Ngư dân chuẩn bị lưới đánh bắt cá, trước khi đưa tàu ra khơi khai thác thủy sản. Ảnh: Nguyên Lý/TTXVN
Nhiều chuyển biến tích cực
Theo thống kê của Chi cục Thủy sản và Kiểm ngư tỉnh Quảng Trị, hiện tỉnh có 4.664 tàu cá có chiều dài từ 6m trở lên. Đến nay, 100% tàu cá đã được đăng ký, không còn tàu "3 không" (không đăng ký, không đăng kiểm, không giấy phép khai thác thủy sản); 97,94% tàu được cấp giấy phép khai thác thủy sản, tỷ lệ tàu lắp đặt thiết bị giám sát hành trình đạt 98,67%. Đáng chú ý, đến nay tỉnh không có tàu cá vi phạm hoạt động khai thác vùng biển nước ngoài bị bắt giữ.
Tỉnh Quảng Trị đã chỉ đạo các cấp, ngành từ tỉnh đến địa phương tăng cường công tác tuyên truyền với nhiều hình thức, cấp độ phù hợp, nhằm nâng cao nhận thức của ngư dân trong chống khai thác thủy hải sản trái phép IUU; trong đó, tập trung chủ yếu thông qua hội nghị, cấp phát tờ rơi, tổ chức cho các chủ tàu cá/thuyền trưởng ký cam kết không vi phạm khai thác IUU…
Ông Trần Xuân Tiến, Chi cục trưởng Chi cục Thủy sản và Kiểm ngư Quảng Trị cho biết, cùng với công tác tuyên truyền, đơn vị đã phối hợp với các lực lượng liên quan và các địa phương tổ chức kiểm tra, kiểm soát, xử lý các hoạt động khai thác IUU trên biển và tại các cảng cá. Từ đầu năm đến nay, đơn vị đã phối hợp tổ chức 23 chuyến tuần tra, kiểm tra 316 lượt tàu cá; tuyên truyền cho thuyền trưởng, thuyền viên của 430 tàu cá; xử lý vi phạm đối với 43 lượt tàu cá với tổng số tiền gần 2 tỷ đồng.
Theo ông Trần Xuân Tiến, những chuyến kiểm tra, kiểm soát thường xuyên trên biển, cùng với việc tuyên truyền trực tiếp tại các cảng cá, bến neo đậu đã giúp ngư dân hiểu rõ hơn về hậu quả của khai thác IUU. Nhờ vậy, tình trạng vi phạm trong hoạt động thủy sản đã giảm rõ rệt; các ngư dân đã tuân thủ việc lắp đặt, duy trì thiết bị giám sát hành trình và thực hiện khai báo khi ra khơi, từng bước hình thành ý thức khai thác có trách nhiệm, hướng tới phát triển nghề cá bền vững.
Ông Nguyễn Văn Bình, ngư dân phường Đồng Hới (Quảng Trị) chia sẻ, từ những hoạt động tuyên truyền thiết thực của lực lượng chức năng, nhận thức của các ngư dân đã có nhiều chuyển biến rõ rệt. Ngư dân đã nắm rõ các vùng biển được đánh bắt và vùng cấm, từ đó tuân thủ nghiêm túc các quy định của Nhà nước khi đánh bắt thủy hải sản trên biển và không còn vi phạm nữa.
Không chỉ riêng ông Nguyễn Văn Bình, mà nhiều ngư dân khác trên địa bàn tỉnh Quảng Trị cũng đã nâng cao ý thức nhờ sự vào cuộc đồng bộ của chính quyền địa phương và lực lượng Bộ đội Biên phòng. Các đơn vị thường xuyên tổ chức tuyên truyền tại cảng cá, bến neo đậu, kiểm tra thiết bị giám sát hành trình, đồng thời nhắc nhở ngư dân chấp hành nghiêm các quy định trong quá trình khai thác. Nhờ vậy, tình trạng vi phạm vùng biển, không bật thiết bị giám sát hay không báo cáo sản lượng khai thác đã giảm đáng kể.
Hiện các cảng cá trên địa bàn tỉnh Quảng Trị đã thu, nộp nhật ký khai thác thủy sản, giám sát sản lượng thủy sản khai thác bốc dỡ qua cảng đạt 100%. Các đơn vị chức năng đang tiếp tục rà soát, thống kê, lập danh sách từng tàu cá của tỉnh và ngoài tỉnh ra vào cảng, bốc dỡ sản phẩm thủy sản khai thác tại địa phương để tổng hợp báo cáo, nắm rõ thực trạng tàu cá thực hiện quy định cập cảng chỉ định theo quy định của pháp luật.
Tuần tra kiểm soát, xử lý nghiêm vi phạm
Bên cạnh những kết quả tích cực, việc ngăn chặn khai thác IUU trên địa bàn tỉnh Quảng Trị vẫn còn nhiều khó khăn và thách thức. Hiện một số đơn vị, địa phương triển khai chưa quyết liệt công tác chống khai thác IUU, chưa giải quyết dứt điểm tàu cá hết hạn đăng kiểm, hết hạn giấy phép khai thác thủy sản và giấy chứng nhận đủ điều kiện an toàn thực phẩm.
Ngoài ra, sự cố lỗi vệ tinh Thuraya T3 của Tổng Công ty dịch vụ viễn thông (VNPT Vinaphone) đến nay vẫn chưa khắc phục xong; thiết bị VMS không cài đặt cảnh báo khi bị hỏng và mất kết nối để thuyền trưởng nhận biết, chủ động khắc phục và báo cáo vị trí về Chi cục Thủy sản và Kiểm ngư. Ngoài ra, hệ thống cơ sở hạ tầng cảng cá của tỉnh chưa đáp ứng yêu cầu cho tàu cá cập cảng…
Ông Trần Xuân Tiến, Chi cục trưởng Chi cục Thủy sản và Kiểm ngư tỉnh Quảng Trị cho biết, thời gian tới, đơn vị sẽ tiếp tục tăng cường phối hợp với các cơ quan, đơn vị liên quan trong tuần tra, kiểm soát và xử lý vi phạm khai thác IUU. Đặc biệt là xử lý vi phạm về VMS, vùng khai thác, sử dụng chất độc, chất nổ, xung điện, không có giấy phép khai thác. Đồng thời, tiếp tục tổ chức trực ban 24/24 giờ để theo dõi, giám sát chặt chẽ tàu cá hoạt động trên biển qua hệ thống giám sát hành trình, xử lý kịp thời, ngăn chặn tàu cá hoạt động vi phạm trên các vùng biển, nhất là vùng biển nước ngoài.
Chi cục Thủy sản và Kiểm ngư cũng mong muốn được hỗ trợ 2 tàu kiểm ngư có công suất và kích thước bảo đảm cho hoạt động tuần tra, kiểm tra, kiểm soát và chống khai thác bất hợp pháp trên biển hiệu quả. Ngoài ra, cần có văn bản quy định rõ chế tài xử phạt đối với thuyền trưởng hoặc chủ tàu cá không sử dụng hệ thống phần mềm truy xuất nguồn gốc điện tử khi khai báo tàu cá ra, vào cảng, xuất nhập lạch; hướng dẫn quy trình xử lý tàu cá hoạt động vi phạm quy định vùng khai thác thủy sản được phát hiện thông qua hệ thống VMS...
Ngày 10/10 vừa qua, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Quảng Trị Hoàng Nam đã trực tiếp đi kiểm tra công tác chống khai thác thủy sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU). Đồng thời, chỉ đạo Sở Nông nghiệp và Môi trường khẩn trương thành lập đường dây nóng để kịp thời hướng dẫn, giải quyết những vấn đề liên quan đến khai thác IUU; tạo điều kiện thuận lợi nhất cho người dân khai thác thủy hải sản hợp pháp; tăng cường tuyên truyền để ngư dân thực hiện tốt các quy định về chống khai thác IUU.
Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Quảng Trị Hoàng Nam cũng yêu cầu các đơn vị, địa phương phải tập trung giải quyết các vướng mắc, bất cập, thực hiện hiệu quả các nhiệm vụ chống khai thác IUU, góp phần giữ vững thành quả và quyết tâm gỡ "thẻ vàng" của Ủy ban châu Âu (EC) trong thời gian sớm nhất.