Lãnh tụ Cuba Fidel Castro phát biểu trước hàng nghìn người dân bên ngoài Văn phòng đại diện quyền lợi của Mỹ ở La Habana (Cuba) ngày 21/6/2004. Ảnh tư liệu: EPA/TTXVN
Hoạt động tập trung đông đảo người tham dự nhất là gala chính trị-văn hóa mang tên “Mãi mãi Fidel”, diễn ra tại bậc thềm lớn nổi tiếng dẫn vào trường Đại học La Habana. Đây cũng chính là nơi người Tổng tư lệnh của Cách mạng Cuba đã học tập và rèn giũa mình thành một chiến sỹ cách mạng.
Cách đây 7 năm, trái tim “người khổng lồ cuối cùng của thế kỷ XX” đã ngừng đập. Nhà cách mạng kiệt xuất của thế giới đã ra đi ở tuổi 90, nhưng huyền thoại về lý tưởng tự do và giải phóng dân tộc của ông - người đồng chí của nhân dân Việt Nam - sẽ còn sống mãi. Trong suốt 90 năm cuộc đời, vị Lãnh tụ của Cách mạng Cuba đã để lại cho người dân Cuba và nhân dân thế giới di sản phong phú của một nhà cách mạng, một chính khách, một chiến sĩ quốc tế không mệt mỏi.
Lãnh tụ Fidel Castro chính là người bạn lớn, người đồng chí, anh em thân thiết của nhân dân Việt Nam. Trong những tháng năm sục sôi chống Mỹ, nhân dân Việt Nam đã “khắc lòng, tạc dạ” câu nói bất hủ của Chủ tịch Fidel Castro: “Vì Việt Nam, Cuba sẵn sàng hiến dâng cả máu của mình”. Trong trái tim mỗi người Việt Nam, Cuba và Tổng tư lệnh Fidel Castro đã trở thành biểu tượng của chủ nghĩa anh hùng cách mạng, tinh thần quật khởi và khát vọng vươn tới tự do, hạnh phúc. Nhân dân Việt Nam luôn dành cho nhân dân Cuba, cho Fidel Castro niềm tin yêu, sự khâm phục và đồng cảm sâu sắc.
Chủ tịch nước Trần Đại Quang là vị nguyên thủ quốc gia cuối cùng đến thăm lãnh tụ Fidel Castro trước khi ông qua đời, thể hiện tình cảm đặc biệt, mối quan hệ hiếm có của lãnh đạo, nhân dân Việt Nam dành cho đồng chí Fidel Castro cũng như lãnh đạo và nhân dân Cuba anh em. Trước đông đảo phóng viên Cuba và Việt Nam, Chủ tịch nước Trần Đại Quang khi đó nhấn mạnh Đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam thăm Cuba lần này (năm 2016) “mang theo những tình cảm đồng chí, anh em, sự ủng hộ kiên định trước sau như một của Đảng, Nhà nước và nhân dân Việt Nam đối với sự nghiệp cách mạng chính nghĩa của nhân dân Cuba anh em, cũng như niềm tự hào về mối quan hệ đặc biệt, thủy chung, mẫu mực Việt Nam-Cuba”. Chủ tịch nước Trần Đại Quang cũng chia sẻ rằng ngay khi đặt chân đến mảnh đất cách xa nửa vòng trái đất này, giữa những tình cảm nồng ấm vượt khỏi nghi thức ngoại giao thông thường, ông cảm thấy như “được trở về nhà, được gặp lại những người thân lâu ngày xa cách”.
Ngay khi nhận được tin Tổng tư lệnh Fidel Castro qua đời, Chủ tịch Quốc hội khi đó Nguyễn Thị Kim Ngân đã dẫn đầu đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam dự tang lễ người đồng chí tại Cuba từ ngày 28 - 30/11/2016. Đoàn đại biểu Đảng và Nhà nước Việt Nam là đoàn đại biểu quốc tế cấp cao đầu tiên tới Cuba viếng Chủ tịch Fidel Castro Ruz, và là một trong 16 đoàn (trong tổng số 70 đoàn lãnh đạo nhà nước đến viếng) được mời phát biểu tại lễ tang.
Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân nhấn mạnh: “Đồng chí Fidel Castro qua đời, Đảng Cộng sản Cuba, Nhà nước và nhân dân Cuba anh em mất đi vị Lãnh tụ lịch sử và huyền thoại. Phong trào Cộng sản và Cách mạng quốc tế mất đi một nhà lãnh đạo kiên cường, quả cảm và dày dạn kinh nghiệm. Đảng Cộng sản, Nhà nước và nhân dân Việt Nam mất đi một người đồng chí, người anh em chiến đấu vô cùng thân thiết và gần gũi. Trong giờ phút đau thương này, Việt Nam bày tỏ niềm tin sắt đá rằng, những người cộng sản và nhân dân Cuba anh hùng tiếp tục đoàn kết dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Cuba quang vinh do đồng chí Raul Castro đứng đầu, nhất định sẽ thực hiện thành công những di huấn và tư tưởng vĩ đại của đồng chí Fidel Castro, bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền và xây dựng thành công Chủ nghĩa xã hội trên đất nước Cuba tự do và tươi đẹp”.
Tháng 9 vừa qua, Việt Nam và Cuba đã tổ chức nhiều hoạt động kỷ niệm 50 năm chuyến thăm đầu tiên của Tổng tư lệnh Cuba Fidel Castro tới Việt Nam và vùng mới giải phóng miền Nam Việt Nam tại Quảng Trị.
Dẫu chiến tranh đã lùi xa, nhưng hình ảnh Fidel giương cao ngọn cờ của Mặt trận Dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam tại cao điểm 241 còn ngổn ngang xác xe tăng và vỏ đạn pháo, giữa Quảng Trị còn nồng khói súng, đã trở thành biểu tượng của tình đoàn kết anh em thủy chung, gắn bó, cùng lý tưởng cao đẹp chống chủ nghĩa đế quốc, vì hòa bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ trên thế giới giữa hai nước, hai dân tộc Việt Nam - Cuba. Hình ảnh Fidel trong bộ quân phục màu xanh ôliu vượt hàng ngàn dặm đến “chia lửa” với nhân dân Việt Nam, đến từng chiến hào, địa đạo, trận địa pháo để thăm hỏi chiến sĩ, đồng bào ta đang chiến đấu ngoan cường, anh dũng trên đất Quảng Bình, Quảng Trị, đã trở thành nguồn cổ vũ, động viên lớn lao, tiếp thêm sức mạnh cho cuộc kháng chiến giành độc lập dân tộc, thống nhất nước nhà của nhân dân Việt Nam.
Cũng trong chuyến thăm đầu tiên này của ông Fidel Castro, Cuba đã tặng Việt Nam 5 công trình kinh tế - xã hội vào loại tầm cỡ lúc bấy giờ gồm: Khách sạn Thắng Lợi; Bệnh viện Việt Nam - Cuba ở Đồng Hới, Quảng Bình; đường Xuân Mai; 10 trại bò ở Mộc Châu, Sơn La; Xí nghiệp gà Lương Mỹ; tặng bò giống, gà giống và cấp hơn 6 triệu USD để mua thiết bị hiện đại. Cuba còn cử chuyên gia về cầu đường sang Việt Nam tham gia cùng bộ đội Trường Sơn mở rộng đường mòn Hồ Chí Minh; giúp đào tạo trên 1.000 sinh viên Việt Nam ở trình độ đại học và cao học, vận động ủng hộ Việt Nam gia nhập Liên hợp quốc…
Tháng 12/1995 và tháng 2/2003, lãnh tụ Fidel Castro có chuyến thăm chính thức lần thứ 2 và thứ 3 đến Việt Nam. Sinh thời, ông luôn khẳng định nhân dân Việt Nam mãi mãi là những người bạn, người anh em gần gũi, thân thiết của nhân dân Cuba và tin tưởng chắc chắn rằng, tình đoàn kết, hữu nghị và sự hợp tác toàn diện giữa Cuba và Việt Nam sẽ không ngừng được củng cố và phát triển.
Phát biểu tại Ðại hội Ðảng Cộng sản Cuba lần thứ VII (từ ngày 16-29/4/2016), lãnh tụ Fidel Castro nhấn mạnh: “Tất cả chúng ta rồi cũng sẽ ra đi, nhưng những lý tưởng của người Cộng sản Cuba sẽ còn mãi như một minh chứng trên thế giới này về việc nếu người ta chăm chút những lý tưởng đó bằng nhiệt tình và phẩm giá, chúng sẽ tạo ra những của cải vật chất và văn hoá mà con người cần, và chúng ta cần đấu tranh không khoan nhượng để đạt được những lý tưởng đó”.
Ngày nay, trong sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội, Đảng, Nhà nước và nhân dân Việt Nam luôn kề vai sát cánh cùng Cuba, như Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhấn mạnh: “Lý tưởng của chúng ta đã hòa quyện vào nhau và trái tim của chúng ta đã đập cùng một nhịp. Hai dân tộc đã luôn kề vai sát cánh trong cuộc đấu tranh vì độc lập, tự do và ngày nay luôn sát cánh bên nhau vững bước trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa ở mỗi nước. Đây thực sự là mối quan hệ hữu nghị, đoàn kết anh em, trước sau như một, mối quan hệ đã trở thành biểu tượng của thời đại, là tài sản vô giá mà hai Đảng và nhân dân hai nước Việt Nam - Cuba luôn giữ gìn, bảo vệ, vun đắp và truyền tiếp cho các thế hệ mai sau”.
Hiếm có hai dân tộc nào ở cách xa nửa vòng trái đất, không cùng văn hóa, ngôn ngữ, không liên hệ nhiều về địa chính trị, mà lại có mối quan hệ thủy chung như Việt Nam - Cuba. Nhân dân Việt Nam yêu mến Tổng tư lệnh Fidel Castro cũng như nhân dân Cuba yêu mến Chủ tịch Hồ Chí Minh.