Tàu đánh bắt thủy sản cập bến lên cá tại Cảng cá Tắc Cậu. Ảnh: Lê Sen/ TTXVN
Họ không chỉ góp sức, góp phương tiện mà còn trở thành “cánh tay nối dài” của lực lượng biên phòng trong tuyên truyền, bảo vệ chủ quyền biển, đảo và nguồn lợi thủy sản.
Ngư dân đồng hành cùng lực lượng chức năng
Tại tỉnh An Giang, nhiều ngư dân tiêu biểu đã trở thành lực lượng nòng cốt đồng hành cùng chính quyền và Bộ đội Biên phòng trong ngăn chặn khai thác IUU. Ngư dân Ong Xuân Hiền, ngụ tại phường Hà Tiên, nhiều năm nay luôn tích cực vận động bà con tham gia các mô hình như “Tổ tàu thuyền an toàn”, “Tổ đoàn kết trên biển”. Ông không chỉ đóng góp phương tiện, kinh phí để hỗ trợ tuyên truyền, cứu hộ, cứu nạn, mà còn trực tiếp khơi dậy ý thức tuân thủ pháp luật trong cộng đồng ngư dân. Với ông Hiền, bám biển cũng là giữ quê hương, nếu vi phạm, bà con không chỉ mất nghề mà còn đe dọa đến sinh kế lâu dài của cả gia đình.
Hơn bốn mươi năm gắn bó với biển, ông Hoàng Xuân Thu ở xã Bình Giang (An Giang) luôn nhắc nhở con cháu tuân thủ quy định, tuyệt đối không vượt ranh giới vùng biển nước ngoài. Ông luôn căn dặn con cháu phải sử dụng ngư cụ hợp pháp, không được dùng chất nổ hay hóa chất. Khi địa phương cần, ông sẵn sàng đưa ghe tàu tham gia phục vụ nhiệm vụ chung.
Thực tế, công tác phòng, chống IUU tại An Giang đã ghi nhận nhiều chuyển biến tích cực. Đến nay, 99,53% tàu cá trên địa bàn đã lắp thiết bị giám sát hành trình (VMS), số tàu vượt ranh giới giảm 66%, số tàu mất kết nối giảm 88% so với cùng kỳ. Từ đầu năm 2025 đến nay, Bộ đội Biên phòng tỉnh An Giang đã làm thủ tục xuất, nhập bến cho hơn 27.000 lượt tàu; phát hiện 21 vụ vi phạm, xử phạt gần 1 tỷ đồng. Theo đó, Bộ đội Biên phòng tỉnh thường xuyên chỉ đạo tăng cường tuần tra, kiểm tra hồ sơ, nhật ký khai thác, đồng thời tuyên truyền rộng rãi để bà con hiểu rằng chống IUU là bảo vệ chính cuộc sống của mình.
Chủ tịch UBND tỉnh An Giang Hồ Văn Mừng nhấn mạnh, địa phương đang thực hiện nhiều giải pháp quyết liệt như mở cao điểm xử lý tàu “3 không”, triển khai phần mềm cảnh báo tự động khi thiết bị giám sát mất kết nối. Xử lý nghiêm, kể cả hình sự, đối với các trường hợp cố tình vi phạm. Song song đó là tuyên truyền đa dạng, dễ hiểu để ngư dân đồng thuận thực hiện.
Tỉnh An Giang cũng đã phối hợp cùng Ban Chỉ đạo Bộ Quốc phòng về chống khai thác IUU tổ chức lễ phát động thi đua cao điểm với sự tham dự của lãnh đạo các bộ, ngành trung ương và 21 tỉnh, thành phố ven biển. Những nỗ lực này thể hiện quyết tâm chính trị cao, hướng tới mục tiêu gỡ “thẻ vàng” trong thời gian sớm nhất.
Siết chặt quản lý, nâng cao trách nhiệm cộng đồng
Cùng với An Giang, tỉnh cực Nam của Tổ quốc Cà Mau cũng đang quyết liệt triển khai các giải pháp chống khai thác IUU. Tại cuộc họp trực tuyến hai cấp ngày 18/9 vừa qua, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lê Văn Sử, Trưởng Ban Chỉ đạo chống IUU tỉnh Cà Mau, yêu cầu các cấp, ngành phải tập trung cao độ, hành động quyết liệt và có kết quả cụ thể từng ngày, từng việc đến hết tháng 9/2025.
Theo báo cáo của Sở Nông nghiệp và Môi trường Cà Mau, đến giữa tháng 9/2025, toàn tỉnh đã xác định 851 tàu cá có nguy cơ vi phạm IUU. Trong đó, 603 tàu đã hoàn thành số hóa hồ sơ (chiếm gần 79%), tỷ lệ định danh tàu cá đạt hơn 98%. Bộ đội Biên phòng tỉnh Cà Mau cũng vận động hơn 1.200 ngư dân ký cam kết không vi phạm, đồng thời tổ chức nhiều lớp tập huấn phần mềm quản lý và số hóa tàu cá cho cán bộ cấp xã.
Khâu tuyên truyền cũng được đẩy mạnh, với hơn 8.000 lượt tin, bài, phóng sự và tin nhắn phổ biến pháp luật về IUU. Các lực lượng chức năng kiên quyết xử lý vi phạm. Từ đầu năm 2024 đến nay, tỉnh Cà Mau đã phát hiện 39 tàu mất kết nối tín hiệu VMS trên 6 giờ, xử phạt nghiêm để răn đe.
Thực tế, lực lượng chức năng tỉnh Cà Mau thời gian qua đã tăng cường tuần tra, kiểm tra, đồng thời huy động ngư dân tham gia giám sát, phát hiện và tố giác vi phạm. Tinh thần đồng hành giữa chính quyền và ngư dân ngày càng rõ nét, tạo nên sức mạnh cộng đồng trong việc bảo vệ nguồn lợi thủy sản và uy tín quốc gia.
Ông Phạm Văn Hoàng - ngư dân ở xã Phan Ngọc Hiển chia sẻ, trước đây, bà con chưa hiểu hết tác hại của việc vi phạm vùng biển nước ngoài. Nay nhờ cán bộ giải thích, ai cũng nhận thức rõ nếu còn vi phạm thì con cháu sau này mất nghề. Do đó, ai cũng đồng lòng chấp hành quy định.
Với quyết tâm cao, hai tỉnh An Giang và Cà Mau đang cùng cả nước từng bước tháo gỡ khó khăn, kiên trì thay đổi nhận thức, nâng cao ý thức cộng đồng, hướng tới mục tiêu chung là gỡ “thẻ vàng” của EC, bảo vệ nguồn lợi thủy sản bền vững và khẳng định trách nhiệm quốc gia trong hội nhập quốc tế.