Xe tăng Challenger 2 của quân đội Anh: Ảnh: TASS
Trong những thập kỷ gần đây, vì nhiều lý do khác nhau, tiềm lực quân sự của Anh không ngừng suy giảm. Hiện tại, điều đó gần như đã đạt đến mức tối thiểu và nước không thể đảm bảo phòng thủ trước các mối đe dọa tiềm tàng. Có nhiều đề xuất khác nhau để khắc phục tình trạng này, nhưng tương lai vẫn chưa chắc chắn và không có cơ sở để đưa ra những dự báo lạc quan.
Thời gian gần đây, chúng ta ngày càng nghe nhiều hơn về những khó khăn mà quân đội Anh phải đối mặt, đặc biệt là các vấn đề tài chính, thiếu nhân sự, chất lượng thấp, cũng như vấn đề về hậu cần. Tình hình thực sự phức tạp và cần phải giải quyết ngay lập tức.
Đầu tháng 7 này, tờ Financial Times của Anh đã đăng một bài viết dẫn lời các chuyên gia nêu lên quan điểm của họ về tình hình hiện tại của lực lượng vũ trang Anh. Họ mô tả tình hình là khó khăn và triển vọng phát triển là ảm đạm.
Bài viết dẫn lời Tiến sĩ Rob Johnson, người từng giữ chức vụ đứng đầu Cơ quan Đánh giá Quốc phòng giai đoạn 2022 - 2024, cho rằng khả năng sẵn sàng chiến đấu của quân đội Anh hiện ở mức thấp nhất trong lịch sử. Trong tình trạng hiện tại, họ chỉ có thể thực hiện các nhiệm vụ gìn giữ hòa bình và nhân đạo, sơ tán dân thường và chống lại các nhóm phá hoại.
Các lực lượng vũ trang Anh chưa được chuẩn bị để sẵn sàng cho một cuộc xung đột vũ trang toàn diện, bất kể quy mô. Tiến sĩ Johnson lưu ý điểm yếu chung về khả năng phòng thủ của Anh là thiếu lực lượng dự phòng. Ông chỉ ra rằng quân đội Anh sẽ nhanh chóng hết đạn dược trong các hoạt động chiến đấu.
Các lực lượng vũ trang Anh cũng khó có thể bảo vệ các quần đảo của nước này. Ví dụ, Hải quân Hoàng gia Anh đang thiếu tàu và không thể tổ chức việc tuần tra cần thiết ở Bắc Đại Tây Dương để phát hiện tàu ngầm Nga. Lực lượng không quân Anh có khoảng một nửa số lượng máy bay chiến đấu cần thiết và lực lượng phòng không sẽ không thể đẩy lùi các cuộc tấn công bằng tên lửa tầm xa.
Ông Johnson cũng lưu ý khả năng viễn chinh hạn chế của quân đội Anh. Nếu hoạt động ở nước ngoài, đội quân Anh sẽ không được trang bị đầy đủ, tạo ra những rủi ro không thể chấp nhận được.
Về vấn đề tài chính, Tiến sĩ Johnson cho rằng nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng hiện nay là do thiếu kinh phí cho các lực lượng vũ trang. Theo ông, chính phủ nên tăng chi tiêu quốc phòng lên 3% GDP. Năm 2023, ngân sách quân sự chỉ là 2,3% GDP, tương đương 54,1 tỷ bảng Anh. Nếu chi tiêu tăng thêm 1/3, London sẽ có thể dần dần khôi phục khả năng phòng thủ của mình.
Các quan chức Anh cũng nhận thức được các vấn đề của quân đội và sẵn sàng thực hiện các biện pháp cần thiết. Chẳng hạn, trước cuộc bầu cử quốc hội, Thủ tướng Rishi Sunak đã tuyên bố ý định tăng chi tiêu quốc phòng lên 2,5% GDP vào năm 2030. Tuy nhiên, kế hoạch này không tuân thủ các khuyến nghị của ông Johnson cả về tốc độ chi tiêu lẫn thời gian.
Lãnh đạo Công đảng Keir Starmer, Thủ tướng đắc cử Anh, cũng đưa ra tuyên bố tương tự. Ông hứa sẽ tăng chi tiêu quốc phòng lên 2,5% GDP nhưng không nêu rõ khi nào điều này sẽ xảy ra.
Điều thú vị là các cuộc thảo luận về việc phát triển lực lượng vũ trang và tăng cường chi tiêu quốc phòng đã diễn ra ngay trước cuộc bầu cử quốc hội. Có lẽ lời hứa tăng ngân sách quân sự của các chính trị gia chỉ là một nỗ lực nhằm lấy lòng cử tri. Trong trường hợp này, sau cuộc bầu cử, quân đội có thể không nhận được số tiền bổ sung cần thiết.
Về các quân, binh chủng, lực lượng vũ trang Anh đang phải đối mặt với nhiều thách thức. Không đủ nhân sự, vũ khí và trang bị chưa đáp ứng yêu cầu về số lượng và chất lượng, lực lượng hạt nhân chiến lược đang bị hao mòn.
Hiện nay, tổng quân số của lực lượng vũ trang Anh không quá 145 nghìn người, trong đó có hơn 70 nghìn quân dự bị. Số lượng quân nhân này không đủ để đáp ứng đầy đủ yêu cầu của quân đội.
Anh cũng đã mất danh hiệu "Bá chủ của biển cả" khi hải quân nước này không có quy mô đặc biệt lớn hoặc có năng lực. Thành phần hải quân của lực lượng hạt nhân chiến lược chỉ bao gồm 4 tàu ngầm được trang bị tên lửa đạn đạo nhập khẩu. Có nhiều chương trình đóng tàu khác nhau nhưng chúng đang gặp khó khăn dẫn đến chậm trễ và chi phí tăng cao.
Với lực lượng trên bộ, họ cũng đang gặp phải nhiều vấn đề. Ví dụ, các đơn vị xe tăng - lực lượng tấn công chính của bất kỳ quân đội nào - có khoảng 200 xe tăng Challenger 2. Tuy nhiên, một phần đáng kể trong số các xe tăng này không phù hợp để vận hành và sử dụng trong chiến đấu.
Đội xe bọc thép chở quân và xe chiến đấu bộ binh rất lạc hậu và có số lượng khoảng 1.200 xe. Dòng xe bọc thép mới Ajax của Anh có một số thiếu sót, đó là lý do tại sao quá trình tái trang bị lại diễn ra chậm. Các đơn vị pháo binh có không quá 60-70 pháo tự hành và khoảng 110 pháo kéo. Pháo tên lửa chỉ gồm 30 phương tiện chiến đấu.
Cần lưu ý rằng kể từ năm 2022, tình trạng và tiềm lực của lực lượng trên bộ trong quân đội Anh càng sa sút do sự hỗ trợ Ukraine trong cuộc xung đột đang diễn ra với Nga. Các đơn vị Ukraine đã được cung cấp một số lượng lớn pháo tự hành, xe bọc thép, hệ thống tên lửa phòng không, v.v. Tất cả những thiết bị này thường được lấy từ các đơn vị chiến đấu của quân đội Anh và chúng đề sẵn sàng sử dụng, trong khi quân đội Anh giữ lại những thiết bị cần sửa chữa.
Bên cạnh đó, không quân Anh vận hành không quá 120 máy bay chiến đấu Eurofighter Typhoon và khoảng 30 máy bay F-35B mới nhất hoạt động trên tàu sân bay. Tiến sĩ Johnson cho rằng phi đội máy bay chiến đấu cần được tăng lên 265 máy bay. Hàng không vận tải quân sự có khoảng 40 máy bay các loại. Ngoài ra còn có máy bay chuyên dụng nhưng số lượng có hạn.
Lực lượng vũ trang Anh đang có nhu cầu phát triển và hiện đại hóa. Để làm được điều này, cần tăng số lượng nhân sự, chi tiêu cho quốc phòng. Nó cũng đòi hỏi phải mua nhiều loại thiết bị quân sự và phát triển các mẫu mới.
Tuy nhiên, việc thực hiện các kế hoạch này đòi hỏi phải đầu tư tài chính đáng kể và không dễ thực hiện. Các chính trị gia đang đề xuất tăng ngân sách quân sự thêm 18-20 tỷ bảng Anh mỗi năm - khoảng 1/3 ngân sách hiện tại. Nhưng không rõ phải duy trì mức chi tiêu này trong bao nhiêu năm để nâng cấp đáng kể lực lượng vũ trang và tổng chi phí sẽ là bao nhiêu.
Ngoài ra, có những nghi ngờ về khả năng thực hiện chương trình hiện đại hóa quốc phòng. Nền kinh tế Anh đang gặp khó khăn và một số chính phủ gần đây đã thất bại trong việc xoay chuyển tình thế. Trong những năm gần đây, tình hình ngày càng trở nên tồi tệ hơn và không có lối thoát nào có thể chấp nhận được. Có khả năng London sẽ không thể tìm được nguồn tiền bổ sung cho quân đội với số lượng cần thiết nếu chính quyền mới được bầu thậm chí không còn quan tâm đến vấn đề này.
Lực lượng vũ trang Anh đang rơi vào tình thế khó khăn và tiếp tục suy thoái. Các chỉ số định lượng và định tính ngày càng xấu đi, trở thành mối đe dọa đối với an ninh quốc gia. Liệu tình trạng này có thay đổi trong tương lai hay không là một câu hỏi lớn.