Vượt qua thách thức dưới tác động tiêu cực của dịch bệnh
Ngày 20/8, Bộ Giáo dục và Đào tạo và Ủy ban Văn hóa - Giáo dục của Quốc hội tổ chức hội nghị trực tuyến tổng kết một năm triển khai thực hiện đổi mới chương trình, sách giáo khoa (SGK) giáo dục phổ thông.
Quang cảnh buổi họp trực tuyến tại đầu cầu Hà Nội. Ảnh: HH
Đánh giá sau 1 năm thực hiện đổi mới chương trình, SGK giáo dục phổ thông, Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) Nguyễn Hữu Độ cho biết: Trong bối cảnh đại dịch COVID-19, toàn ngành giáo dục thực hiện nhiệm vụ kép trong năm học 2020 - 2021: Vừa thực hiện các giải pháp phòng chống dịch COVID-19, vừa triển khai chương trình giáo dục phổ thông mới cấp tiểu học đối với lớp 1. Đây là năm học được triển khai trong bối cảnh có những yếu tố khó khăn và khác biệt so với các năm học trước.
Bộ GD&ĐT chỉ ra một thực tế khi năm học triển khai chương trình giáo dục phổ mới là trước khi vào lớp 1 trẻ 6 tuổi chủ yếu ở nhà nên các em học sinh hầu như không được trực tiếp học chương trình mầm non cho trẻ 5 tuổi trên lớp. Do đó, việc nhận biết các mặt chữ, hướng dẫn các hoạt động làm quen học tập và chuẩn bị tâm lý, tinh thần cho các em trước khi vào lớp 1 rất khó khăn và hầu như không thực hiện được.
Khó khăn tiếp theo mà ngành giáo dục đề cập tới chính là việc tập huấn đội ngũ nhà giáo để triển khai chương trình giáo dục phổ thông và sách giáo khoa mới. Nhiều chương trình tập huấn từ trực tiếp được chuyển sang trực tuyến.
Nhiệm vụ mới, tập huấn với hình thức mới, giáo viên ít được tương tác với đồng nghiệp và các giảng viên, trong khi đó Chương trình giáo dục phổ thông mới đòi hỏi giáo viên, nhà trường tự chủ nhiều hơn khiến việc tiếp cận từ phía nhà trường gặp khó khăn. Mặt khác, phụ huynh học sinh chưa được cung cấp thông tin đầy đủ về chương trình nên có biểu hiện lo lắng...
Bộ GD&ĐT cho rằng, chủ trương xã hội hóa biên soạn SGK đã bước đầu có kết quả tích cực; đã có 5 nhà xuất bản với đội ngũ các nhà khoa học, giáo viên, cán bộ quản lý tham gia biên soạn và trình thẩm định 5 bộ SGK lớp 1, 3 bộ SGK lớp 2, 3 bộ SGK lớp 6 đầy đủ các môn học, hoạt động giáo dục theo Chương trình giáo dục phổ thông mới bảo đảm chất lượng.
Mặc dù vừa trực tiếp kết hợp với trực tuyến nhưng kế hoạch tập huấn, bồi dưỡng giáo viên, cán bộ quản lý giáo dục đã đạt được những kết quả tích cực. Mô hình bồi dưỡng thường xuyên, liên tục, ngay tại trường qua mạng với sự hỗ trợ của đội ngũ giáo viên cốt cán, cán bộ quản lý cốt cán và giảng viên sư phạm chủ chốt của các trường đại học sư phạm tham gia Chương trình ETEP đã bước đầu được triển khai hiệu quả.
Bộ GD&ĐT nhận định, các nhà trường đã chú trọng đổi mới công tác quản lý, quản trị trường học theo hướng phát huy tính chủ động, linh hoạt của nhà trường và năng lực tự chủ, sáng tạo của tổ chuyên môn, giáo viên trong việc thực hiện chương trình giáo dục phổ thông mới cấp tiểu học đối với lớp 1; khai thác, sử dụng SGK, các nguồn học liệu, thiết bị dạy học hiệu quả, phù hợp thực tiễn…
Biên soạn SGK còn hạn chế
Tại buổi làm việc, Bộ GD&ĐT chỉ ra bên cạnh những nỗ lực triển khai chương trình thì mặt hạn chế lớn nhất cần tháo gỡ, liên quan đến biên soạn SGK; tổ chức thực hiện lựa chọn, phát hành, tập huấn sử dụng SGK ở các địa phương; tài liệu giáo dục địa phương; đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục; điều kiện bảo đảm về cơ sở vật chất…
Sau khi triển khai chương trình SGK phổ thông mới, đã vấp phải nhiều ý kiến trong dư luận: SGK môn Tiếng Việt lớp 1 theo chương trình giáo dục phổ thông mới còn nặng so với chương chương trình 2006; cử tri băn khoăn, bức xúc về sự độc quyền có hiện tượng lợi ích nhóm trong việc trong in ấn, phát hành SGK và giá SGK lớp 1 mới cao hơn SGK lớp 1 cũ; phản ánh gay gắt về việc SGK môn Tiếng Việt lớp 1 của NXB Đại học sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh (bộ SGK Cánh Diều) có một số ngữ liệu đưa vào sách chưa phù hợp.
Những vấn đề này đã được Bộ GD&ĐT kịp thời nghiên cứu nghiêm túc và có những giải pháp bổ sung trong công tác chỉ đạo triển khai thực hiện phù hợp trong thời gian tới.
Để triển khai chương trình, SGK giáo dục phổ thông trong thời gian tới, Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Hữu Độ cho biết: “Bộ sẽ tiếp tục ban hành các chính sách sẽ tiếp tục phối hợp với các Bộ ngành trung ương và địa phương rà soát, đánh giá để tham mưu Chính phủ ban hành các cơ chế, chính sách nhằm đảm bảo lộ trình thực hiện chương trình giáo dục phổ thông mới theo Nghị quyết 51, trong đó tập trung chuẩn bị về đội ngũ giáo viên, cơ sở vật chất, thiết bị dạy học và những điều kiện đáp ứng yêu cầu thực hiện chương trình giáo dục phổ thông mới”.
Bộ cũng tăng cường các giải pháp bảo đảm thực hiện chương trình giáo dục phổ thông như: Phối hợp với các Bộ ngành trung ương chỉ đạo địa phương tiếp tục tổ chức thực hiện các nhiệm vụ theo chức năng và thẩm quyền được Chính phủ giao nhiệm vụ tại Quyết định 404; tiếp tục tổ chức thực hiện hiệu quả các nhóm giải pháp đảm bảo đúng tiến độ, chất lượng đã được Thủ tướng Chính phủ giao nhiệm vụ cụ thể cho từng Bộ, ngành và địa phương tại.
Công tác bồi dưỡng giáo viên và cán bộ quản lý sẽ tiếp tục được đảm bảo chất lượng, hiệu quả; hoàn thành việc xây dựng quy hoạch mạng lưới các trường sư phạm, ban hành chuẩn chương trình đào tạo giáo viên các trình độ; thực hiện đổi mới hệ thống tổ chức và quản lý, nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động của trường sư phạm; chỉ đạo các trường sư phạm thực hiện đào tạo, bồi dưỡng giáo viên đảm bảo yêu cầu về số lượng, cơ cấu, chất lượng theo lộ trình thực hiện.
Bộ GD&ĐT cũng cam kết sẽ rà soát, sắp xếp hợp lý mạng lưới cơ sở giáo dục; tổ chức rà soát, đánh giá thực trạng cơ sở vật chất hiện có, trên cơ sở đó điều chỉnh, bố trí, sắp xếp nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng; xác định nhu cầu xây dựng mới, sửa chữa, cải tạo phòng học, bảo đảm đủ điều kiện thực hiện chương trình giáo dục phổ thông mới; lập kế hoạch chi tiết cụ thể, tổ chức thực hiện tăng cường cơ sở vật chất, trường, lớp học đáp ứng điều kiện tối thiểu để thực hiện chương trình giáo dục phổ thông mới theo lộ trình quy định tại Nghị quyết 51 của Quốc hội…
Đồng thời, Bộ cũng đẩy mạnh công tác xã hội hóa SGK, tạo cơ chế cạnh tranh lành mạnh nhằm nâng cao chất lượng phục vụ và mở rộng đối tượng được hưởng ưu đãi, trợ cấp hoặc miễn phí sử dụng sách giáo khoa, tài liệu học tập.