Lồng nuôi công nghệ cao tại tỉnh Khánh Hoà. Ảnh: Đặng Tuấn (TTXVN
Diễn đàn có sự tham dự của các đơn vị liên quan thuộc Bộ Nông nghiệp và Môi trường; Trường Đại học thủy sản; Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP); lãnh đạo Sở Nông nghiệp và Môi trường các tỉnh Lâm Đồng, Đắk Lắk, Gia Lai, Thành phố Hồ Chí Minh và Khánh Hòa, cùng các đơn vị có liên quan.
Tại diễn đàn, ông Hoàng Văn Hồng, Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Quốc gia cho hay, Việt Nam là quốc gia ven biển, với chiều dài đường bờ biển hơn 3.260 km, diện tích vùng biển hơn 1 triệu km2, có nhiều trường, viện, nhà khoa học, chuyên gia nghiên cứu trong lĩnh vực thủy sản. Hơn nữa nông dân Việt Nam chịu khó cần cù, sáng tạo trong lao động nên rất thuận lợi trong phát triển kinh tế thủy sản.
Để phát huy tiềm năng sẵn có, Đảng, Nhà nước và Chính phủ đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách nhằm khuyến khích, hỗ trợ phát triển nuôi biển theo hướng công nghiệp, bền vững, tiến ra vùng biển xa bờ để giảm áp lực lên vùng ven bờ và khai thác tối đa tiềm năng biển, hướng tới mục tiêu tăng trưởng kinh tế, đảm bảo an ninh quốc phòng, nâng cao đời sống nhân dân vùng biển. Đồng thời bảo vệ môi trường biển và các nguồn tài nguyên tự nhiên.
Đặc biệt thời gian qua, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chiến lược phát triển thủy sản Việt Nam bền vững. Đây là điều kiện, là giải pháp then chốt để các địa phương ven biển cả nước nói chung và vùng Nam Trung Bộ nói riêng có thêm cơ hội thu hút đầu tư, đẩy mạnh phát triển nuôi biển theo hướng công nghệ cao. Do đó, diễn đàn có ý nghĩa hết sức quan trọng và cần thiết để các địa phương và ngành chức năng cùng trao đổi, thảo luận, bàn bạc, tìm giải pháp để đẩy mạnh phát triển nuôi biển, góp phần hiện thực hóa mục tiêu Chiến lược phát triển thủy sản Việt Nam bền vững, ông Hoàng Văn Hồng cho biết.
Đại diện Cục Thủy sản và Kiểm ngư (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), ông Ngô Thế Anh chia sẻ, tính đến hết năm 2024, thể tích lồng nuôi biển của cả nước đạt 9,7 triệu m3 (tăng 38,6% so với năm 2020, tốc độ tăng trưởng bình quân 8,7%/năm) và 58.000 ha nuôi nhuyễn thể (tăng 5,5% so với năm 2020); sản lượng nuôi biển đạt 832.000 tấn (tăng 38,7% so với năm 2020), tốc độ tăng trưởng bình quân là 8,52%/năm, gần gấp đôi so với tốc độ tăng trưởng sản lượng nuôi trồng thủy sản cùng giai đoạn (4,8%/năm). Đối tượng nuôi chính bao gồm cá biển (cá song, cá giò, cá bớp, ...), tôm hùm và nhuyễn thể (hàu, nghêu, sò), rong biển.
Nuôi biển tập trung chủ yếu ở các địa phương có điều kiện thuận lợi như Quảng Ninh, Hải Phòng, Đắk Lắk, Khánh Hòa, Thành phố Hồ Chí Minh, An Giang và một số địa phương khác. Công nghệ nuôi tuần hoàn khép kín, kiểm soát môi trường đã được ứng dụng tại một số cơ sở nuôi tôm nước lợ, đang thử nghiệm cho nuôi tôm hùm. Công nghệ nuôi lồng công nghiệp đã được ứng dụng thành công.
Đến nay, nuôi biển đã đóng góp vào tăng trưởng kinh tế, giải quyết việc làm và tạo sinh kế cho người dân, góp phần quan trọng trong việc giảm thiểu áp lực khai thác nguồn lợi thủy sản, tái sinh nguồn lợi và giảm xung đột trong quá trình bảo vệ nguồn lợi thủy sản, góp phần vào thực hiện chiến lược phát triển thủy sản Việt Nam.
Tuy nhiên, đại diện các địa phương ven biển khu vực Nam Trung Bộ cho rằng, đến giờ mô hình nuôi biển vẫn còn tương đối mới đối với Việt Nam. Hoạt động nuôi biển tuy đang đứng trước nhiều cơ hội lớn nhưng cũng đối mặt với không ít thách thức; đặc biệt trong bối cảnh cần chuyển đổi sang mô hình nuôi công nghiệp, hiện đại.
Cụ thể, khó khăn đầu tiên cho nuôi biển đó là về quy hoạch và hạ tầng; khó về vốn và chính sách hỗ trợ tài chính cho đầu tư; hàm lượng khoa học công nghệ trong sản xuất chưa cao và chưa đáp ứng nhu cầu; nguồn nhân lực thiếu và hạn chế; quy định quản lý nuôi biển kết hợp du lịch, kết hợp năng lượng tái tạo chưa được tháo gỡ; quy định khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào phát triển nuôi biển; chính sách về bảo hiểm cho nuôi biển… chưa có hiệu quả.
Ông Nguyễn Trọng Chánh, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Khánh Hòa cho biết, nghề nuôi trồng thủy sản luôn đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế của Khánh Hòa. Sản lượng thủy sản nuôi hằng năm của tỉnh đạt trên 32.000 tấn; trong đó sản lượng thủy sản nuôi biển chiếm khoảng 50% tổng sản lượng thủy sản nuôi toàn tỉnh, đóng góp quan trọng vào kim ngạch xuất khẩu thủy sản của tỉnh.
Dẫu vậy, nghề nuôi trồng thủy sản của Khánh Hòa vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức đó là hạ tầng vùng nuôi, cơ sở thiết yếu phục vụ vùng nuôi chưa được đầu tư bài bản; nuôi chủ yếu theo quy trình truyền thống, quy mô nhỏ; quan trắc môi trường chưa được kiểm soát... Hơn nữa, tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu cũng đã ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động nuôi trồng thuỷ sản trên biển.
Để đánh thức tiềm năng, phát triển mạnh nghề nuôi biển, Cục Thủy sản và Kiểm ngư cũng hiến kế, hướng dẫn để các địa phương vùng biển Nam Trung bộ thực hiện quy hoạch và quản lý không gian biển hợp lý để phát triển nuôi biển phù hợp với chiến lược phát triển kinh tế biển quốc gia. Đặc biệt chú trọng ứng dụng khoa học công nghệ, chuyển đổi từ lồng bè truyền thống sang lồng nuôi công nghiệp, chịu lực cao; đầu tư hệ thống lồng nuôi xa bờ, công nghệ quan trắc môi trường, giống chất lượng cao; khuyến khích sử dụng công nghệ nuôi hiện đại, tuần hoàn, thân thiện với môi trường.
Bên cạnh đó, Cục Thủy sản và Kiểm ngư cũng khuyến nghị các cơ sở nuôi, các hợp tác xã… cần phát triển chuỗi giá trị và thị trường, tăng cường liên kết sản xuất - chế biến - tiêu thụ, xây dựng thương hiệu quốc gia cho sản phẩm nuôi biển, mở rộng xuất khẩu. Đồng thời xây dựng các chuỗi cung ứng dịch vụ hậu cần đồng bộ; tích hợp đa lĩnh vực giữa nuôi biển với bảo vệ môi trường, phát triển du lịch để tạo ra giá trị gia tăng cao.
Ngoài ra, các địa phương ven biển cần chú trọng đào tạo nguồn nhân lực và nâng cao nhận thức cộng đồng về tầm quan trọng của nuôi biển gắn với bảo vệ môi trường, quản lý dịch bệnh…, góp phần thúc đẩy nuôi biển có trách nhiệm để tạo tăng trưởng xanh và bền vững, phù hợp xu thế quốc tế.