Hội thảo về quản lý sử dụng vốn ODA và vay ưu đãi nước ngoài

Ông Nguyễn Quốc Phương, Cục trưởng Cục Quản lý nợ và Kinh tế đối ngoại (Bộ Tài chính) cho biết, trong hơn 30 năm qua, nguồn vốn ODA và vốn vay ưu đãi nước ngoài đã đóng vai trò hết sức quan trọng đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam.

Tuy nhiên, trong quá trình triển khai, cùng với sự phát triển mạnh mẽ của đất nước và nhu cầu ngày càng lớn từ các địa phương, doanh nghiệp, đã phát sinh một số tồn tại, hạn chế. Đặc biệt, những vướng mắc về cơ sở pháp lý liên quan đến vay ODA, vay ưu đãi cũng như sự phối hợp giữa các cơ quan, đơn vị cho thấy cần có sự điều chỉnh, đổi mới.

Bộ Tài chính đã nỗ lực tiếp thu ý kiến của các tổ chức, cơ quan liên quan đến vay vốn ODA để giải quyết các khó khăn, vướng mắc. Theo đó, từ tháng 9/2025, Nghị định số 242/2025/NĐ-CP về quản lý và sử dụng vốn hỗ trợ phát triển chính thức và vay ưu đãi nước ngoài được ban hành và chính thức có hiệu lực.

Nghị định mới đã khắc phục nhiều hạn chế, tăng cường cơ sở pháp lý, bảo đảm tính minh bạch, đồng bộ, hiệu quả và phù hợp hơn với hệ thống đầu tư công. 

Nghị định số 242/2025/NĐ-CP tập trung vào một số định hướng quan trọng như hoàn thiện khung pháp lý, bảo đảm sự đồng bộ trong hệ thống pháp luật, đồng thời hài hòa với thông lệ quốc tế. Cùng với đó, cải cách thủ tục hành chính, đơn giản hóa và rút ngắn quy trình thẩm định, phê duyệt, điều chỉnh dự án.

Nghị định cũng hướng tới phân cấp, phân quyền rõ ràng hơn, tăng cường tính chủ động cho các bộ, ngành, địa phương, đồng thời gắn với trách nhiệm giải trình minh bạch. 

Tại hội thảo, đại diện Cục Quản lý nợ và Kinh tế đối ngoại đã giới thiệu một số điểm mới của Nghị định số 242/2025/NĐ-CP, tập trung vào ba nhóm giải pháp lớn.

Một là, đơn giản hóa thủ tục hành chính, bãi bỏ nhiều quy định phê duyệt, thẩm định trung gian không cần thiết đối với dự án ODA, vay ưu đãi; rút gọn thủ tục điều chỉnh văn kiện dự án, chỉ lấy ý kiến Bộ Tài chính khi điều chỉnh làm tăng vốn lớn; đơn giản hóa quy trình tiếp nhận khoản vay, giao kế hoạch vốn, sử dụng vốn dư và lựa chọn ngân hàng phục vụ; giảm đáng kể các trường hợp phải điều chỉnh chủ trương đầu tư, giúp đẩy nhanh tiến độ dự án.

Tiếp đó là đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, trao quyền quyết định chủ trương đầu tư với các dự án nhóm A và nhiều dự án trước đây thuộc thẩm quyền Thủ tướng Chính phủ cho các bộ, ngành và địa phương; giao cơ quan chủ quản thẩm quyền tham gia phần lớn các dự án khu vực, trừ một số lĩnh vực đặc thù; phân cấp cho cơ quan chủ quản quyết định việc sử dụng vốn dư và điều chỉnh dự án của doanh nghiệp nhà nước vay lại vốn ODA, vay ưu đãi.

Ngoài ra, Nghị định còn hoàn thiện cơ chế, tháo gỡ vướng mắc như làm rõ quy định về doanh nghiệp nhà nước sử dụng vốn ODA, vay ưu đãi, tạo điều kiện thuận lợi cho đầu tư công; bổ sung quy định xử lý tài sản, trang thiết bị do nhà tài trợ bàn giao để bảo đảm cơ sở pháp lý minh bạch; có điều khoản chuyển tiếp đối với hỗ trợ ngân sách có mục tiêu; bổ sung phân cấp chi ngân sách cho khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; cho phép thực hiện rút vốn trên môi trường điện tử, phù hợp với xu thế chuyển đổi số và yêu cầu của nhà tài trợ.

Cũng tại hội thảo, đại diện các bộ, ngành, địa phương, nhà tài trợ và doanh nghiệp đã trao đổi về việc hoàn thiện khung pháp lý trong quản lý, triển khai dự án đầu tư công, đặc biệt là các dự án sử dụng vốn vay và viện trợ nước ngoài.

Thảo luận tập trung vào những nội dung như bỏ quy định cứng về thời gian thực hiện dự án để tăng tính linh hoạt; xem xét sử dụng văn bản cam kết của nhà tài trợ làm căn cứ phê duyệt; cần hướng dẫn cụ thể về việc ưu tiên sử dụng lực lượng quân đội; điều chỉnh cơ chế quản lý chương trình, dự án viện trợ theo quy định chung; quy định rõ thời hạn phản hồi ý kiến trong quá trình thẩm định hồ sơ; tháo gỡ vướng mắc về cơ chế tài chính, trong đó có tỷ lệ vay lại và sự khác biệt giữa các địa phương.

Bộ Tài chính khẳng định sẽ tiếp tục đồng hành, hướng dẫn và kịp thời tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc nhằm đảm bảo Nghị định sớm phát huy hiệu quả, góp phần vào sự nghiệp phát triển nhanh và bền vững của đất nước.