Ông Collins Chong Yew Keat, chuyên gia đối ngoại và an ninh, Đại học Malaya (Malaysia). Ảnh: Thúy An/PV TTXVN tại Kuala Lumpur
Ông Collins nhận xét, Việt Nam đã đóng góp vai trò vô cùng sâu sắc và nổi bật cho ASEAN kể từ khi gia nhập vào những năm 90, đặc biệt trong các lĩnh vực kinh tế, thương mại, đầu tư, và duy trì ổn định khu vực. Với vai trò ngày càng tăng, Việt Nam được xem là một trong những nhân tố chính thúc đẩy sự phát triển của ASEAN hướng tới Tầm nhìn 2045.
Theo nhà phân tích Collins, Việt Nam đang nổi lên là một trong những nền kinh tế khu vực phát triển nhanh nhất. Cụ thể, Việt Nam đang chuyển đổi nhanh chóng sang mô hình kinh tế mới, dẫn đầu trong các lĩnh vực quan trọng như chuyển đổi năng lượng, kinh tế xanh, kinh tế kỹ thuật số, khoáng sản thiết yếu, và là một trung tâm quyền lực mới về đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) và sản xuất tiên tiến.
Sự phát triển của Việt Nam đang tạo ra hiệu ứng lan tỏa tích cực cho toàn khu vực, vì ASEAN nói chung cũng đang cố gắng đi theo cùng hướng. Việt Nam đang đóng vai trò là trung tâm khu vực thu hút nguồn vốn, tài nguyên và công nghệ từ bên ngoài.
Chuyên gia Collins cho rằng Việt Nam cũng được nhìn nhận là một lựa chọn hàng đầu trong chiến lược "Trung Quốc+1". Khi các doanh nghiệp có xu hướng chuyển hoạt động sản xuất ra khỏi Trung Quốc để tìm kiếm các khu vực cạnh tranh hơn và mang lại tác động kinh tế tích cực dài hạn, Đông Nam Á là nền tảng phù hợp nhất, và Việt Nam là một trong những nơi dẫn đầu định hướng giai đoạn phát triển hậu Trung Quốc. Ổn định kinh tế và thương mại của Việt Nam sẽ mở rộng ảnh hưởng trong 10 đến 20 năm tới, góp phần tích hợp đầu tư kinh tế của khu vực.
Về mặt an ninh và ổn định khu vực, Việt Nam đã đóng một vai trò nổi bật khi theo đuổi các nguyên tắc tương tự như ASEAN, như trung lập, cân bằng chiến lược và không liên kết với bất kỳ cường quốc nào. Chính sách ngoại giao cây tre và chính sách "4 không" của Việt Nam củng cố phương pháp tiếp cận chung của ASEAN là duy trì hòa bình và ổn định thông qua đối thoại, ngoại giao và quan hệ hữu nghị, không cần liên minh quân sự trực tiếp.
Ông Collins đánh giá Việt Nam còn đóng vai trò là "người kết nối quyền lực vĩ đại" hoặc "người cân bằng quyền lực" giữa các khu vực và các cường quốc khác nhau. Nhờ có quan hệ tốt với hầu hết các cường quốc (Mỹ, Trung Quốc, Nga, Ấn Độ), Việt Nam có lợi thế địa lý quan trọng, giúp tăng cường hợp tác quốc phòng và an ninh mà không cần liên kết quân sự trực tiếp.
Trong bối cảnh cạnh tranh địa chính trị gay gắt, vai trò của Việt Nam trong việc duy trì nguyên tắc của ASEAN ngày càng trở nên quan trọng. Việt Nam có thể hỗ trợ rất nhiều trong việc xây dựng bất kỳ dự thảo cuối cùng hoặc tuyên bố chung nào của ASEAN, sử dụng lợi thế ngoại giao độc đáo của mình để củng cố các cách tiếp cận đa phương, tiểu đa phương.
Với những chỉ số tích cực hiện tại, Việt Nam được dự đoán sẽ là một trong những nhân tố chính, nếu không muốn nói là quan trọng nhất, thúc đẩy ASEAN tiến lên trong 20 năm tới.
Yếu tố nhân khẩu học lớn với tỷ lệ nhóm dân số trẻ cao sẽ giúp Việt Nam có lợi thế tích cực trong việc mở rộng kinh tế và tăng cường khả năng phục hồi kinh tế trong tương lai. Cùng với các nỗ lực chuyển đổi kinh tế, đầu tư vào công nghệ cao (như trí tuệ nhân tạo, chất bán dẫn, khoáng sản thiết yếu), Việt Nam đang đi tiên phong trong cuộc đua đạt được trạng thái quốc gia có thu nhập cao.
Vai trò ngày càng mở rộng của Việt Nam, bao gồm cả khả năng kết nối giữa chủ thể quan trọng như quan hệ với Triều Tiên, Nga, Mỹ, giúp ASEAN phát triển như một cường quốc khu vực mở rộng. Điều này giúp ASEAN khẳng định khối là một "thế lực đang lên", thu hút sự chú ý và tôn trọng từ các cường quốc, đồng thời duy trì vai trò là người cân bằng quyền lực và nền tảng cho đối thoại.