Qua kiểm tra, rà soát thiết bị, phương tiện, Sở Tài nguyên và Môi trường Phú Thọ cùng các đơn vị có liên quan đã phát hiện 35 mỏ cát, sỏi tại tuyến sông Đà, sông Hồng tại tỉnh đang sử dụng các thiết bị, phương tiện có công suất khai thác lớn hơn rất nhiều lần so với công suất thiết bị, phương tiện khai thác theo thiết kế được Sở Xây dựng thẩm định, phê duyệt. Đáng chú ý, hầu hết các phương tiện, thiết bị được kiểm tra, rà soát đều vượt từ hàng trăm đến hàng nghìn lần so với thẩm định, từ đó phát sinh khó khăn, vướng mắc trong công tác quản lý, giám sát hoạt động khai thác khoáng sản.
Điển hình như Công ty Cổ phần Thống Nhất, đang hoạt động khai thác cát lòng sông Hồng tại xã Cao Xá, huyện Lâm Thao (Phú Thọ). Theo hồ sơ thiết kế khai thác đã được Sở Xây dựng thẩm định, số lượng thiết bị khai thác của doanh nghiệp là 3 tàu hút có công suất 25 m3/giờ, hoặc 2 tàu cuốc (công suất 15 m3/giờ), hoặc 3 cẩu gầu dây dung tích gầu 0,6 m3. Tuy nhiên, qua kiểm tra, rà soát, công ty đang sử dụng 3 phương tiện khai thác gồm: tàu hút số hiệu PT 2912, có thông số kỹ thuật về khả năng khai thác 1.080 m3/giờ; tàu hút số hiệu VP 2175 có khả năng khai thác 900 m3/giờ; tàu hút số hiệu PT- 2861 có khả năng khai thác 900 m3/giờ.
Tương tự, Công ty Cổ phần đầu tư phát triển khoáng sản Phú Đức, khai thác cát tại lòng sông Hồng, xã Vĩnh Lại, huyện Lâm Thao, được Sở Xây dựng thẩm định số lượng thiết bị khai thác 4 tàu cuốc (công suất 15 m3/giờ), hoặc 5 tàu hút (công suất 25 m3/giờ), hoặc 2 cẩu gầu dây dung tích gầu 0,6 m3. Qua kiểm tra, doanh nghiệp đang sử dụng tàu hút mang số hiệu PT-2690, có thông số kỹ thuật về khả năng khai thác trên giấy chứng nhận đăng kiểm là 1.095 m3/giờ; tàu hút mang số hiệu PT- 2790 có thông số kỹ thuật về khả năng khai thác của phương tiện trên giấy chứng nhận đăng kiểm là 730 m3/giờ…
Công ty Cổ phần Đại Bảo Phú Thọ đang khai thác cát tại lòng sông Hồng, xã Vĩnh Lại, huyện Lâm Thao cũng hoạt động với công suất khai thác lớn hơn nhiều so với công suất thiết bị, phương tiện khai thác theo thiết kế được Sở Xây dựng thẩm định, phê duyệt. Theo hồ sơ thiết kế khai thác đã được Sở Xây dựng thẩm định, công ty này được sử dụng 1 tàu cuốc với công suất 60 m3/giờ, hoặc 1 tàu hút, công suất 50 m3/giờ. Tại thời điểm kiểm tra, doanh nghiệp đang hoạt động tàu hút mang số hiệu HN-1536, có thông số kỹ thuật về khả năng khai thác là 1.440 m3/giờ.
Trước thực trạng trên, Sở Tài nguyên và Môi trường đã có báo cáo đề xuất với UBND tỉnh giao Công an tỉnh chủ trì phối hợp Sở Tài nguyên và Môi trường và các cơ quan, đơn vị liên quan tiếp tục tăng cường tuần tra, kiểm tra hoạt động khai thác khoáng sản cát, sỏi lòng sông, kịp thời phát hiện và xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm trong hoạt động khai thác khoáng sản cát, sỏi lòng sông theo đúng quy định pháp luật.
Đồng thời, Sở yêu cầu các đơn vị được cấp phép khai thác khoáng sản cát, sỏi lòng sông đang sử dụng các thiết bị, phương tiện khai thác có công suất khai thác không phù hợp (công suất khai thác lớn hơn so với công suất thiết bị, phương tiện khai thác theo thiết kế được thẩm định) tạm dừng hoạt động khai thác để lựa chọn thiết bị, phương tiện đúng theo hồ sơ thiết kế khai thác đã được Sở Xây dựng thẩm định.
Trường hợp không thể lựa chọn được các thiết bị, phương tiện khai thác có công suất phù hợp theo thiết kế khai thác được thẩm định, đơn vị được cấp phép khai thác lập phương án điều chỉnh công suất của thiết bị khai thác trong thiết kế khai thác; tính toán, thiết lập lại chế độ làm việc của mỏ; xác định số lượng phương tiện khai thác phù hợp với công suất khai thác của mỏ quy định tại giấy phép, đề nghị Sở Xây dựng thẩm định, điều chỉnh.
Xét đề nghị của Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường tại Văn bản số 1935/STNMT-KS&TNN ngày 29/7/2024, ngày 30/8/2024, Chủ tịch UBND tỉnh Phú Thọ đã có văn bản số 3601/UBND-NNTN về việc chấn chỉnh tình trạng doanh nghiệp có dấu hiệu không tuân thủ các quy định về thiết kế mỏ trong hoạt động khai thác cát, sỏi trên địa bàn tỉnh.
Theo đó, Chủ tịch UBND tỉnh Phú Thọ yêu cầu tạm dừng toàn bộ hoạt động khai thác của các đơn vị đã được cấp phép khai thác khoáng sản cát, sỏi lòng sông đang sử dụng các thiết bị, phương tiện khai thác có công suất khai thác không phù hợp (công suất khai thác lớn hơn so với công suất thiết bị, phương tiện khai thác theo thiết kế được Sở Xây dựng thẩm định, phê duyệt) để lựa chọn thiết bị, phương tiện đúng theo hồ sơ thiết kế khai thác đã được thẩm định, phê duyệt hoặc điều chỉnh công suất khai thác, chế độ khai thác của mỏ.
Trong thời gian tạm dừng hoạt động khai thác cát, sỏi, nếu xảy ra tình trạng vi phạm trong hoạt động khai thác khoáng sản tại các đơn vị nêu trên, Chủ tịch UBND các huyện, thành phố, thị xã có liên quan, Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường, Giám đốc Công an tỉnh chịu trách nhiệm toàn diện trước Chủ tịch UBND tỉnh.