Binh sĩ Ukraine bắn lựu pháo bọc thép 2000 trong cuộc xung đột với Nga. Ảnh tư liệu: REUTERS/TTXVN
Theo Telegraph (Anh), hầu hết các loại đạn dược kích cỡ lớn hơn đạn đều sử dụng TNT, và nhu cầu toàn cầu đang vượt quá khả năng sản xuất.
Nhà máy TNT của Nitro-Chem – doanh nghiệp nhà nước Ba Lan hiện không thể bắt kịp nhu cầu trong khi đây là cơ sở duy nhất sản xuất TNT ở châu Âu. Nitro-Chem cung cấp 90% lượng TNT Mỹ nhập khẩu để sản xuất nhiều loại đạn dược, bao gồm cả bom phá boongke MK-84 và BLU-109 nặng 907kg. Những vũ khí này đã được cung cấp cho Israel với số lượng lớn và có liên quan đến các cuộc tấn công ở Gaza.
Theo báo cáo do một nhóm các tổ chức nhân quyền quốc tế biên soạn, Nitro-Chem cũng đã trực tiếp cung cấp thuốc nổ, bao gồm TNT và RDX, cho Israel. Ngoài Trung Đông, việc quá phụ thuộc vào một nhà máy duy nhất của Ba Lan về TNT khiến châu Âu rơi vào tình trạng thiếu hụt nghiêm trọng loại vật liệu quan trọng.
Tình trạng thiếu hụt TNT cũng cản trở khả năng của châu Âu cung cấp vũ khí cho Ukraine. Điều này buộc Kiev phải hạn chế sử dụng đạn pháo và khiến phương Tây chật vật bổ sung kho dự trữ trong nước.
Mặc dù Nitro-Chem không tiết lộ sản lượng TNT sản xuất mỗi năm, nhưng có thông tin doanh nghiệp Ba Lan này sản xuất được khoảng 10.000 tấn. Nếu tận dụng toàn bộ lượng TNT hiện có, số đó có thể sản xuất khoảng một triệu quả đạn pháo cỡ 155mm, bởi mỗi quả cần khoảng 10–11 kg thuốc nổ.
Trong khi đó, Nitro-Chem hiện đã ngập trong đơn đặt hàng. Tháng 4 vừa qua, hãng ký hợp đồng lớn nhất từ trước tới nay với quân đội Mỹ – trị giá 310 triệu USD để cung cấp 18.000 tấn TNT trong giai đoạn 2027–2029. Thỏa thuận này được ký chỉ hai tháng sau khi Washington chuyển thêm một lô vũ khí nữa cho Israel, trong đó có 1.800 quả bom hạng nặng MK-84, đồng thời trình Quốc hội phê duyệt đơn đặt mua 2.800 quả bom MK-82.
Một phần lý do khiến các quốc gia phương Tây trở nên quá phụ thuộc vào một cơ sở sản xuất duy nhất là vì các nhà sản xuất TNT ở Mỹ, Anh và các nơi khác ở châu Âu đã ngừng sản xuất TNT nội địa do chất thải độc hại, gây ô nhiễm phát sinh. Tại Anh, nhà máy TNT cuối cùng đã đóng cửa vào năm 2008. Mỹ đã đóng cửa cơ sở sản xuất cuối cùng vào những năm 1980.
Những nhà sản xuất TNT lớn khác gồm có Trung Quốc và Nga, nhưng cả hai đều không được xem là lựa chọn khả thi đối với Mỹ và châu Âu.
Tình trạng thiếu hụt thuốc nổ TNT đã thúc đẩy Mỹ và các nước châu Âu khác lập kế hoạch mới. Năm ngoái, Mỹ đã trao hợp đồng trị giá 435 triệu USD cho công ty quốc phòng Thổ Nhĩ Kỳ Repkon để thiết kế và xây dựng một cơ sở sản xuất thuốc nổ TNT tại Kentucky. Dự kiến, dự án sẽ hoàn thành vào năm 2028, trở thành nhà máy đầu tiên như vậy tại Mỹ kể từ năm 1986.
Công ty Swebal của Thụy Điển đang nỗ lực xây dựng một nhà máy TNT gần thị trấn nhỏ Nora, với mục tiêu tăng công suất sản xuất TNT của châu Âu lên khoảng 75%.
Được đưa vào thị trường vũ khí lần đầu tiên vào năm 1902, TNT có nhiều ứng dụng như làm đạn pháo, lựu đạn và bom… đồng thời cũng được sử dụng trong xây dựng và khai thác mỏ. Tuy nhiên, giá của TNT đã tăng mạnh trong thời gian qua. Theo các chuyên gia, giá và nguồn cung thiết bị điện tử tiêu dùng cũng đang chịu ảnh hưởng. Việc khai thác mỏ các khoáng sản và kim loại sử dụng trong thiết bị điện tử tiêu dùng cũng cần đến TNT.