Tiềm năng kinh tế từ AI
AI không còn là câu chuyện khoa học viễn tưởng mà đã trở thành hiện thực sống động, định hình tương lai kinh tế Việt Nam. Theo nghiên cứu mới đây của Google đã được công bố, nếu được áp dụng rộng rãi, AI có thể mang lại 1.890 tỷ đồng (79,3 tỷ USD) cho các doanh nghiệp Việt Nam vào năm 2030. Con số này chiếm gần 12% GDP dự kiến, chứng minh sức mạnh của AI trong hoạt động cung cấp tăng trưởng.
Việt Nam trên bản đồ AI.
Với dân số trẻ, yêu công nghệ và nền tảng số hóa năng động, Việt Nam đang có cơ hội vàng để tận dụng làn sóng này. Theo đó, Chính phủ đã có chiến lược quốc gia về AI, đặt mục tiêu đến năm 2030 đào tạo 5.000 kỹ sư chuyên sâu về AI phục vụ ngành bán dẫn, 7.000 chuyên gia AI đạt chuẩn quốc tế và đào tạo 500 doanh nghiệp khởi nghiệp AI.
Trong hội thảo về AI mới ở đây, Thứ trưởng Bộ Tài chính Đỗ Thành Trung khẳng định: “Chúng tôi đang biến Việt Nam thành trung tâm đổi mới sáng tạo AI trong ASEAN và thế giới”. Các bước đi cụ thể đã được phát triển, như chương trình phát triển nhân lực bán dẫn (Quyết định 1017/QĐ-TTg), hay hợp tác giữa Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia (NIC) và Google để xây dựng hệ thống sinh thái AI.
Doanh nghiệp cũng không đứng ngoài cuộc chơi. GreenNode AI Lab của VNG là một điểm sáng đáng chú ý. Với sứ mệnh “xây dựng văn hóa AI cho Việt Nam”, GreenNode tập trung làm chủ công nghệ cốt lõi và đưa AI đến gần hơn với mọi người qua GreenNode AI Platform.
Anh Võ Trọng Thư, Trưởng phòng GreenNode AI Lab chia sẻ: “Chúng tôi muốn khi gặp vấn đề, ai cũng nghĩ đến AI đầu tiên. Từ năm 2023, GreenNode đã xây dựng bộ dữ liệu 4,6 tỷ token, chi phí nghiên cứu hơn 25.000 USD chỉ tính tiền điện và sắp xếp bố cục miễn phí để cộng đồng phát triển AI tiếng Việt. Ấn tượng nhất là mô hình ngôn ngữ lớn (LLM), GreenNode huấn luyện cả DeepSeek, liên tục dẫn đầu bảng xếp hạng VMLU”.
Hệ sinh thái AI cho người Việt.
Ngoài GreenNode AI Lab, các doanh nghiệp khác cũng đang góp phần vào cuộc đua phát triển AI. FPT Digital, dưới sự hướng dẫn của ông Đoàn Hữu Hậu, đã ứng dụng AI để tối ưu quy trình, giúp doanh nghiệp tiết kiệm 30% thời gian vận hành. Theo đó, Techcombank sử dụng AI cho khuôn mặt xác thực trong giao dịch, tăng tính an toàn và tiện lợi. PNJ tích hợp AI vào quản lý kho, giảm sai sót xuống dưới 1%. Viettel Solutions phát triển camera AI giám sát an ninh, bán chạy khắp các tỉnh thành. Những ví dụ này được cho thấy, AI không chỉ dành riêng cho “ông lớn” mà cả doanh nghiệp vừa và nhỏ cũng có thể tận dụng.
Tuy nhiên, tiềm năng không tự nhiên thành hiện thực. Google khuyến nghị Việt Nam cần đầu tư hạ tầng kỹ thuật, đào tạo nhân lực và mở rộng AI tiếp theo. Tiến sĩ Nguyễn Thị Thu Trang, nghiên cứu viên Đại học Bách khoa Hà Nội và đồng sáng lập startup Vbee nhận định: “So với Trung Quốc hay Hàn Quốc, Việt Nam còn ở giai đoạn đầu, nhưng dân số trẻ và công nghệ thông tin phát triển nhanh là lợi thế lớn”.
GreenNode minh chứng điều này bằng cách hợp tác với NVIDIA cung cấp hạ tầng mạnh mẽ, tiết kiệm 60% chi phí so với AWS hay Azure, thậm chí phục vụ khách hàng Mỹ và châu Âu từ Thái Lan.
Ông Andrew Ure, Giám đốc Quan hệ Chính phủ Google Đông Nam Á nhấn mạnh: “Việt Nam có vị thế tốt để khai thác AI. Sự hợp tác giữa NIC, Google và doanh nghiệp như GreenNode sẽ giúp hiện thực hóa giấc mơ lớn”. Từ chiến lược quốc gia đến hành động cụ thể, AI đang trở thành động lực kinh tế không thể phủ nhận, mở ra cánh cửa để Việt Nam vươn lên trong khu vực và toàn cầu.
Thách thức phát triển AI thành hiện thực kinh doanh
Dù tiềm năng của trí tuệ nhân tạo đã rõ ràng, việc biến nó thành động lực kinh tế bền vững tại Việt Nam lại không phải con đường bằng phẳng. Những thách thức từ nguồn nhân lực, dữ liệu, đến khung pháp lý đang cản bước tiến của AI, nhưng không phải không có giải pháp. Các doanh nghiệp như GreenNode AI Lab, FPT, Viettel đang tiên phong mở lối cùng với những nỗ lực thực tế từ Chính phủ và cộng đồng.
Theo Sở Khoa học và Công nghệ TP Hồ Chí Minh, Thành phố hiện có 21.210 nhân sự khoa học công nghệ, trong đó 6.870 người sở hữu bằng tiến sĩ. Tuy nhiên, số chuyên gia AI chuyên sâu vẫn còn hiếm hoi. Trong bối cảnh đó, GreenNode với đội ngũ 300 kỹ sư là một điểm sáng đáng chú ý. Dẫu vậy, Tiến sĩ Nguyễn Thị Thu Trang cảnh báo: “Nguồn lực AI tại Việt Nam chưa đủ độ chín để đáp ứng các dự án quy mô lớn”. Điều này đòi hỏi sự tham gia mạnh mẽ hơn từ các trường đại học như Đại học Bách Khoa Hà Nội hay Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh để đào tạo nhân tài chuyên sâu.
Ngoài ra, dữ liệu AI cũng là điểm quan trọng, bởi chất lượng dữ liệu quyết định 80% thành công của AI, nhưng Việt Nam vẫn thiếu hệ thống dữ liệu chuẩn hóa và sẵn sàng. Một doanh nghiệp nhỏ tại Hà Nội từng đầu tư vào đội ngũ AI mà không có dữ liệu tốt, dẫn đến lãng phí tài nguyên và hiệu quả thấp. Để giải quyết, GreenNode đã tiên phong cung cấp bộ dữ liệu miễn phí và mô hình AI tiếng Việt, nhưng nỗ lực này cần được nhân rộng với sự chung tay từ cộng đồng doanh nghiệp và học thuật.
Theo Đại học Quốc tế (Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh), khung pháp lý về dữ liệu cá nhân và AI tại Việt Nam vẫn còn sơ khai. Nghị định 13/2023/NĐ-CP là một bước đi tích cực, nhưng chưa đủ để xử lý nhanh các vi phạm hay bảo vệ an toàn thông tin. Nguy cơ độc quyền dữ liệu từ các tập đoàn lớn, cùng với tư cách pháp lý chưa rõ ràng của AI, đang gây khó khăn cho việc ứng dụng thực tiễn. Trong khi đó, TP Hồ Chí Minh xác định AI là ngành mũi nhọn giai đoạn 2020 - 2030, nhưng thiếu cơ chế cụ thể khiến triển khai còn ì ạch. Theo đó, Chính phủ cần mạnh dạn đổi mới, tạo cơ chế đột phá để kiểm soát rủi ro và thúc đẩy ứng dụng AI.
Để vượt qua quy thức, các doanh nghiệp cần phải hành động đồng bộ. Hiện GreenNode AI Platform đang giúp doanh nghiệp nhỏ tiếp cận AI với chi phí từ 5.000 USD/tháng. Anh Vũ Thanh Tùng, Giám đốc Kinh doanh GreenNode chia sẻ: “Một công ty Thái Lan dùng nền tảng của chúng tôi tạo nhạc từ văn bản, chỉ giá 20 - 40 triệu đồng/tháng mà thu hút hàng triệu người dùng”. Trong nước, một startup giáo dục ứng dụng GreenNode nhằm phát triển hỗ trợ học tập ảo, nâng cao hiệu quả học tập lên 30%.
Giấc mơ biến AI thành động lực kinh tế Việt Nam đến năm 2030 hoàn toàn nằm trong tầm tay.
Trong khi đó, FPT Digital hỗ trợ tự động hóa, tiết kiệm 30% thời gian cho doanh nghiệp, còn Viettel Solutions với camera AI và Vbee với chatbot chăm sóc khách hàng (giúp một công ty bảo hiểm tiết kiệm 50 triệu đồng/tháng) là những minh chứng sống về hiệu quả kinh tế của AI.
Tuy nhiên, việc biến AI thành “văn hóa” kinh doanh cũng là điều quan trọng. Để đạt được mục tiêu đóng góp 79,3 tỷ USD vào nền kinh tế, Việt Nam cần biến AI thành một phần tất yếu của đời sống kinh doanh. Ông Đoàn Hữu Hậu (FPT Digital) nhấn mạnh: “Chuyển đổi số và AI là nền tảng để doanh nghiệp phát triển bền vững”. Với 500 doanh nghiệp khởi nghiệp AI trong tầm nhìn quốc gia, sự hỗ trợ từ các doanh nghiệp phát triển AI có nền tảng giá rẻ, hạ tầng mạnh mẽ là chìa khóa quan trọng để thành công.