Biểu tượng của Tập đoàn Nvidia. Ảnh: Getty Images/TTXVN
Theo hãng tin Reuters, các công tố viên cáo buộc Fanyue Gong, 43 tuổi, công dân Trung Quốc sống ở New York, và Benlin Yuan, 58 tuổi, công dân Canada gốc Trung Quốc, đã cấu kết với nhân viên của một công ty logistics tại Hong Kong và một công ty công nghệ AI tại Trung Quốc để lách các biện pháp kiểm soát xuất khẩu của Mỹ.
Trong các tài liệu tòa án, các công tố viên nói rằng Fanyue Gong và các đồng phạm đã lấy các chip Nvidia thông qua người mua hộ và các bên trung gian, rồi khai man rằng hàng hóa dành cho khách hàng ở Mỹ hoặc khách hàng ở Đài Loan hay Thái Lan.
Theo đơn kiện hình sự, các chip này được gửi tới nhiều kho hàng ở Mỹ và tại đây, một số người đã gỡ nhãn Nvidia, dán nhãn mang tên một công ty mà các công tố viên tin là công ty giả. Sau đó, các chip này được chuẩn bị để xuất khẩu.
Trong một đơn kiện khác, các công tố viên nói rằng Benlin Yuan đã hỗ trợ tuyển dụng và sắp xếp người kiểm tra các chip bị dán sai nhãn thay mặt công ty logistics ở Hong Kong.
Theo các công tố viên, Yuan đã đồng ý chỉ đạo những người kiểm tra này không nói rằng hàng hóa được chuyển đến Trung Quốc. Ngoài ra, Yuan còn chỉ đạo việc bịa ra thông tin để xin trả các chip và thiết bị khác sau khi bị nhà chức trách liên bang thu giữ.
Theo tài liệu tòa án, các công tố viên ước tính kế hoạch này đã diễn ra từ ít nhất tháng 11/2023.
Người phát ngôn Đại sứ quán Trung Quốc tại Washington bình luận: "Chính phủ Trung Quốc yêu cầu công dân Trung Quốc ở nước ngoài phải nghiêm chỉnh tuân thủ luật pháp và quy định sở tại, đồng thời bảo vệ hợp pháp quyền và lợi ích chính đáng của công dân Trung Quốc ở nước ngoài".
Trước đó, hồi tháng 10, theo Bộ Tư pháp Mỹ, một người tên là Alan Hao Hsu, 43 tuổi, và công ty của người này đã nhận tội buôn lậu và xuất khẩu trái phép trong cùng đường dây này.
Hsu và công ty đã nhận hơn 50 triệu USD tiền chuyển khoản từ Trung Quốc để hỗ trợ hoạt động và đã xuất khẩu, tìm cách xuất khẩu chip Nvidia trị giá ít nhất 160 triệu USD thuộc diện kiểm soát xuất khẩu.
Ông Nicholas J. Ganjei, công tố viên liên bang tại Quận Nam Texas, nói trong một tuyên bố: “Chiến dịch Gatekeeper đã phơi bày một mạng lưới buôn lậu tinh vi đe dọa an ninh quốc gia của chúng ta bằng cách chuyển các công nghệ AI tiên tiến tới những người sẽ sử dụng theo cách đi ngược lại với lợi ích của Mỹ”.
Người phát ngôn Nvidia cho biết: “Mặc dù hàng triệu GPU thuộc diện kiểm soát đang được dùng trong doanh nghiệp, gia đình và trường học, nhưng chúng tôi sẽ tiếp tục phối hợp với chính phủ và khách hàng để bảo đảm không xảy ra hoạt động buôn lậu hàng hóa đã qua sử dụng”. Người phát ngôn Nvidia kêu gọi áp dụng biện pháp kiểm tra và an ninh nghiêm ngặt đối với hoạt động bán sản phẩm thế hệ cũ trên thị trường thứ cấp.
Hai vụ bắt giữ nói trên xảy ra trong bối cảnh ngày 8/12, Tổng thống Mỹ Donald Trump thông báo chính quyền của ông sẽ cho phép Nvidia xuất khẩu dòng chip AI H200 sang Trung Quốc, kèm theo khoản phí 25% cho mỗi đơn vị chip. Quyết định này đánh dấu sự thay đổi lớn trong chính sách kiểm soát xuất khẩu công nghệ AI tiên tiến mà chính quyền cựu Tổng thống Joe Biden từng siết chặt vì lo ngại rủi ro an ninh quốc gia.
Thông báo được Tổng thống Trump đưa ra trên nền tảng Truth Social, sau khi ông xác nhận đã trao đổi trực tiếp với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình về vấn đề này và nhận được phản hồi tích cực. Ông cho biết các lô hàng sẽ được phép xuất khẩu cho những khách hàng thương mại được phê duyệt tại Trung Quốc và một số quốc gia khác, trong điều kiện bảo đảm an ninh quốc gia mạnh mẽ.
Cổ phiếu Nvidia tăng 2% sau giờ giao dịch, nối tiếp mức tăng 3% trước đó trong ngày khi thông tin ban đầu được Semafor đăng tải. Theo Tổng thống Trump, Bộ Thương mại Mỹ đang hoàn tất các điều khoản kỹ thuật của cơ chế mới và cách tiếp cận tương tự sẽ được áp dụng cho các hãng chip khác như AMD và Intel.
Theo đó, mức phí được đề cập là 25%, cao hơn mức 15% từng được đề xuất hồi tháng 8. Khoản thu này sẽ được áp dụng như thuế nhập khẩu, khi chip được chuyển từ nơi sản xuất là Đài Loan vào Mỹ để trải qua quá trình rà soát an ninh, trước khi được xuất khẩu sang Trung Quốc.
Tổng thống Trump khẳng định động thái này sẽ bảo vệ an ninh quốc gia, tạo việc làm cho người Mỹ và duy trì vị thế dẫn đầu của Mỹ trong lĩnh vực AI. Ông nhấn mạnh các chip tiên tiến nhất của Nvidia, gồm dòng Blackwell và thế hệ kế tiếp Rubin, không nằm trong thỏa thuận và chỉ phục vụ khách hàng Mỹ.
Về phần mình, Nvidia cho biết việc cho phép bán H200 cho các khách hàng đã qua thẩm định là giải pháp cân bằng và có lợi cho nước Mỹ.