mục tiêu đề ra. Ông cho rằng Việt Nam cần một hệ sinh thái đổi mới sáng tạo mạnh mẽ, nơi doanh nghiệp công nghệ có thể bứt phá, những người làm khoa học có đủ điều kiện nghiên cứu và ứng dụng công nghệ vào thực tiễn. Nếu làm được những điều đó, các mục tiêu của Nghị quyết 57 không những khả thi mà còn có thể vượt xa kỳ vọng.
Nhận định về những ngành, lĩnh vực mà Việt Nam có lợi thế và tiềm năng phát triển đột phá nhất, ông Nguyễn Hồng Hải cho rằng đó chính là khoa học, công nghệ và chuyển đổi số. Việt Nam hiện có nguồn nhân lực trẻ, trình độ cao, đam mê công nghệ, đặc biệt là trong các lĩnh vực như AI, dữ liệu lớn (Big Data), tự động hóa, công nghệ tài chính (fintech), công nghệ giáo dục (EdTech), công nghệ y tế (HealthTech). Nếu có chính sách hỗ trợ phù hợp, đây sẽ là những lĩnh vực có thể giúp Việt Nam tạo đột phá trên trường quốc tế.
Chia sẻ những bài học kinh nghiệm về đổi mới sáng tạo mà Australia đã áp dụng thành công, ông Nguyễn Hồng Hải cho biết quốc gia châu Đại Dương này có hệ sinh thái đổi mới sáng tạo rất phát triển, đặc biệt là trong lĩnh vực giáo dục công nghệ số (EdTech). Một số bài học mà Việt Nam có thể tham khảo là ứng dụng AI và dữ liệu lớn vào cá nhân hóa giáo dục, giúp từng học sinh có chương trình học phù hợp với khả năng; khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ giáo dục, tạo ra thị trường EdTech sôi động; có chính sách ưu đãi cho nghiên cứu và phát triển (R&D) trong giáo dục, khuyến khích các trường đại học hợp tác với doanh nghiệp để thương mại hóa sản phẩm công nghệ.
Ông Nguyễn Hồng Hải cho rằng Việt Nam hoàn toàn có thể học hỏi những mô hình này để hiện đại hóa nền giáo dục, nâng cao chất lượng đào tạo và chuẩn bị nguồn nhân lực chất lượng cao cho nền kinh tế số.
Gợi ý về cơ chế để tạo ra môi trường hợp tác hiệu quả giữa Nhà nước, nhà khoa học và doanh nghiệp, ông Nguyễn Hồng Hải cho rằng mối quan hệ nhà nước – nhà khoa học – doanh nghiệp phải được thiết lập trên tinh thần hợp tác thực chất, trong đó nhà nước tạo cơ chế mở, hỗ trợ tài chính, chính sách cho nghiên cứu và ứng dụng công nghệ. Nhà khoa học tập trung vào nghiên cứu đổi mới sáng tạo có giá trị ứng dụng cao. Doanh nghiệp đóng vai trò thương mại hóa công nghệ, đưa nghiên cứu vào thực tiễn. Ngoài ra, cần có các quỹ đầu tư mạo hiểm công–tư, cơ chế thử nghiệm sandbox để thúc đẩy ứng dụng công nghệ mới.
Chia sẻ kinh nghiệm của Australia về phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao trong ngành khoa học công nghệ, đặc biệt là công nghệ số, ông Nguyễn Hồng Hải cho biết Australia đã thành công trong việc thu hút nhân tài toàn cầu thông qua chính sách ưu tiên nhập cư đối với nhà khoa học và doanh nhân công nghệ; đầu tư mạnh vào R&D, giúp các trường đại học trở thành trung tâm nghiên cứu công nghệ hàng đầu; liên kết doanh nghiệp và học viện, cho phép sinh viên làm việc thực tế trong các dự án công nghệ ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường.
Theo ông Nguyễn Hồng Hải, Việt Nam có thể học tập kinh nghiệm về xây dựng chính sách thu hút nhân tài, đặc biệt là các chuyên gia Việt Nam ở nước ngoài. Sinh viên, trí thức Việt Nam ở nước ngoài chính là nguồn lực quan trọng để thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong nước, có thể đóng góp bằng cách đưa công nghệ tiên tiến về Việt Nam, kết nối với các doanh nghiệp trong nước; thành lập các công ty khởi nghiệp (startup) công nghệ, mang tri thức từ nước ngoài để phát triển sản phẩm tại quê hương; tham gia tư vấn chính sách, giúp Việt Nam xây dựng khung pháp lý phù hợp với xu hướng công nghệ toàn cầu.
Chính phủ cũng cần có cơ chế hỗ trợ mạnh mẽ hơn, từ chính sách ưu đãi đến quỹ đầu tư, để khuyến khích lực lượng này quay về đóng góp cho đất nước.