EU và Serbia ký hiệp ước lithium mang tính bước ngoặt

Theo hãng thông tấn Đức DPA, Liên minh châu Âu (EU) và Serbia vừa ký một thỏa thuận mang tính bước ngoặt về hợp tác khai thác mỏ lithium quan trọng, với sự hiện diện của Thủ tướng Đức Đức Olaf Scholz tại Belgrade, bất chấp sự phản đối từ các nhà hoạt động môi trường.

Cụ thể, Thủ tướng Scholz, Tổng thống Serbia Aleksandar Vučić và Phó Chủ tịch Ủy ban châu Âu Maroš Šefčovič đã ký kết quan hệ đối tác chiến lược trị giá hàng tỷ euro để khai thác lithium ở phía Tây Bắc Serbia.

Lithium, một khoáng chất thiết yếu trong sản xuất pin tái tạo, đã trở thành một trong những nguồn tài nguyên thiên nhiên được săn đón nhiều nhất thế giới trong những thập kỷ gần đây. Thung lũng Jadar của Serbia được cho là có trữ lượng lithium lớn nhất châu Âu.

Các nhà bảo vệ môi trường lo ngại rằng mỏ này có thể gây ô nhiễm nguồn nước quan trọng và ảnh hưởng đến cộng đồng địa phương. Tuy nhiên, Thủ tướng Scholz khẳng định rằng dự án sẽ tuân thủ "tiêu chuẩn cao nhất" về bảo vệ môi trường. Ông nhấn mạnh: "Chúng tôi sẽ hỗ trợ và đảm bảo rằng các tiêu chuẩn môi trường được thực hiện".

Về phần mình, ông Šefčovic gọi việc ký kết hiệp ước là một "ngày lịch sử" và cho rằng nó có thể làm sâu sắc thêm mối quan hệ giữa Serbia và EU. Serbia đã chính thức trở thành ứng cử viên gia nhập EU từ năm 2012, nhưng quan hệ giữa hai bên đã gặp khó khăn trong những năm gần đây do mối quan hệ với Nga và Trung Quốc.

Trong khi đó, Tổng thống Vučić cũng ca ngợi thỏa thuận này và gọi đây là "bước ngoặt và bước nhảy vọt cho tương lai".

Giảm sự phụ thuộc của châu Âu vào Trung Quốc

Thủ tướng Scholz coi thỏa thuận với Serbia là cơ hội để giảm sự phụ thuộc của châu Âu vào Trung Quốc như một nguồn cung cấp nguyên liệu thô quan trọng. Thủ tướng Đức đã đến Belgrade sau khi tham dự hội nghị thượng đỉnh Cộng đồng Chính trị châu Âu tại Anh. Ông được Tổng thống Vučić chào đón tại sân bay với máy bay chiến đấu Serbia hộ tống.

Đối với Belgrade, quan hệ đối tác này có thể giúp định vị nền kinh tế Serbia là trụ cột chính của quá trình chuyển đổi xanh của châu Âu, mang lại doanh thu, đầu tư và việc làm. Ông Vučić cho biết, hiệp ước này có thể có giá trị lên tới 6 tỷ euro (6,5 tỷ đô la). Tập đoàn khai thác mỏ khổng lồ của Australia Rio Tinto ước tính khu vực này có thể sản xuất tới 58.000 tấn lithium mỗi năm, đủ để sản xuất 1,1 triệu xe điện, tương ứng với khoảng 17% tổng sản lượng của châu Âu.

Các nhà sản xuất ô tô như Mercedes-Benz và Stellantis hiện đang đàm phán với Rio Tinto về cổ phần trong dự án này. Trung Quốc cũng quan tâm đến các mỏ lithium của Serbia. Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã đến thăm Belgrade vào tháng 5 năm nay.

Sự phản đối của các nhà hoạt động địa phương

Dự án lithium đã gây ra nhiều tranh cãi tại Serbia. Chính trị gia đối lập Aleksandar Jovanović Ćuta, người đã lãnh đạo một số cuộc biểu tình vì môi trường, gọi thỏa thuận này là "bản án tử hình" cho khu vực. Các nhà hoạt động môi trường cũng đã lên kế hoạch biểu tình trước dinh tổng thống ở Belgrade trong buổi lễ, nhưng khu vực này đã bị phong tỏa.

Văn phòng Thủ tướng Đức cho rằng sự tham gia của các công ty Đức là cách tốt nhất để đảm bảo mỏ khai thác thân thiện với môi trường. Tuy nhiên, mỏ này cũng phải đối mặt với nhiều rào cản pháp lý khi Tòa án Hiến pháp Serbia gần đây đã hủy bỏ lệnh cấm tạm thời đối với việc phát triển dự án.