Bill Gate tin tưởng Mỹ và thế giới sẽ vượt qua được đại dịch COVID-19. Ảnh: Getty Images
Ít khi dư luận được chứng kiến sự tức giận của Bill Gate, người đã từ bỏ vai trò tại tập đoàn Microsoft để giành toàn bộ tâm chí cho Quỹ Bill và Melinda và gần đây trở nên nổi bật khi đổ khoản tiền đầu tư lớn vào vaccine, điều trị và xét nghiệm. Cuộc phỏng vấn độc quyền của tờ Wired (Mỹ) cho thấy cách nhìn của vị tỉ phú này với công cuộc chống đại dịch của Mỹ hiện nay.
Trong phần mở đầu cuộc trao đổi, Bill Gate bày tỏ thất vọng trước thực trạng hiện nay của Mỹ. Theo ông, có ba giai đoạn thất vọng đối với nước Mỹ. Đầu tiên là thời kỳ từ 2015 đến trước thời điểm đại dịch bùng phát. Nếu xây dựng được tiềm lực chẩn đoán, điều trị cùng nền tảng vaccine tốt, nước Mỹ đã không ở tình cảnh khó khăn như hiện nay.
Kế đến là giai đoạn vài tháng đầu của dịch. Tại thời điểm này, chính Mỹ đã tự gây làm khó mình khi gây khó khăn cho các công ty xét nghiệm thương mại trong việc cấp chứng nhận xét nghiệm; Trung tâm ngăn ngừa dịch bệnh Mỹ (CDC) có năng lực xét nghiệm rất thấp, không đáp ứng được nhu cầu ở giai đoạn đầu và họ không để người dân được đi xét nghiệm.
Cuối cùng, lệnh cấm đi lại được ban bố quá muộn, phạm vi quá hẹp. Phải mất nhiều tháng tranh cãi trong nội bộ để người Mỹ mới hiểu được vai trò của đeo khẩu trang trong phòng chống dịch COVID-19.
Cựu lãnh đạo tập đoàn Microsoft thất vọng và ngạc nhiên trước phản ứng của CDC. Theo ông, đây là nơi tập trung những chuyên gia dịch tễ học tinh hoa nhất thế giới. Trong thời điểm đại dịch, người dân hướng tới CDC đầu tiên, chứ không phải là Nhà Trắng hay người đứng đầu nhóm đặc trách COVID-19 của Mỹ - ông Anthony Fauci. Vậy nhưng CDC đã “biến mất” trong đại dịch, đánh mất vai trò khi thường xuyên phải hỏi ý kiến Nhà Trắng.
Vai trò lãnh đạo ở thượng tầng là một yếu tố cản trở - Bill Gate nhìn nhận. Theo ông, Nhà Trắng đã không cho phép CDC thực thi chức trách, công việc của mình sau tháng 3. Đã có cơ hội để CDC can dự, nhưng Nhà Trắng không cho phép họ. Trước thời điểm này, vấn đề lớn trong nội bộ Mỹ chính là Tổng thống Donald Trump - người luôn hoài nghi về vaccine, bài vaccine.
Bill Gate chia sẻ, ông từng có nhiều lần trao đổi với tổng thống, nhưng lần nào cũng là một thông điệp kiểu như “này anh, tôi chẳng biết gì về vaccine cả. Anh cần phải gặp Robert Kennedy Jr. – người ghét vaccine và cho phát tán những câu chuyện vớ vẩn về vaccine”.
Cách thức xét nghiệm tại Mỹ là điểm mà Bill Gates chỉ trích mạnh nhất. Theo ông, việc người dân xét nghiệm nhưng phải mất nhiều thời gian mới có được kết quả thực sự là một “điều ngu ngốc”. Ông coi phần lớn các điểm xét nghiệm tại Mỹ là “hoàn toàn là rác và lãng phí”.
Cụ thể, việc chính quyền hoàn lại chi phí xét nghiệm cho các bệnh viện, công ty tư nhân mà không cần biết đến tiến độ cho kết quả nhanh chậm ra sao gây sức ỳ và lãng phí lớn. Những thực thể tham gia xét nghiệm có động cơ để vơ vét càng nhiều khách hàng càng tốt, nhưng không cần để ý đến tiến độ và họ được “bảo vệ” bởi hệ thống hoàn tiền trong một chuỗi các quy định liên bang.
Nghiên cứu vaccine phòng bệnh COVID-19 tại phòng thí nghiệm Novavax ở Gaithersburg, Maryland (Mỹ) ngày 20/3/2020. Ảnh: AFP/TTXVN
Theo cựu lãnh đạo Microsoft, giải pháp phù hợp nhất để tăng tốc xét nghiệm là đánh vào vấn đề kinh tế. Theo đó, chính phủ sẽ trả thêm tiền cho xét nghiệm nào có kết trong 24 tiếng, trả đúng mức tiền cho xét nghiệm trong vòng 24-48 tiếng và không chi trả bất kỳ đồng cho kết quả xét nghiệm sau 48 tiếng.
Trước câu hỏi của phóng viên về triển vọng trong nghiên cứu, phát triển vaccine trị COVID-19, Bill Gate bày tỏ sự lạc quan, cho rằng mức độ đầu tư, nghiên cứu và tiến triển trong thời gian qua là rất ấn tượng. Ông tin tưởng Mỹ dù bị tổn thất hàng nghìn tỉ USD, nhưng liệu pháp điều trị cùng vaccine sẽ đưa Mỹ thoát khỏi khủng hoảng.
Nhưng người sáng lập Quỹ Bill và Melinda vẫn ngầm chỉ trích cách ứng xử của chính quyền Mỹ, cách nước Mỹ thể hiện hình ảnh, trách nhiệm trước thế giới. Ông chia sẻ đã từng nói chuyện với bà Debbie Birx (điều phối nhóm đặc trách chống COVID-19 của Nhà Trắng), Phó Tổng thống Pence, Bộ trưởng Tài chính Steven Mnuchin, Ngoại trưởng Mike Pompeo về riêng một vấn đề: Liệu nước Mỹ có thể hiện là người bỏ tiền ra mua vaccine cho các nước đang phát triển. Rất nhiều cuộc gặp, nhưng chưa có ai phản hồi về điều đó.