Binh sĩ Ukraine trong một buổi diễn tập quân sự. Ảnh tư liệu: AFP/TTXVN
Tổng thống Zelensky khẳng định Ukraine cần duy trì 800.000 quân nhân tại ngũ, bác bỏ yêu cầu của Nga trong các cuộc đàm phán hòa bình về việc giới hạn quân đội Ukraine ở mức 600.000 binh sĩ. Các nhà lãnh đạo châu Âu gần đây đã nhất trí với con số mà ông Zelensky đưa ra và cho biết họ sẽ chi trả cho việc này. Nhưng việc tài trợ cho một quân đội hùng hậu vô cùng tốn kém. Ukraine vốn chi khoảng 30% GDP cho quốc phòng.
Một đạo quân quá đông không chỉ là gánh nặng tài chính, mà còn kéo 800.000 lao động ra khỏi nền kinh tế Ukraine vốn đang chịu sức ép lớn từ tình trạng dân số suy giảm nhanh.
Theo nhà nghiên cứu Mykola Bielieskov tại Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc gia Ukraine, nước này nên hướng tới quy mô 300.000 - 500.000 quân, còn lại duy trì dưới dạng lực lượng dự bị. Trước khi xung đột bùng phát, Ukraine có chưa đến 300.000 binh sĩ. Ông Bielieskov đánh giá con số rõ ràng là không đủ để bảo vệ một trong những đường biên giới dài nhất châu Âu.
Theo báo Wall Street Journal (Mỹ), việc tìm kiếm nguồn tài chính và nhân lực để duy trì 800.000 binh sĩ cùng lượng lớn trang thiết bị, đồng thời phát triển các năng lực mới sẽ là một trong những nhiệm vụ khó khăn nhất của chính phủ Ukraine ngay sau khi xung đột kết thúc.
Các nhà lãnh đạo Liên minh châu Âu (EU) mới đây cho biết họ sẽ cho Ukraine vay 90 tỷ euro, tương đương khoảng 105 tỷ USD.
Binh sĩ Ukraine tại lễ diễu binh ở Kiev. Ảnh tư liệu: AFP/TTXVN
Trong trường hợp đạt được thỏa thuận hòa bình, các binh sĩ bị động viên để chiến đấu ở tiền tuyến nhiều khả năng sẽ mong muốn giải ngũ. Thực tế ngân sách eo hẹp cũng khiến Ukraine khó có khả năng tiếp tục trả lương cho lực lượng này. Các chuyên gia quốc phòng cho rằng Ukraine sẽ phải chuyển hướng, dựa nhiều hơn vào lực lượng dự bị cùng các phương tiện tác chiến chi phí thấp như thiết bị bay không người lái.
Song song với đó, những quyết định mang tính chiến lược dài hạn cũng sẽ cần được tính đến.
Theo một số ý kiến, ưu tiên của Ukraine nên là chi tiêu số tiền hiện có vào hệ thống phòng không và tên lửa tầm xa, nhưng nên tránh những trang bị tốn kém như chiến đấu cơ. Ukraine cũng mong muốn trở nên tự chủ hơn thông qua việc sản xuất vũ khí nội địa.
Ông Michael Kofman, chuyên gia quân sự tại Viện Carnegie vì Hòa bình Quốc tế (Mỹ), nhận định: “Quân đội Ukraine sẽ buộc phải xây dựng lực lượng dựa trên những năng lực hiệu quả về chi phí hơn, như thiết bị bay không người lái, mìn và mô hình huy động dựa vào lực lượng dự bị. Những hạng mục ‘đắt đỏ’ như chiến đấu cơ có thể ngốn phần lớn ngân sách quốc phòng của Ukraine”.
Ông Frank Kendall, cựu Bộ trưởng Không quân Mỹ dưới thời cựu Tổng thống Joe Biden, phân tích: “Phần lớn những gì Ukraine đang làm hiện nay không thể duy trì về lâu dài. Đó là những giải pháp họ buộc phải dựng lên thật nhanh dưới áp lực thường trực của cuộc xung đột đang diễn ra”. Theo ông, riêng việc xây dựng một lực lượng không quân cũng đã đòi hỏi rất nhiều thời gian để đào tạo phi công, mua sắm chiến đấu cơ và xây dựng căn cứ.
Cựu Bộ trưởng Quốc phòng Ukraine - ông Andriy Zagorodnyuk cho rằng sự bùng nổ của thiết bị bay không người lái và tên lửa sẽ khiến con người dần rút khỏi chiến trường, nhường chỗ cho các phương tiện không người lái. Ông cho biết phần lớn các chuyên gia quân sự Ukraine cũng như các sĩ quan đang trực tiếp chiến đấu mà ông trao đổi đều đồng tình với nhận định này.