Thu hoạch lúa chất lượng cao trên cánh đồng Hợp tác xã Tiến Thuận (Cần Thơ). Ảnh tư liệu - minh họa: Thu Hiền/TTXVN
Tại cuộc họp báo quý II/2025 do UBND thành phố Cần Thơ tổ chức mới đây, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường thành phố Cần Thơ Ngô Thái Chân cho biết, sau khi hợp nhất tỉnh, thành phố và thực hiện chỉ đạo của Ban Chỉ đạo về hợp nhất, hợp nhất đơn vị hành chính thành phố Cần Thơ, Sở Nông nghiệp và Môi trường chỉ duy trì các trạm đặt tại cấp huyện, cấp xã trước đây thuộc ngành chăn nuôi và thú y. Riêng đối với các trạm thuộc lĩnh vực trồng trọt và bảo vệ thực vật, khuyến nông, thủy lợi, quan điểm sắp xếp của Sở Nông nghiệp và Môi trường thành phố Cần Thơ là hợp nhất tất cả các trạm này về Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp và Khuyến nông (thuộc Sở Nông nghiệp và Môi trường). Những cán bộ ở các trạm trên không mất việc, không xóa đi mà chỉ đổi từ đơn vị này sang đơn vị khác. Việc hợp nhất các trạm này thành một đơn vị duy nhất sẽ tạo thuận lợi cho ngành trong việc quản lý, chỉ đạo và theo dõi.
Cũng theo Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường thành phố Cần Thơ, đặc thù ngành chăn nuôi và thú y có nhiệm vụ quan trọng trong việc ngăn chặn dịch bệnh xâm nhập trên gia súc, gia cầm, thông qua các tuyến đường liên tỉnh. Do đó, các trạm chuyên môn thuộc lĩnh vực này bắt buộc phải duy trì, việc này cũng phù hợp với Luật Chăn nuôi và Thú y.
Trước thông tin trên, một số cán bộ, nguyên là cán bộ trồng trọt và bảo vệ thực vật chia sẻ với phóng viên Thông tấn xã Việt Nam nên giữ lại các trạm trồng trọt và bảo vệ thực vật. Theo đề xuất của Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật thành phố Cần Thơ, thay vì giữ nguyên 25 trạm trồng trọt và bảo vệ thực vật (sau hợp nhất 3 địa phương: Hậu Giang, Sóc Trăng và thành phố Cần Thơ cũ) sẽ thực hiện sắp xếp, tinh gọn còn 18 trạm, mỗi trạm sẽ phụ trách 5 - 8 xã, thị trấn, đáp ứng theo yêu cầu mục tiêu giảm đầu mối và tăng hiệu quả quản lý sản xuất và thực hiện nhiệm vụ kịp thời.
Theo một số lãnh đạo Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật Cần Thơ, khi hợp nhất trạm trồng trọt và bảo vệ thực vật vào Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp và Khuyến nông sẽ mất đi “chân rết” trong công tác quản lý ở địa phương (công tác quản lý chỉ đạo thời vụ sản xuất, chỉ đạo cơ cấu giống, quản lý dịch hại trên cây trồng, chỉ đạo thực hiện kiểm tra giám sát mã số vùng trồng,…).
Nhiều cán bộ Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật Cần Thơ nhận định, các trạm trồng trọt và bảo vệ thực vật là cánh tay nối dài, hỗ trợ Chi cục rất nhiều trong công tác quản lý địa bàn, các trạm là những người gần gũi người dân, cơ sở kinh doanh vật tư nông nghiệp địa phương.
Các trạm cũng hướng dẫn cho nông dân quản lý tốt sản xuất và dịch hại. Ví dụ: năm 2016, ở Cần Thơ (cũ) và nhiều tỉnh xuất hiện dịch muỗi hành nhưng Cần Thơ dập dịch rất nhanh nhờ lực lượng cán bộ của trạm trồng trọt và bảo vệ thực vật triển khai khoanh vùng và hướng dẫn nông dân giải pháp xử lý, dập dịch; những lần dịch rầy nâu, đạo ôn, cán bộ ở các trạm thực hiện dập dịch rất nhanh, giúp giảm thiểu thiệt hại mùa vụ của nông dân.
Nếu không có các trạm trồng trọt và bảo vệ thực vật, Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật thành phố Cần Thơ còn 36 công chức. Với 36 công chức được giao 37 thủ tục hành chính; theo dõi, quản lý trên 500.000 ha đất trồng trọt; trong đó, hàng năm có hơn 600.000 ha lúa (sản xuất 2 và 3 vụ), 102.000 ha cây ăn quả và 90.000 ha cây rau màu thì công tác quản lý về sản xuất gặp nhiều khó khăn nếu không có các trạm trồng trọt và bảo vệ thực vật.
Đối với cán bộ, viên chức các trạm trồng trọt và bảo vệ thực vật khi sắp xếp vào Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp và Khuyến nông vẫn có thể thực hiện được chuyên môn. Nhưng do hai hình thức quản lý của hai đơn vị (Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp và Khuyến nông) khác nhau nên sẽ khó phát huy được hết năng lực, chuyên môn của cán bộ trồng trọt và bảo vệ thực vật.
Theo ông Lê Thanh Tùng, Phó Chủ tịch Hiệp hội ngành hàng lúa gạo Việt Nam, nguyên Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt - Bộ Nông nghiệp và Nông thôn (cũ), việc hợp nhất trạm trồng trọt và bảo vệ thực vật vào Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp và Khuyến nông thì không tương đồng về mặt chức năng, nhiệm vụ.
Các trạm trồng trọt và bảo vệ thực vật thực hiện nhiệm vụ theo Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật như: chuyên sâu về quản lý nhà nước, nghiên cứu, dự báo, và phòng chống dịch hại cây trồng (điều tra, dự tính, dự báo; kiểm dịch thực vật; quản lý, hướng dẫn sử dụng thuốc bảo vệ thực vật an toàn, hiệu quả, có trách nhiệm và kiểm soát việc kinh doanh, sử dụng thuốc bảo vệ thực vật; xây dựng vùng sản xuất an toàn để đảm bảo an toàn thực phẩm và truy xuất nguồn gốc; nghiên cứu các biện pháp phòng trừ sinh học, các loại giống cây trồng kháng bệnh, và chuyển giao trực tiếp cho nông dân).
Ngoài ra, các trạm trồng trọt và bảo vệ thực vật thực hiện nhiều chức năng quản lý nhà nước quan trọng, đặc biệt là trong lĩnh vực kiểm soát chất lượng, an toàn vệ sinh thực phẩm và kiểm dịch thực vật. Dịch bệnh trên cây trồng có thể gây thiệt hại lớn về năng suất, ảnh hưởng trực tiếp đến an ninh lương thực. Trạm trồng trọt và bảo vệ thực vật đóng vai trò tuyến đầu trong việc ngăn chặn và xử lý kịp thời các đợt bùng phát dịch hại.
Trong khi đó, Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp và Khuyến nông tập trung vào việc chuyển giao tiến bộ khoa học kỹ thuật tổng hợp, tư vấn, đào tạo, và hỗ trợ đa dạng các lĩnh vực nông nghiệp (trồng trọt, chăn nuôi, thủy sản...). Họ đóng vai trò cầu nối đưa khoa học kỹ thuật đến với nông dân một cách rộng rãi hơn.
Do đó, việc hợp nhất có thể làm giảm tính độc lập, khách quan trong việc thực thi các quy định pháp luật của các cán bộ làm công tác chuyên môn về trồng trọt và bảo vệ thực vật. “Việc Sở Nông nghiệp và Môi trường sắp xếp, bố trí người của các trạm trồng trọt và bảo vệ thực vật không sai luật nhưng sẽ thiệt hại cho người dân khi dịch bệnh xảy ra”, ông Tùng phân tích.
Hiện nay, các tỉnh có diện tích nông nghiệp nhỏ hơn nhưng vẫn giữ lại các trạm trồng trọt và bảo vệ thực vật, nhưng thành phố Cần Thơ là địa phương đứng thứ 2 vùng Đồng bằng sông Cửu Long về mặt diện tích, sản lượng, phức tạp địa hình (vùng nước ngọt, nước mặn, vùng đất phèn,…), đa dạng cây trồng, đa dạng các đối tượng dịch hại nhưng lại hợp nhất các trạm trồng trọt và bảo vệ thực vật vào Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp và Khuyến nông.
Trước đó, ngày 29/4/2025, Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật từng có báo cáo phân tích đánh giá thực trạng hoạt động tổ chức bộ máy ngành trồng trọt và bảo vệ thực vật do ông Huỳnh Tấn Đạt, Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) ký. Báo cáo chỉ rõ, từ năm 2016 đến nay, nhiều địa phương đã tiến hành hợp nhất các trạm trồng trọt và bảo vệ thực vật, trạm chăn nuôi thú y, trung tâm khuyến nông... thành trung tâm dịch vụ nông nghiệp trực thuộc UBND huyện và vẫn còn 19 tỉnh, thành duy trì hệ thống trạm (175 trạm) trực thuộc Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh, tiếp tục phát huy hiệu quả trong công tác bảo vệ thực vật, quản lý vật tư nông nghiệp và dự báo, phòng chống dịch hại trên địa bàn.
Theo báo cáo, trong thời gian qua, việc hợp nhất các trạm chuyên môn sâu… thành các trung tâm dịch vụ nông nghiệp cấp huyện đã bộc lộ nhiều hạn chế rõ nét. Đội ngũ cán bộ của các trung tâm này chủ yếu kiêm nhiệm nhiều lĩnh vực; thậm chí có nhiều trường hợp cán bộ không liên quan đến nông nghiệp vẫn được giao nhiệm vụ chuyên môn. Hệ quả là công tác điều tra, dự báo, phòng chống dịch hại, quản lý vật tư nông nghiệp bị chậm trễ, chất lượng thấp; hoạt động báo cáo, thống kê, cập nhật số liệu không thường xuyên, không đảm bảo độ chính xác.
Ngoài ra, các trung tâm còn phải tự chủ một phần kinh phí nên nhiều khi ưu tiên hoạt động kinh doanh dịch vụ, dễ dẫn đến khuyến cáo lạm dụng vật tư nông nghiệp, gia tăng chi phí cho nông dân và tiềm ẩn rủi ro môi trường. Ngoài ra, do không còn hệ thống chuyên trách ở cấp huyện, việc điều động cán bộ, chỉ đạo dập dịch kịp thời và kiểm soát chất lượng an toàn thực phẩm tại cơ sở cũng gặp rất nhiều khó khăn.
Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật nhận định việc duy trì và kiện toàn trạm trồng trọt và bảo vệ thực vật khu vực (liên xã) trực thuộc Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh, thành phố thống nhất trên phạm vi toàn quốc là rất cần thiết. Bởi lẽ, lĩnh vực trồng trọt và bảo vệ thực vật đang phải thực hiện nhiều nhiệm vụ đòi hỏi phải có chuyên môn sâu, nghiệp vụ đặc thù và kinh nghiệm bám đồng ruộng; hạn chế về nguồn nhân lực tại cấp xã và Chi cục cấp tỉnh khi diện tích sản xuất và cơ cấu cây trồng ngày càng lớn và phức tạp; đối tượng tác động trực tiếp là người nông dân, dễ bị tổn thương do điều kiện sản xuất khó khăn, trình độ sản xuất chưa cao;…
Từ những phân tích, đánh giá trên, thiết nghĩ, theo định hướng hợp nhất để tinh gọn bộ máy nhưng đối với các lĩnh vực có tính chất chuyên sâu và quản lý nhà nước như trồng trọt và bảo vệ thực vật ở Cần Thơ, việc duy trì các trạm trồng trọt và bảo vệ thực vật riêng được xem là cần thiết để đảm bảo tính chuyên môn sâu, hiệu quả trong công tác quản lý nhà nước, bảo vệ sản xuất nông nghiệp, an toàn thực phẩm và ứng phó kịp thời với các vấn đề dịch bệnh.