Bệnh nhân ngộ độc Botulinum tại Bệnh viện Đa khoa Khu vực Bắc Quảng Nam. Ảnh: TTXVN phát
Mới đây, vụ ngộ độc hàng loạt sau khi ăn cá chép ủ chua ở Quảng Nam được cho là do ngộ độc Botulinum khiến nhiều người lo lắng về nguy cơ vi khuẩn Clostridium Botulinum trong thực phẩm.
Theo Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế), vi khuẩn Clostridium Botulinum phổ biến trong môi trường nên có thể lây nhiễm qua các khâu sản xuất, vận chuyển, bảo quản và sử dụng thực phẩm. Đặc biệt là các loại thực phẩm đóng hộp như: Sữa bột, pho mát, xúc xích, lạp xưởng, thực phẩm lên men yếm khí. Với các thực phẩm đóng hộp công nghiệp thường sử dụng nitric để ức chế độc tố Botulinum; còn các thực phẩm đóng hộp được chế biến thô sơ rất dễ nhiễm khuẩn Clostridium Botulinum.
Theo đó, cơ thể bị bệnh do ăn phải độc tố có trong thực phẩm và cả độc tố mới tiết ra đường tiêu hoá và các mô do vi khuẩn xâm nhập vào ở dạ dày, ruột, độc tố không bị acid của dịch vị tiêu huỷ, độc tố ngấm nhanh vào máu và phân tán ra toàn cơ thể vào các tế bào của các mô khác nhau. Trước hết vào các mô của hệ thần kinh trung ương, gắn kết vào các đầu mút thần kinh, rồi gây ra những biểu hiện lâm sàng như: Nôn, buồn nôn; độc tố còn có thể ngấm nhanh vào máu qua lớp màng nhầy của đường hô hấp.
Thời gian ủ bệnh do ăn phải độc tố này là từ 8 - 10 giờ, có trường hợp 4 giờ. Người bị ngộ độc có biểu hiện chủ yếu như: Nôn, buồn nôn, nhức đầu, chóng mặt, mệt mỏi, yếu ớt, da khô; đau bụng, bụng chướng, táo bón, thường ít ỉa chảy; không sốt hoặc sốt nhẹ, không rối loạn ý thức. Sau đó có thể xuất hiện triệu chứng thần kinh điển hình như: Liệt cơ mắt, nhìn đôi; liệt màn hầu, co thắt họng, nghẹn, sặc đường mũi, doãi cơ hàm, nhai nuốt khó khăn; liệt cơ thanh quản, nói khàn, giọng mũi, nói nhỏ, nói không thành tiếng. Các triệu chứng liệt có đặc điểm thường liệt cả hai bên đối xứng.
Triệu chứng về tiêu hoá vẫn tiếp tục theo chiều hướng: Táo bón, giảm tiết dịch tiêu hoá, khô miệng, khô họng.
Bệnh có thể kéo dài từ 4 - 8 ngày. Ngộ độc do Clostridium Botulinum rất hiếm nhưng được biết nhiều vì tiên lượng nặng, tỉ lệ tử vong cao. Bệnh hồi phục tương đối chậm, thường để lại di chứng tương đối dài; nếu không được điều trị có thể tử vong sau 3 - 4 ngày. Hiện nay với các phương pháp điều trị tích cực, nhanh chóng, tỷ lệ tử vong còn khoảng 10%.
Theo Cục An toàn thực phẩm, các loại thực phẩm đóng hộp dễ có nguy cơ bị ngộ độc Botulinum nhất; tất cả các lọai thực phẩm khác như: Rau, củ, quả, hải sản... vẫn có nguy cơ bị nhiễm vi khuẩn Clostridium Botulinum nếu không đảm bảo an toàn thực phẩm và được ủ, bọc kín.
Các loại thực phẩm phổ biến dễ gây ngộ độc Botulinum là các thực phẩm chế biến, đóng gói thủ công, sản xuất nhỏ lẻ, hộ gia đình hoặc điều kiện sản xuất không đảm bảo. Đặc biệt khi xu hướng sử dụng túi hút khí chứa đựng thực phẩm gia tăng, không đun chín kỹ thức ăn trước ăn.
Để phòng chống ngộ độc do Botulinum, Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) khuyến cáo:
- Trong sản xuất, chế biến các cơ sở phải dùng những nguyên liệu bảo đảm an toàn thực phẩm, tuân thủ theo đúng yêu cầu quy định về vệ sinh trong quy trình sản xuất. Trong sản xuất đồ hộp, phải chấp hành chế độ khử khuẩn một cách nghiêm ngặt.
- Người dân chỉ sử dụng các sản phẩm thực phẩm, nguyên liệu thực phẩm có nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng, tuyệt đối không sử dụng các sản phẩm đóng hộp đã hết hạn sử dụng, bị phồng, bẹp, biến dạng, hoen gỉ, không còn nguyên vẹn hoặc có mùi vị, màu sắc thay đổi khác thường.
- Thực hiện ăn chín, uống sôi; ưu tiên ăn các thực phẩm mới chế biến, mới nấu chín.
Người dân không nên tự đóng gói kín các thực phẩm và để kéo dài trong điều kiện không phải đông đá. Với các thực phẩm lên men, đóng gói hoặc che đậy kín theo cách truyền thống (như dưa muối, măng, cà muối...) cần đảm bảo phải chua, mặn. Khi thực phẩm hết chua thì không nên ăn.
- Khi người dân xuất hiện các triệu chứng ngộ độc Botulinum, cần đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.