Theo Sở Y tế TP Hồ Chí Minh, Chikungunya là bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus Chikungunya gây ra, lây truyền chủ yếu qua muỗi vằn (Aedes aegypti và Aedes albopictus), cùng loại muỗi gây bệnh sốt xuất huyết Dengue và bệnh do virus Zika. Bệnh Chikungunya đã được ghi nhận tại Việt Nam từ lâu qua kết quả công bố của một số nghiên cứu dịch tễ học phân tử và huyết thanh học.
Trung tâm y tế thực hiện phun hóa chất diệt muỗi phòng bệnh. Ảnh: HCDC
Cụ thể, trong một nghiên cứu từ tháng 10/2010 đến tháng 12/2014, Đơn vị Nghiên cứu lâm sàng Đại học Oxford (OUCRU) phối hợp với Bệnh viện Bệnh nhiệt đới TP Hồ Chí Minh đã phát hiện 4 ca nhiễm Chikungunya trong tổng số hơn 8.000 trẻ em mắc sốt cấp tính tại các tỉnh phía Nam.
Tiếp nối nghiên cứu này, một khảo sát huyết thanh học năm 2015 của OUCRU và Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới đã ghi nhận tỷ lệ kháng thể kháng Chikungunya ở các mẫu huyết thanh tại TP Hồ Chí Minh và An Giang là 10%, tại Đắk Lắk là 7,97% và tại Huế là 3,72%. Điều này cho thấy sự lây truyền của virus Chikungunya đã từng xảy ra trong dân số, khoảng 30 năm trước đó với mức độ lây trong dân số thấp.
Gần đây hơn, một nghiên cứu từ năm 2017 đến 2019 của Viện Vệ sinh dịch tễ trung ương, Viện Pasteur TP Hồ Chí Minh và Đại học Nagasaki Nhật Bản đã xét nghiệm 1.063 mẫu huyết thanh tại 31 tỉnh, thành. Kết quả cho thấy 46,4% mẫu có kháng thể kháng virus Chikungunya và 27,7% mẫu dương tính với PCR, chứng tỏ virus này là bệnh lưu hành ở Việt Nam với tỷ lệ đáng kể.
Lãnh đạo Sở Y tế TP Hồ Chí Minh cho biết, ngành y tế Thành phố vẫn duy trì hệ thống giám sát trọng điểm để theo dõi sự lưu hành của các tác nhân gây bệnh. Từ năm 2016 đến nay, các điểm giám sát bệnh do virus Zika và Chikungunya vẫn được duy trì, tuy nhiên chưa ghi nhận trường hợp mắc bệnh nào trên địa bàn.
Mới đây, từ tháng 5/2025, Viện Pasteur TP Hồ Chí Minh đã triển khai giám sát trọng điểm virus Chikungunya, Zika và Dengue tại một số tỉnh thành phía Nam, bao gồm TP Hồ Chí Minh. Tính đến thời điểm hiện tại, kết quả giám sát vẫn chưa ghi nhận ca bệnh Chikungunya và Zika nào.
Sở Y tế TP Hồ Chí Minh nhận định, tuy chưa ghi nhận ca bệnh trong thời gian gần đây, nguy cơ tái xuất hiện của Chikungunya và Zika tại thành phố là hoàn toàn có thể xảy ra. Ngành y tế Thành phố tiếp tục duy trì hệ thống giám sát dịch bệnh để sẵn sàng ứng phó. Sở Y tế TP Hồ Chí Minh cho rằng, việc chủ động phòng bệnh luôn là cần thiết, trong đó mỗi người dân chính là “lá chắn” đầu tiên và hiệu quả nhất trong việc phòng ngừa bệnh tật. Việc bảo vệ bản thân cũng chính là bảo vệ cộng đồng.
Theo Sở Y tế TP Hồ Chí Minh, hiện nay chưa có vaccine và thuốc điều trị đặc hiệu, biện pháp phòng bệnh Chikungunya hiệu quả nhất là phòng tránh muỗi đốt và diệt lăng quăng. Do đó, các biện pháp phòng bệnh Chikungunya cũng chính là biện pháp để phòng bệnh sốt xuất huyết Dengue đang được thực hiện (ngoại trừ vaccine).
Trong bối cảnh dịch sốt xuất huyết đang gia tăng hiện nay trên địa bàn thành phố, ngành y tế tiếp tục kêu gọi mọi người dân cùng nâng cao ý thức thực hiện hiệu quả việc phòng bệnh sốt xuất huyết và bệnh do Chikungunya. Không có lăng quăng thì không có muỗi và không có bệnh sốt xuất huyết, không có bệnh Chikungunya.
Ngành y tế TP Hồ Chí Minh khuyến cáo người dân thực hiện các biện pháp phòng bệnh như ngủ mùng, mặc quần áo dài tay, sử dụng kem chống muỗi, đặc biệt vào ban ngày; loại bỏ các vật dụng chứa nước đọng - nơi muỗi sinh sản như chai lọ, lốp xe cũ, máng nước, lu khạp... ; thay nước bình hoa, chậu cảnh ít nhất 1 lần/tuần; đậy kín các dụng cụ chứa nước; phối hợp với chính quyền và ngành y tế trong các chiến dịch diệt lăng quăng, phun thuốc diệt muỗi.
Khi người dân có biểu hiện sốt, đau khớp, phát ban… sau khi trở về từ vùng có dịch hoặc nghi ngờ mắc bệnh, cần đến ngay cơ sở y tế để được khám và điều trị kịp thời.
Từ đầu năm 2025, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cho biết mọi châu lục, kể cả châu Âu, đều đã ghi nhận ca bệnh Chikungunya. Muỗi cái Aedes bị nhiễm virus khi hút máu người đang bị bệnh, sau đó sẽ truyền mầm bệnh sang người lành khi đốt. Người nhiễm bệnh sau khi bị muỗi đốt sẽ trải qua thời gian ủ bệnh từ 3 đến 7 ngày, sau đó khởi phát với các triệu chứng như sốt cao đột ngột, đau khớp dữ dội (nhất là ở tay và chân), phát ban, đau cơ, nhức đầu và mệt mỏi. Bệnh đa phần là lành tính và tự khỏi sau vài ngày đến vài tuần. Tuy nhiên, đau khớp có thể kéo dài hàng tháng hoặc thậm chí hàng năm ở một số ít người. Rất ít trường hợp tử vong do Chikungunya, thường chỉ gặp ở những người có hệ miễn dịch yếu như trẻ sơ sinh, người cao tuổi hoặc người có bệnh lý nền. Bệnh chưa có thuốc điều trị đặc hiệu và chưa có vaccine phòng bệnh.