Nhân lực chất lượng cao là yếu tố then chốt trong phát triển công nghiệp bán dẫn

Chiều 26/12, tại Thành phố Hồ Chí Minh, Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức Hội nghị sơ kết triển khai Chiến lược 1018 và Chương trình 1017 về công tác đào tạo nguồn nhân lực phục vụ phát triển công nghiệp bán dẫn.

Chú thích ảnh — Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Văn Phúc phát biểu tại hội nghị.

Năm 2024, Thủ tướng Chính phủ có Quyết định số 1018/QĐ-TTg ban hành Chiến lược phát triển công nghiệp bán dẫn Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050; Quyết định số 1017/QĐ-TTg phê duyệt Chương trình “Phát triển nguồn nhân lực ngành công nghiệp bán dẫn đến năm 2030, định hướng đến năm 2050”.

Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Văn Phúc nhấn mạnh, các quyết định trên thể hiện tầm nhìn chiến lược của Chính phủ trong phát triển ngành công nghiệp bán dẫn, trong đó xác định đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao là yếu tố then chốt.

Thời gian qua, việc phát triển nguồn nhân lực ngành công nghiệp bán dẫn đã có nhiều chuyển biến tích cực, trong đó nhận thức và sự chủ động của các cơ sở giáo dục đào tạo đối với lĩnh vực này ngày càng được nâng cao, nhiều trường đại học đã mở các ngành đào tạo liên quan. Các doanh nghiệp cũng chủ động đồng hành cùng các trường đại học, từng bước phát triển mô hình liên kết “3 nhà” (Nhà nước - nhà trường - doanh nghiệp). Đặc biệt, các cơ sở đào tạo đã có chính sách thu hút nhân lực, góp phần cải thiện đáng kể chất lượng đội ngũ giảng dạy, nghiên cứu trong lĩnh vực bán dẫn.

Tuy nhiên, theo Thứ trưởng Nguyễn Văn Phúc, thực tiễn triển khai đào tạo nhân lực ngành công nghiệp bán dẫn vẫn còn nhiều khó khăn, hạn chế như: quy mô đào tạo còn nhỏ; đội ngũ giảng viên, chuyên gia còn thiếu và chưa đáp ứng nhu cầu; cơ sở vật chất, phòng thí nghiệm của các trường mới ở giai đoạn bước đầu; sự phối hợp trong quá trình triển khai đề án có thời điểm chưa thật sự nhịp nhàng. Trong thời gian tới, bên cạnh các chính sách của Nhà nước, cần sự vào cuộc chủ động hơn nữa của các trường đại học và doanh nghiệp để triển khai hiệu quả Chiến lược và chương trình lớn này.

Theo báo cáo của Bộ Giáo dục và Đào tạo, thời gian qua, nhiều cơ sở đào tạo đã mở mới hoặc triển khai thí điểm các chương trình, chuyên ngành, định hướng đào tạo về công nghệ bán dẫn, thiết kế vi mạch, vật liệu bán dẫn, hệ thống nhúng, điện tử - viễn thông, AIoT... Quy mô đào tạo từng bước được mở rộng, bước đầu thu hút người học chất lượng, một số chương trình đào tạo bán dẫn có điểm tuyển sinh cao. Công tác đầu tư, nâng cấp cơ sở vật chất và phòng thí nghiệm được triển khai theo hướng có trọng tâm; một số cơ sở đào tạo đã và đang triển khai các dự án đầu tư phòng thí nghiệm chuyên sâu, trang bị phần mềm thiết kế vi mạch, hệ thống mô phỏng, đo kiểm, vật liệu - nano, từng bước hình thành các trung tâm đào tạo - nghiên cứu bán dẫn quy mô cơ sở hoặc cấp vùng. Đội ngũ giảng viên ngành bán dẫn có trình độ tiến sĩ, phó giáo sư tăng lên; nhiều trường tăng cường mời giảng viên doanh nghiệp, chuyên gia quốc tế tham gia giảng dạy, nghiên cứu; hợp tác với doanh nghiệp bán dẫn trong đào tạo, thực tập, tuyển dụng và tài trợ thiết bị được mở rộng.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy các cơ sở giáo dục đại học tổ chức đào tạo về vi mạch bán dẫn ở các mức độ khác nhau, từ đào tạo nền tảng đến chuyên sâu, song chưa hình thành rõ mạng lưới phân công đào tạo theo chuỗi giá trị ngành ở quy mô quốc gia. Quy mô đào tạo nhân lực bán dẫn còn nhỏ so với nhu cầu thực tế; cơ cấu đào tạo chưa bao phủ đầy đủ các công đoạn của chuỗi giá trị ngành, đặc biệt là các khâu chế tạo, đóng gói và kiểm thử. Phần lớn cơ sở đào tạo chưa có phòng thí nghiệm đạt chuẩn, thiết bị lạc hậu, thiếu đồng bộ, trong khi việc đầu tư gặp khó khăn do hạn mức thẩm định vốn, thủ tục đầu tư và khả năng cân đối nguồn lực.

Trong bối cảnh thiếu đội ngũ giảng viên, chuyên gia chuyên sâu về bán dẫn, cơ chế thu hút, đãi ngộ chuyên gia trong và ngoài nước vẫn chưa đủ hấp dẫn. Việc liên kết doanh nghiệp và nghiên cứu - đào tạo cũng chưa thật sự bền chặt, chưa hình thành chuỗi liên kết đào tạo - nghiên cứu - sử dụng nhân lực.

Bộ Giáo dục và Đào tạo nhận định, sự chưa hoàn thiện của hệ sinh thái công nghiệp bán dẫn không chỉ là thách thức của sản xuất mà còn tác động trực tiếp đến chất lượng, hiệu quả và tính bền vững của đào tạo nguồn nhân lực bán dẫn. Điều này đặt ra yêu cầu phải phát triển song hành hệ sinh thái công nghiệp và hệ sinh thái đào tạo, tăng cường liên kết Nhà nước - nhà trường - doanh nghiệp và hợp tác quốc tế để bảo đảm đào tạo đi trước một bước nhưng vẫn gắn chặt với năng lực công nghệ và nhu cầu thực tiễn của ngành.

Để đáp ứng yêu cầu phát triển ngành công nghiệp bán dẫn trong thời gian tới, Bộ Giáo dục và Đào tạo xác định nhiệm vụ trọng tâm là khẩn trương hoàn thiện hệ thống thể chế, chính sách đồng bộ hỗ trợ đào tạo nguồn nhân lực vi mạch bán dẫn. Theo đó, các cơ chế liên quan đến đào tạo, tuyển sinh, học bổng, đầu tư cơ sở vật chất, phát triển đội ngũ giảng viên và liên kết nhà trường - doanh nghiệp sẽ tiếp tục được điều chỉnh, hoàn thiện, bảo đảm thống nhất, khả thi; qua đó, tạo khung pháp lý đồng bộ, ổn định và có tính dẫn dắt, làm nền tảng để các cơ sở giáo dục đại học chủ động triển khai đào tạo nhân lực vi mạch bán dẫn có trọng tâm, trọng điểm, gắn với nhu cầu thực tiễn và bảo đảm chất lượng.

Công tác tổ chức đào tạo về vi mạch bán dẫn thời gian tới cũng sẽ được triển khai theo hướng có chọn lọc, phù hợp với năng lực của từng cơ sở đào tạo; lựa chọn những cơ sở giáo dục đại học đủ điều kiện về đội ngũ, cơ sở vật chất và năng lực nghiên cứu tham gia đào tạo chuyên sâu, tránh dàn trải.

Việc tăng cường gắn đào tạo với thực hành, nghiên cứu và doanh nghiệp cùng với mở rộng hợp tác trong nước và quốc tế sẽ giúp người học nâng cao năng lực thực hành, kỹ năng nghề nghiệp và khả năng thích ứng với thực tiễn. Công tác phát triển đội ngũ giảng viên và chuyên gia, từng bước hình thành đội ngũ nòng cốt cho đào tạo và nghiên cứu bán dẫn sẽ tiếp tục được chú trọng, với các giải pháp đào tạo, bồi dưỡng được triển khai song song với thu hút chuyên gia trong và ngoài nước.

Về hạ tầng, nguồn lực Nhà nước sẽ được ưu tiên đầu tư phòng thí nghiệm, công cụ thiết kế vi mạch bản quyền và hạ tầng số tại một số cơ sở giáo dục đại học nòng cốt; khuyến khích mô hình chia sẻ, dùng chung hạ tầng đào tạo và nghiên cứu nhằm nâng cao hiệu quả đầu tư…

Tin, ảnh: Thu Hoài (TTXVN)

Gỡ điểm nghẽn pháp lý để hiện thực hóa chiến lược công nghiệp bán dẫn

Luật Công nghiệp Công nghệ số 2025 mở ra cơ hội "lột xác" cho ngành bán dẫn nhờ ưu đãi vượt trội và liên kết vùng, tập trung tháo gỡ điểm nghẽn về hạ tầng sản xuất và nhân lực.

Chia sẻ:

Từ khóa: