Hệ thống phòng không Vòm Sắt của Israel đánh chặn tên lửa phóng từ miền nam Liban xuống Cao nguyên Golan ngày 16/5/2024. Ảnh: AFP/TTXVN
Israel đang trên lộ trình trở thành quốc gia đầu tiên trong khu vực triển khai hệ thống phòng không laser mới. Hệ thống Iron Beam (Tia sắt) trị giá 500 triệu USD dự kiến không thay thế Vòm Sắt (Iron Dome) và các hệ thống khác của Israel, nhưng có thể đóng vai trò là lớp phòng thủ bổ sung.
Bộ trưởng Quốc phòng Israel, Israel Katz, trong chuyến tham quan các cơ sở thuộc công ty quốc phòng Rafael vào tháng này, đã nhận định: “Hệ thống laser là vũ khí của tương lai, có khả năng vô hiệu hóa toàn bộ một lớp các mối đe dọa”
Nhu cầu xuất phát từ xung đột
Theo tờ Business Insider (Mỹ), các cuộc xung đột gần đây đã thay đổi động lực của chiến tranh ở Trung Đông. Lực lượng Houthi ở Yemen đã triển khai thiết bị bay không người lái giá rẻ để gây sức ép lên hệ thống phòng không của Mỹ và Israel, cũng như để tấn công các tàu hải quân và tàu thương mại ở Biển Đỏ.
Bên cạnh đó, Hezbollah ở Liban sử dụng thiết bị bay không người lái để thử thách Vòm Sắt của Israel. Vòm Sắt được thiết kế để bắn hạ tên lửa đạn đạo chứ không phải thiết bị bay không người lái bay thấp. Iran còn cố gắng áp đảo Vòm Sắt vào năm ngoái bằng hàng loạt thiết bị bay không người lái và tên lửa.
Ông James Black tại Viện nghiên cứu RAND của Mỹ nhận định với tờ Business Insider rằng hệ thống phòng thủ bằng laser có giá thành rẻ nhưng vẫn chính xác và giúp đối phó với các mối đe dọa mới từ trên không. Trong khi thiết bị bay không người lái có giá chỉ 2.000 USD, tên lửa dùng để bắn hạ chúng có thể mang giá lên tới 2 triệu USD.
Ông Sascha Bruchmann tại Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế (IISS) phân tích: "Một lớp phòng thủ bằng laser có thể giúp tiết kiệm chi phí và hỗ trợ các hệ thống phòng thủ tên lửa có thời gian nạp thêm hỏa lực hoặc lấp đầy những lỗ hổng".
Cuộc đua gay cấn
Vào tháng 2, tờ Defense News đưa tin rằng công ty quốc phòng Rafael của Israel, đã trưng bày công nghệ phòng không laser tại các triển lãm vũ khí ở Abu Dhabi, Các tiểu vương quốc Arab thống nhất (UAE).
Saudi Arabia cũng đang phát triển năng lực phòng không laser của riêng mình bằng cách sử dụng các hệ thống của Trung Quốc. Bên cạnh đó, UAE đang tìm cách phát triển các hệ thống laser của riêng mình.
Laser hoạt động trên cơ sở hướng chùm ánh sáng mạnh, sử dụng nhiệt để tấn công mục tiêu. Chúng có thể tấn công nhiều mục tiêu với chi phí thấp mỗi lần bắn và không có nguy cơ hết tên lửa hay đạn dược như các hệ thống phòng không truyền thống.
Nhưng tia laser cần phải có độ chính xác đặc biệt để duy trì trên một điểm đủ lâu nhằm đốt cháy nó. Điều này không hề dễ dàng nếu hệ thống phòng thủ laser phải đối mặt với tên lửa đạn đạo di chuyển với tốc độ gấp năm lần tốc độ âm thanh. Một thách thức nữa là tên lửa có thể được chế tạo bằng nhựa và kim loại để có khả năng chống lại tia laser tốt hơn.
Tia laser có thể coi là vũ khí tiêu diệt thiết bị bay không người lái tốt hơn tên lửa đánh chặn. Nhưng hệ thống phòng thủ laser chưa được triển khai ở quy mô lớn và vẫn đang trong giai đoạn thử nghiệm. Thời tiết xấu hoặc khói cũng có thể ảnh hưởng đến cường độ và độ chính xác của laser. Hơn nữa, việc tạo ra năng lượng cần thiết cung cấp cho hệ thống laser ở các vùng tiền tuyến xa xôi vẫn là một thách thức.